zaburzenia afektywne

Czynniki wpływające na skuteczność leczenia przeciwdepresyjnego / jakość remisji

1) Adekwatność terapii (Adequacy of treatment), 2) Zewnętrzne i behawioralne czynniki podtrzymujące objawy choroby (Behavioural reinforces). 3) (Compliance) – zagadnienie współpracy lekarz – pacjent, 4) (Diagnosis) właściwa diagnoza choroby i współwystępowania z innymi, psychicznymi oraz somatycznymi zaburzeniami.

Adekwatność terapii

1) Właściwy dla danego pacjenta wybór leku. 2) Psychoedukacja, adekwatna informacja pacjenta. 3) Właściwe dawkowanie – tj. unikanie: 1) zbyt niskich – nieskutecznych dawek, 2) zbyt wysokich dawek, zwiększających ryzyko działań niepożądanych; 4) Adekwatny czas stosowania leku.

Nawrotowość depresji

1) Po pierwszym epizodzie depresji -50-60% • 33% nawrotów w ciągu roku u osób które osiągnęły pełną remisję, • 60% nawrotów w ciągu roku u osób, które nie osiągnęły pełnej remisji, 2) Po drugim epizodzie depresji – 70% 3) Po trzecim epizodzie depresji - > 90%

Objawy rezydualne depresji – niepełna remisja

1) Bezsenność, 2) Zmęczenie, męczliwość, 3) Problemy z koncetracją uwagi, 4) Utrzymujący się spadek energii i/lub zainteresowań, motywacji, 5) Niejasne dolegliwości bólowe,

Konsekwencje niepełnej remisji

1) 3x wzrost ryzyka wczesnego nawrotu, 2) 3 -5x skrócenie okresu, po którym nastąpi kolejny epizod (w przypadku pierwszego zachorowania czas ten skraca się nawet 12 razy!!!), 3) zwiększenie ilości i częstości epizodów, 4) wzrost ryzyka chronicznego przebiegu choroby, 5) wzrost ryzyka pojawiania się epizodów o większym nasileniu, 6) zmniejszenie szansy na osiągnięcie stanu pełnego wyleczenia 7) Częstsze występowanie myśli i zachowań samobójczych w okresie remisji

Zewnętrzne i behawioralne czynniki podtrzymujące objawy choroby

1) utraty, 2) stresujące, a niekiedy pozytywne wydarzenia życiowe wymagające szczególnej adaptacji, 3) problemy w relacjach rodzinnych i partnerskich, 4) problemy ekonomiczne i zawodowe, 5) wykorzystywanie objawów choroby do kontroli otoczenia

Noncompliance – może wynikać z:

1) samego obrazu choroby, 2) charakterystyki osobowościowej pacjenta, 3) problemów komunikacji lekarz – pacjent 4) zbyt długiego oczekiwania na pożądany efekt terapeutyczny 5) niedostatecznego efektu terapeutycznego; 6) obecności polekowych objawów ubocznych

Ogólne zasady postępowania - depresja

1) Prawidłowa diagnoza, zgodna z kryteriami diagnostycznymi 2) Wykluczenie CHAD – stosowanie w depresji CHAD LPD w monoterapii jest mniej skuteczne niż w CHAJ, a cechy CHAD stanowią czynnik ryzyka lekooporności u pacjentów zgłaszających się do leczenia z objawami epizodu depresyjnego. Z tego powodu rekomenduje się wykorzystanie przesiewowych narzędzi badawczych np. Kwestionariusz Zaburzeń Nastroju – KZN czy Hypomania Checklist – HCL 3) Rozpoznanie i leczenie współistniejących chorób somatyczny

SSRI – objawy odstawienne

1) zawroty głowy, 2) nudności, wymioty, 3) zmęczenie, 4) bóle mięśniowe, 5) parestezje, drżenia, 6) bezsenność, 7) szereg objawów psychopatologicznych: napady lęku, agitacja, drażliwość, deprersonalizacja, obniżenie nastroju, zaburzenia skupienia uwagi

Wenlafaksyna - DN

1) Małe dawki – jak SSRI 2) Duże dawki – dodatkowo objawy pobudzenia adrenergicznego 3) Uwaga na wzrosty/ spadki ciśnienia 4) OBJAWY ODSTAWIENNE JAK PO SSRI!!!

wenlafaksyna - Zastosowanie

1) Depresja umiarkowana 2) Depresja ciężka 3) Depresja lekooporna 4) Zespół lęku uogólnionego 5) Zespół lęku napadowego 6) Zespoły bólowe (!!!)

Mirtazapina / Mianseryna - DN

1) Sedacja, senność, zmęczenie 2) Wzrost apetytu i m.c. 3) Bóle stawowe mięśniowe 4) Nie stosować w zab. hematologicznych 5) Nie stosować w uszkodzeniu wątroby

Wybór leku - determinanty

1) Leczenie w poprzednich epizodach: a) skuteczność, b) tolerancja, c) objawy uboczne, 2) Cechy kliniczne depresji i współchorobowość z innymi zaburzeniami psychicznymi, 3) Bezpieczeństwo stosowania danego leku w ewentualnych współwystępujących chorobach somatycznych, 4) Profil działań niepożądanych możliwy do zaakceptowania przez pacjenta 5) Inne stosowane leki (ryzyko interakcji), 6) Możliwości stosowania się pacjenta do zaleceń, 7) Schemat dawkowania możliwy do zaakceptowania przez pacjenta

leczenie - Depresje o nasileniu łagodnym

1. Psychoterapia, pomoc psychologiczna, obserwacja 2. Leki – dowolny lek przeciwdepresyjny, zwłaszcza: SSRI, Tianeptyna, Mianseryna

Depresja o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim

1) SSRI 2) Wenlafaksyna 3) Mirtazapina 4) Bupropion 5) Reboksetyna 6) Moklobemid 7) Agomelatyna 8) Duloksetyna 9) Leki trójpierścieniowe (ciężka depresja)

Depresja z lękiem, napadami lęku, lękiem uogólnionym, natręctwami

1) SSRI, 2) Wenlafaksyna 3) (Klomipramina)

Depresja z nasiloną bezsennością lub pobudzeniem i niepokojem

1) Mirtazapina 2) Agomelatyna 3) Mianseryna 4) Trazodon 5) (TLPD)

Depresja z: zahamowaniem, sennością, męczliwością, wycofaniem, brakiem energii, nasilonymi zaburzeniami poznawczymi

1) Bupropion 2) Reboksetyna 3) Moklobemid 4) (SSRI) 5) (wenlafaksyna)

Depresja sezonowa / atypowa

1) Bupropion 2) Moklobemid 3) SSRI, 4) W sezonowej - fototerapia

Depresja z nasilonymi dolegliwościami bólowymi

1) Wenlafaksyna 2) Duloksetyna 3) TLPD

Depresja z napadami bulimicznymi / zaburzeniami kontroli impulsów

SSRI – zwłaszcza fluoksetyna

Depresja ze spadkiem apetytu

1) Mirtazapina 2) Mianseryna 3) TLPD

Depresja psychotyczna

1) LPD + LPP I lub II generacji (brak badań porównujących skuteczność LPP I z LPPII). 2) LPP w monoterapii mniej skuteczne niż w połączeniu z LPD. 3) Obiecujący kierunek – LPP II w monoterapii ze względu na działanie przeciwdepresyjne (np. kwetiapina). 4) EW.

Dystymia

1) Leczenie z wyboru – farmakoterapia 2) Słaba odpowiedź placebo 3) duże ryzyko nawrotów po odstawieniu leków 4) Sulpiryd, amisulpryd 5) Brak danych o różnicach pomiędzy poszczególnymi klasami LPD

Leczenie depresji w chorobach somatycznych

1) Skuteczność LPD słabo zbadana. 2) W większości badań randomizowanych choroby somatyczne stanowią kryterium wyłączające. 3) Wyjątki: 1) SADHART – sertralina u pacjentów z depresją po ostrych epizodach wieńcowych 1) Skuteczność w redukcji objawów depresyjnych (większa w przypadku większego nasilenia). 2) Wysoki stopień bezpieczeństwa kardiologicznego. 3) Spadek ryzyka ciężkich epizodów sercowych. 2) ARTIST – SSRI (FLX, PAR, SER) u pacjentów z bólem: 1) Występowanie bólu: u 69% pacjentów depresy

przeciwwskazania do poszczególnych LPD w danej chorobie somatycznej

1) TLPD w ch. kardiologicznych, padaczce, jaskrze, starszym wieku 2) Fluoksetyna w cukrzycy (hypoglikemia)

Przeciwbólowe działanie LPD

1) Amitryptyliny (neuropatie, migrena, fibromialgia) 2) dulokseytyny 3) Wenlafaksyny (neuropatie, migrena, napięciowe bóle głowy) 4) Milnacipranu (fibromialgia, chroniczne zespoły bólowe) 5) Mirtazapiny (napięciowe bóle głowy)

Redukcja aktywacji i agregacji płytek krwi

SSRI

Bezpieczeństwo stosowania - cukrzyca: Najniższe ryzyko

brak istotnego wpływu na glikemię oraz zdolność do przestrzegania diety: 1) SSRI (zwłaszcza sertralina; escitalopram, citalopram) 2) Wenlfaksyna 3) Reboksetyna 4) Moklobemid

Bezpieczeństwo stosowania - cukrzyca - średnie ryzyko

1) Fluoksetyna (uwaga –glc ↓↓!,↓apetytu) 2) Mirtazapina (glc ↑?, ↑ apetytu) 3) Mianseryna (glc ↑?, ↑ apetytu) 4) Bupropion (ryzyko drgawek!!!) 5) TLPD (glc ↑)

Bezpieczeństwo stosowania - choroby serca

1. Najniższe ryzyko (brak istotnego wpływu na EKG i RR, tętno): a) SSRI J b) Mirtazapina c) Bupropion. Średnie ryzyko a) Reboksetyna - Możliwośc wystąpienia tachykardii. b) Wenlafaksyna: a. Wzrosty ciśnienia – zależne od dawki b. Spadki ciśnienia u osób z ch. serca w wieku podełszym c. Wpływ na QT: +/- c) Mianseryna - możliwe spadki ciśnienia w podeszłym wieku. 3. Wysokie ryzyko: TLPD (!!!) (wydłużenie QT i inne zmiany w EKG, bloki, tachykardia, spadki ciśnienia).

Bezpieczeństwo stosowania - jaskra

1. Najniższe ryzyko: Agomelatyna, Moklobemid, Trazodon, 2. Średnie ryzyko: SSRI (!!!), Mirtazapina, Wenlafaksyna, Mianseryna, 3. wysokie ryzyko - TLPD.

Bezpieczeństwo stosowania - niewydolność nerek

1. Najniższe ryzyko: Agomelatyna, Mianseryna, Moklobemid, TLPD, 2. Srednie ryzyko (konieczność redukcji dawki o 30-50%): Mirtazapina, Reboksetyna, SSRI, Bupropion, Duloksetyna. 3. Wysokie ryzyko (konieczność redukcji o 50% lub >): Wenlafaksyna, Fluoksetyna.

Bezpieczeństwo stosowania - niewydolność lub uszkodzenie wątroby

Najniższe ryzyko: Agomelatyna, Mianseryna, Paroksetyna, 2. Srednie ryzyko (konieczność redukcji dawki o 30-50%): Mirtazapina, Reboksetyna, SSRI, TLPD, Moklobemid, Bupropion.

Najbezpieczniejsze leki (relatywnie małe ryzyko działań niepożądanych, powikłań i interakcji)

Escitalopram, Citalopram, Sertralina, Wenlafaksyna, Mirtazapina, Agomelatyna, Tianeptyna,

najmniejsze Nasilenie dysfunkcji seksualnych po LPD

AGOMELATYNA, BUPROPION, TIANEPTYNA.

Zamiana LPD – wskazania ogólne

1) Ocena jak szybka zamiana jest konieczna (nasilenie depresji, objawy nietolerancji leku, preferencje chorego) 2) Ocena dawki aktualnie stosowanego leku 3) Ryzyko objawów „z odbicia” przy odstawianiu LPD o działaniu antycholinergicznym (np. TLPD): ból głowy, niepokój motoryczny, biegunka, nudności, wymioty 4) Ryzyko objawów odstawiennych przy odstawianiu SSRI, wenlafaksyny 5) Ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego przy zamianie jednego leku o działaniu serotoninergicznym (zwłaszcza o długim

Bezpieczeństwo stosowania - podeszły wiek

1. Najniższe ryzyko: SSRi, Mirtazapina, Moklobemid, Venlafaksyna, Bupropion, Agomelatyna, Duloksetyna, 2. Średnie ryzyko: Mianseryna (!) Reboksetyna, Trazodon, 3. Wysokie ryzyko - TLPD

TRUDNOŚCI W DIAGNOZOWANIU DEPRESJI WIEKU PODESZŁEGO

1) zmniejszanie się wraz z wiekiem klasycznych objawów depresji, 2) depresja-normalny przejaw procesu starzenia się, 3) depresja- objawem choroby somatycznej, 4) niezbyt czytelny obraz kliniczny, nie do końca spełniający klasyczne kryteria depresji zawarte w DSM-IV czy ICD-10, 5) depresja u osób starszych nie wiąże się znacząco z rodzinnym obciążeniem tą chorobą, częste zaburzenia poznawcze, zaniki korowe, zmiany w istocie białej, współwystępowanie innych chorób i większa śmiertelność, 6) depres

ZASADY LECZENIA DEPRESJI WIEKU PODESZŁEGO

1) dobór leku w zależności od obrazu psychopatologicznego, 2) rozpoznanie depresji i chorób współistniejących, 3) ewentualne odstawienie leków internistycznych, 4) ocena stopnia deficytu poznawczego, 5) ocena stopnia interakcji lekowych, 6) ustalenie dawki (start low, go slow): a) zmiana farmakokinetyki i farmakodynamiki leków, wzrost wrażliwości na działania niepożądane, b) możliwość interakcji lekowych, 7) Przejrzystość i prostota schematu podawania leku 8) Uwzględnienie dostępności określoneg

Leki normotymiczne

„KLASYCZNE” (I generacji): Lit, Walproiniany, Karbamazepina. „NOWEJ GENERACJI” (II generacji): LAMOTRYGINA, ATYPOWE LPP, Kwetiapina, Olanzapina, Klozapina, Arypiprazol, Ziprazidon, Risperidon.

Leki normotymiczne Klasa A – działajace „od góry” (from above)

Wyraźne działanie przeciwmaniakalne, bez powodowania lub nasilania depresji. Zapobiegają przede wszystkim epizodom manii/hypomanii (lit, karbamazepina, walproinian, ALA

Leki normotymiczne Klasa B – działające „od dołu” (from below)

Wyraźne działanie przeciwdepresyjne, bez pogarszania przebiegu choroby, większej cykliczności, zmiany fazy (lamotrygina, lit, niektóre ALA – np. kwetiapina)

Działanie walproinianu

1) Lepsza skuteczność profilaktyczna walproinianu w odniesieniu do stanów maniakalnych niż depresyjnych. 2) Podobna skuteczność ogólna jak litu. 3) Lepsza skuteczność od litu w wypadku epizodów mieszanych i „rapid cycling”. 4) Mniej objawów ubocznych niż lit. 5) Bardziej wskazany niż lit u osób młodych i osób w starszym wieku. 6) Możliwość podawania skojarzonego: a) z lekami przeciwpadaczkowymi, b) z lekami neuroleptycznymi (typowymi i atypowymi), c) z lekami przeciwdepresyjnymi.

lit - wskazania

1) Mania euforyczna 2) Wcześniejsza skuteczność 3) Brak deficytów neurologicznych 4) Brak objawów psychotycznych 5) Mała liczba epizodów 6) Brak innych zaburzeń (nadużywania substancji psychoaktywnych)

lit - przeciwwskazania

Epizody mieszane, Szybka zmiana faz, Duża liczba epizodów, Ujemny wywiad rodzinny,

Walproiniany - wskazania

1) Szybka zmiana faz, 2) Epizody mieszane, 3) Duża liczba epizodów, 4) Dysforia, 5) Nadużywanie substancji psychoaktywnych.

walproiniany - przeciwwskazania

Zaburzenia osobowości, Mania o dużym nasileniu, Przewaga depresji

Karbamazepina - wskazania

1) Epizody mieszane 2) Mania o dużym nasileniu 3) Przewaga epizodów maniakalnych w przebiegu 4) Młody wiek zachorowania 5) Ujemny wywiad rodzinny 6) Patologia „organiczna” 7) Zaburzenia osobowości 8) Nadużywanie alkoholu

Karbamazepina - przeciwwskazania

Szybka zmiana faz, Czas trwania: >10 lat

Pacjenci wykazujący korzystne profilaktyczne działanie lamotriginy

1) Przebieg z cechami przewlekłości, szybką zmianą faz 2) Współwystępowanie zaburzeń lękowych (napadów paniki) i nadużywania substancji psychoaktywnych 3) W rodzinach występowanie choroby schizoafektywnej, depresji okresowej, lęku napadowego

Lamotrygina

1) Lamotrygina jest lekiem normotymicznym II generacji, klasy B 2) Zapobiega epizodom depresji 3) Jest skuteczna w depresji dwubiegunowej, zwłaszcza w połączeniu z litem 4) Jest skuteczna w rapid cycling (głównie w przebiegi CHAD II) 5) Nie wykazano działania przeciwmaniakalnego

KLOZAPINA

Klozapina stosowana jako monoterapia (lub z skojarzeniu z lekami normotymicznymi) skuteczna w profilaktyce: - choroby afektywnej dwubiegunowej, - psychozy schizoafektywnej dwubiegunowej, również u chorych dotychczas opornych na leczenie środkami normotymicznymi i innymi neuroleptykami

kwetiapina

1) Wysoka skuteczność przeciwdepresyjna kwetiapiny w CHAD I i II 2) Dodatkowo: a) znacząca i szybka redukcja objawów lękowych w ChAD typ I – niezależna od ciężkości objawów depresyjnych, b) poprawa jakości snu, czasu trwania snu oraz redukcja jego latencji niezależnie od dawki KWET, c) Przewaga nad placebo również w leczeniu depresji u pacjentów z rapid cycling

OLANZAPINA

1) Zapobieganie nawrotom epizodów CHAD po rozpoczęciu podawania w stanie maniakalnym lub mieszanym-maniakalnym. 2) Lepszy efekt w odniesieniu do stanów maniakalnych i mieszanych niż depresyjnych: a) Zapobieganie manii OLZ>Li b) Zapobieganie depresji OLZ<Li 3) Lepszy efekt przy skojarzeniu z Li lub VAL

RISPERIDON I ZIPRAZIDON

Risperidon: potencjalizacja działania profilaktycznego leków normotymicznych I generacji. Ziprasidon: 1) Działanie profilaktyczne jako monoterapia 2) Brak działania przeciwdepresyjnego w epizodzie depresyjnym CHAD 3) Potencjalizacja działania profilaktycznego leków normotymicznych I generacji.

Atypowe leki przeciwpsychotyczne

ALP w formie domięśniowej: Arypiprazol, Ziprazidon, Olanzapina,

ALP W TERAPII CHAD

1. krótkoterminowa terapia manii, 2. krótkoterminowa terapia depresji w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, 3. Leczenie podtrzymujące: Arypiprazol (prewencja manii), Olanzapina (prewencja manii i depresji), kwetiapina, w przypadkach opornych klozapina

Leczenie manii

1) Należy unikać typowych LPP lub stosować je możliwie jak najkrócej, tylko u skrajnie pobudzonych pacjentów 2) Efekt antymaniakalny może zostać osiągnięty bez wywoływania EPS 3) Należy zastosować najmniejsza skuteczną dawkę LPP i unikać szybkiej i znaczącej eskalacji dawki – sedacja nie jest warunkiem sine qua non efektu antymaniakalnego 4) Optymalne podejście w ostrym stanie to LPP +BDA, a po uzyskaniu efektu odstawienie BDA (uwaga: OLA im + BDZ możliwe powikłania!) 5) Cel: uniknięcie nadmier

Wybór leku normotymicznego

1. Większość pacjentów może być bezpiecznie i skutecznie leczonych NL I generacji, 2. Tendencje samobójcze – Li (VPA-?), 3. Zmiany strukturalne mózgu, nieprawidłowy zapis EEG - leki przeciwdrgawkowe (VPA, CBZ), 4. Stany mieszane – VPA, CBZ, LTG, LAP2G, 5. Objawy psychotyczne – VPA, CBZ, LAP2G, 6. Nadużywanie substancji psychoaktywnych – leki przeciwdrgawkowe, CLOZ, KWET,

Zalecenia przy stosowaniu VPA u kobiet w wieku rozrodczym

1) Informować o ryzyku zaburzeń endokrynnych 2) Systematycznie ważyć pacjentkę, oceniać BMI 3) Systematycznie pytać o regularność cykli miesiączkowych 4) Co rok badać profil lipidów 5) Zwracać uwagę na objawy androgenizmu (np. hirsutyzm, zaburzenia miesiączkowania, otyłość, alopecia) 6) Dbać o prawidłową masę ciała 7) U kobiet przed 20 rż. VPA nie jest przeciwwskazany, ale należy zwracać uwagę na objawy, które mogą wskazywać na hiperandrogenizm

Leki i antykoncepcja hormonalna

1) Brak interakcji pomiędzy doustnymi hormonami antykoncepcyjnymi a litem, walproinianem, ALP 2) Karbamazepina indukuje enzymy wątrobowe, nasila metabolizm hormonów płciowych, ryzyko nieskuteczności antykoncepcji 3) Lamotrygina – brak wpływu na skuteczność antykoncepcji, ↓ poziomu LTG w surowicy

Konsekwencje zaburzeń psychicznych matki dla dziecka

1) Niższa waga urodzeniowa, mniejszy obwód główki, niższa punktacja Apgar 2) Ryzyko porodu przedwczesnego 3) Związek pomiędzy wzrostem kortyzolu i katecholamin u kobiet depresyjnych a pogorszeniem przepływu łożyskowego i zwiększoną podatnością macicy na skurcze 4) Mniejsza wrażliwość kobiet z depresją poporodową na sygnalizowane przez dziecko potrzeby 5) Wpływ na rozwój poznawczy i kształtowanie się wzorców komunikacji interpersonalnej 6) Częściej nadpobudliwość ruchowa, problemy z koncentracją

Ryzyko kontynuowania leczenia w ciąży

1. Mało danych na temat bezpieczeństwa leków dla płodu, ryzyko działania teratogennego 2. Działanie teratogenne zależy od dawki, okresu podawania leku i stosowania innych leków 3. Czynniki uszkadzające a) Okres blastogenezy (1–2 tyg.): obumarcie zarodka b) Okres organogenezy (3–11 tyg.): wady rozwojowe c) 12–40 tyg.: odległe zaburzenia zachowania, upośledzenie wzrostu d) Okres okołoporodowy: reakcja toksyczna, reakcje odstawienne

Wady wrodzone – okresy ryzyka

Uszkodzenie cewy nerwowej (17–30 dzień) Wady serca (21–56 dzień) Wady podniebienia i ust (8–11 tydz.) Wady twarzoczaszki (8–20 tydz.)

Czynniki teratogenne

1) Bezpośredni wpływ toksyczny (np. talidomid) 2) Wpływ pośredni (np. antagonistyczne działanie leków przeciwpadaczkowych w stosunku do kwasu foliowego) 3) Wpływ na krążenie płodowe 4) Wpływ na równowagę biochemiczną i poziom hormonów u matki (np. klasyczne leki przeciwpsychotyczne)

Klasyczne LPP a ciąża

1) Ryzyko działania teratogennego lub toksycznego minimalne (haloperidol, chlorpromazyna, perfenazyna) 2) Opisywano przypadki dyskinezy u noworodków 3) Stosować w małych dawkach, aby ograniczyć konieczność podawania dodatkowych leków antycholinergicznych (opisywano zwiększone ryzyko rozszczepów wargi i podniebienia po difenhydraminie)

Zespoły noworodkowe

1. Po klasycznych LPP opisywano: złośliwy zespół poneuroleptyczny, dyskinezy, objawy pozapiramidowe (zwiększone napięcie mięśniowe, wzmożenie odruchów), żółtaczkę noworodkową, niedrożność jelit. 2. Objawy zazwyczaj przejściowe, nie opisywano długoterminowych zaburzeń rozwojowych

ALP a ciąża

U kobiet planujących ciążę warto rozważyć zastąpienie ALPP lepiej poznanym lekiem klasycznym. Jeśli ciąża nieplanowana u kobiety leczonej ALPP – kontynuowanie może być korzystniejsze niż zamiana (aby nie narażać płodu na ekspozycję na kolejny lek)

benzodiazepiny a ciąża

1. w I trymestrze istotnie zwiększa (stwierdzono je u 6/10 000, 10-krotnie częściej) ryzyko powstania rozszczepu podniebienia. 2. U noworodków występują zaburzenia regulacji temperatury ciała, bezdech, obniżenie napięcia mięśniowego, zaburzenia ssania, niższa ocena w skali Apgar.

Kiedy przerwać leczenie w ciąży

1) CHAD o łagodnym/umiarkowanym przebiegu 2) Stopniowe zmniejszenie dawki i odstawienie przed planowanym zajściem w ciążę 3) Brać pod uwagę psychoterapię 4) Bez leku w I trymestrze 5) Brać pod uwagę włączenie leku w II trymestrze

Kiedy kontunuować leczenie w ciąży

1) CHAD o ciężkim przebiegu 2) Pacjentka zgłasza ciążę po I trymestrze 3) Duże ryzyko nawrotu 4) Ryzyko zachowań autoagresywnych

Ogólne zasady leczenia w ciąży

1. Ocena korzyści/ryzyka farmakoterapii 2. Lek dobrze znany, w monoterapii, w najmniejszej skutecznej dawce, dzielonej w ciągu dnia w celu uniknięcia dużego stężenia leku we krwi 3. Unikanie leków w ciągu 3 pierwszych miesięcy ciąży 4. Unikanie leków w ostatnich 2–3 tygodniach przed porodem, aby zapobiec wystąpieniu objawów toksycznych i abstynencyjnych u noworodka 5. W przypadku nasilonych objawów choroby i konieczności podawania dużych dawek leków należy chorą hospitalizować i rozważyć terapię

Tymoleptyki u kobiet w ciąży:

1) lekkich depresjach należy stosować psychoterapię i metody niefarmakologiczne. 2) Leki zalecać tylko w nasilonych depresjach. 3) Należy unikać leczenia w pierwszym trymestrze. 4) Należy stosować najmniejsze skuteczne dawki leku. 5) Spośród leków trójpierścieniowych lekami z wyboru jest nortryptylina i dezipramina (słabe działanie antycholinergiczne, wpływ na ciśnienie krwi oraz możliwość monitorowania stężenia leku we krwi). 6) Spośród selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny najlepiej poz

Przed porodem

1) Odstawienie litu kilka dni przed porodem (ryzyko zwiększenia poziomu i toksyczności podczas porodu) 2) Redukcja dawki lamotryginy (ryzyko wzrostu poziomu po porodzie) 3) Przydatna jest konsultacja psychiatryczna

Główne cele leczenia epizodu depresyjnego

1) Uzyskanie jak najszybszej i pełnej odpowiedzi terapeutycznej a następnie remisji objawowej 2) Zapobieganie wczesnemu nawrotowi objawów (relapse) oraz nawrotom późnym 3) Usunięcie rezydualnych objawów depresji 4) Powrót pacjenta do przedchorobowego poziomu funkcjonowania psychospołecznego i zawodowego

SSRI – zastosowanie

1) Depresja umiarkowana 2) Depresja poudarowa 3) Zaburzenia lękowe lęk napadowy i uogólniony 4) Zaburzenia depresyjno - lękowe 5) Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, 6) Zespół stresu pourazowego, 7) Zaburzenia jedzenia (bulimia), 8) Zespół napięcia przedmiesiączkowego 9) Otyłość 10) Przedwczesny wytrysk 11) Otępienie czołowo skroniowe

SSRI – w przeciwieństwie do TLPD

1) Brak wpływu na przwodnictwo i RR 2) Brak działania alfa adrenolitycznego 3) Działania antycholinergiczne bardzo małe 4) Brak działania histaminolitycznego 5) Minimalny wpływ na próg drgawkowy

SSRI - DN

1. zaburzenia żołądkowo- jelitowe a. nudności, wymioty, b. biegunki, c. zaparcia, d. spadek apetytu, 2. bóle głowy (w tym napady migrenowe), 3. dysfunkcje seksualne a. opóźnienie wytrysku, b. zaburzenia erekcji, c. anorgazmia, 4. objawy ze strony OUN a. lęk, niepokój, b. bezsenność, c. akatyzja

Mirtazapina / Mianseryna - zastosowanie

1. Depresje łagodne (mianseryna) 2. Depresje ciężkie i lekooporne (mirtazapina) 3. Potencjalizacja działania innych LPD 4. Chroniczna bezsenność

HAMOWANIE WYCHWYTU NORADRENALINY

OBJAWY NIEPOŻĄDANE: tachykardia, drżenia mięśniowe, zaburzenia erekcji i ejakulacji

HAMOWANIE WYCHWYTU SEROTONINY

EFEKT P/DEPRESYJNY (?), „antyobsesyjny” (?), P/LĘKOWY (?) OBJAWY NIEPOŻĄDANE: osłabienie łaknienia, biegunka, nudności, osłabienie erekcji i ejakulacji, zespół serotoninowy

BLOKADA RECEPTORA a1

OBJAWY NIEPOŻĄDANE: obniżenie ciśnienia krwi, sedacja, senność, zawroty głowy, potencjalizacja działania leków hipotensyjnych

BLOKADA RECEPTORA a2

OBJAWY NIEPOŻĄDANE: priapizm, blokowanie działania leków hipotensyjnych

BLOKADA RECEPTORA 5-HT2

EFEKT P/DEPRESYJNY (?), „antyobsesyjny” (?) OBJAWY NIEPOŻĄDANE: zaburzenia ejakulacji, obniżenie ciśnienia krwi, efekt sedatywny

HAMOWANIE WYCHWYTU DOPAMINY

WPŁYW ODHAMOWUJĄCY OBJAWY NIEPOŻĄDANE: pobudzenie psychoruchowe, zaostrzenie objawów psychotycznych

DZIAŁANIE CHOLINOLITYCZNE

WZMAGANIE EFEKTU NORADRENERGICZNEGO (P/DEPRESYJNEGO)? OBJAWY NIEPOŻĄDANE: zatrzymanie moczu, wysychanie błon śluzowych, zaburzenia akomodacji, zaparcia, jaskra, tachykardia, zaburzenia świadomości (majaczenie), osłabienie procesów poznawczych (pamięci), zaburzenia ejakulacji, nasilenie objawów astmy

BLOKADA RECEPTORÓW HISTAMINOWYCH

OBJAWY NIEPOŻĄDANE: zwiększenie masy ciała, sedacja, wpływ hipotensyjny

BLOKADA SZYBKICH KANAŁÓW SODOWYCH

OBJAWY NIEPOŻĄDANE: zaburzenia rytmu serca

Wpływ na apetyt i masę ciała

wzrost masy ciała: Mirtazapina, Mianseryna, TLPD, (SSRI w leczeniu długoterminowym), brak zmian: Agomelatyna, Trazodon, Moklobemid, Reboksetyna, tianeptyna, spadek: Bupropion, Wenlafaksyna, w początkowej fazie leczenia SSRI, zwłaszcza Fluoksetyna

Najczęstsze błędy w leczeniu depresji

1) „Leczenie” depresji za pomocą anksjolityków 2) Stosowanie niskich dawek leków, 3) Zbyt krótki czas leczenia!!! 4) Nie informowanie pacjenta o początku działania leków i objawach ubocznych - zła współpraca (compliance) 5) Pomijanie problemu interakcji leków 6) Nieuwzględnianie kontekstu psychospołecznego 7) Zła diagnoza (np. brak rozpoznania schorzeń współistniejących, objawów psychotycznych, dwubiegunowości)

Wybór strategii leczenia

1) Dotychczasowy efekt leczenia (częściowa odpowiedź terapeutyczna będzie skłaniać ku pozostawieniu pierwszego LPD i dodaniu innego leku) 2) Tolerancję (zła tolerancja będzie wskazaniem do zmiany LPD) 3) Wiek i stan somatyczny pacjenta (starszy wiek i współistniejące choroby somatyczne będą skłaniać do zmiany LPD na inny LPD, aby w miarę możliwości stosować monoterapię i minimalizować ryzyko interakcji) 4) Koszty leczenia 5) Preferencje pacjenta, poziom współpracy

Podstawowe zasady psychofarmakoterapii depresji oraz innych zaburzeń w wieku podeszłym

1) Podstawowymi czterema zasadami jakimi należy się kierować są: efektywność danego leku, jego tolerancja, bezpieczeństwo stosowania, oraz możliwość potencjalnych interakcji. 2) Przejrzystość i prostota schematu podawania leku 3) Uwzględnienie dostępności określonego preparatu dla pacjenta, z uwzględnieniem niejednokrotnie ciężkiej sytuacji ekonomicznej osób starszych 4) Psychoedukacja 5) Współpraca z innymi specjalistami, lekarzem rodzinnym 1) Konieczne jest leczenie schorzeń somatycznych, stab

Excellent lithium responders

osoby, których życie uległo zasadniczej zmianie dzięki profilaktyce litem - Charakterystyka kliniczna: 1) „klasyczna” forma choroby 2) wyraźne bezobjawowe okresy remisji między epizodami 3) umiarkowana częstość epizodów 4) u potomstwa: podobny typ przebiegu choroby

ALP W TERAPII CHAD

1. krótkoterminowa terapia manii, 2. krótkoterminowa terapia depresji w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego: dowiedziono skuteczności olanzapiny (w połączeniu z fluoksetyną) i kwetiapiny (IR lub XR), 3. Leczenie podtrzymujące: Arypiprazol (prewencja manii), Olanzapina (prewencja manii i depresji), kwetiapina, w przypadkach opornych klozapina

Stan mieszany maniakalny

poziom 1: olanzapina, walproinian, poziom 2: olanzapina + walproinian / lamotrygina poziom 3: klozapina + lek normotymiczny (lit, walproinian, lamotrygina), elektrowstrząsy

Stan mieszany depresyjny

poziom 1: Dodanie leku normotymicznego do stosowanego leku (ów) przeciwdepresyjnych. poziom 2: Lek przeciwdepresyjny (tylko II generacji) + dwa leki normotymiczne (lamotrigina, lit, karbamazepina, walproinian) poziom 3: Dodanie atypowego leku przeciwpsychotycznego (kwetiapina, aripiprazol) Elektrowstrząsy

Zespół maniakalny o umiarkowanym nasileniu

1. monoterapia: Lit, Karbamazepina, Walproinian, Olanzapina, Kwetiapina, Aripiprazol. 2. brak poprawy po 4-8 tyg: Leczenie skojarzone lit/walproinian+ atypowy lek przeciwpsychotyczny(olanzapina, kwetiapina, risperidon, aripiprazol)

Zespół maniakalny o znacznym nasileniu (z silnym pobudzeniem i/lub objawami psychotycznymi)

1. Odmowa leczenia doustnego: Haloperidol, Clopixol-acuphase, Olanzapina – iniekcje, Aripiprazol – iniekcje. 2. Przy akceptacji leczenia doustnego - Lit/walproininan + atypowy lek przeciwpsychotyczny(olanzapina, kwetiapina, risperidon, aripiprazol) 3. w razie braku poprawy po 4-8 tyg: Klozapina jako monoterapia lub w skojarzeniu (lit, walproinian), Elektrowstrząsy