3 - Gospodarowanie

Własność w sensie ekonomicznym.

Jest to możliwość faktycznego korzystania z przedmiotu własności i czerpania z tego tytułu dochodów. Warunkiem koniecznym jest pośredni lub bezpośredni udział w podejmowaniu decyzji dot. przedmiotu wł.

Własnośś w sensie prawnym.

To najszersze znane systemowi prawnemu prawo do rzeczy. Uprawnienia: ius possidendi, ius fruendi, ius abutendi, ius utendi, ius disponendi.

Ograniczenia prawa własności w sensie prawnym.

określone przez przepisy prawa, zasady współżycia społecznego, społeczno-gospodarcze przeznaczenie przedmiotu własności

Które pojęcie własności jest szersze? W sensie ekonomicznym czy prawnym.

W sensie ekonomicznym, bo np. ekonomicznym właścicielem jest dzierżawca, który podejmuje decyzje co do przedmiotu wł.

Co to jest własnośc publiczna?

Własność publiczna to wspólny majątek w postaci lasów, jezior, rzek etc. nie będący własnością prywatną, a także majątek narodowy w postaci zabytków, dóbr kultury, sztuki.

Własność państwowa - własność samorządowa

Część dóbr z własności publicznej została przekazana z zasobów Skarbu Państwa do miast, powiatów i gmin - komunalizacja majątku. Własność publ dzieli się zatem na państwową i samorządową (dysponentem są jednostki samorz. ter.)

Własność publiczna pierwotna - nabywana w drodze aktów władczych.

Własność publiczna pierwotna należy do państwa "od zawsze", prywatna w wyniku nacjonalizacji lub wywłaszczenia.

Nacjonalizacja.

Na podstawie aktów generalnych, często bez słusznego odszkodowania.

Wywłaszczenie.

Na podstawie aktów indywidualnych, za słusznym odszkodowaniem, np. wywłaszczenie nieruchomości pod autostradę.

Reprywatyzacja.

Zwrot zawłaszczonego po wojnie majątku przez państwo prawowitym właścicielom.

Podział własności prywatnej.

Osobista (osobista, z reguły nieprodukcyjna) i produkcyjna (przedsiębiorstwa jednoosobowe, spółki jednoosobowe). Własność produkcyjna może być drobnotowarowa (osoby prowadzące dział. gosp. i nikogo niezatr.) i kapitalistyczna (zatr. pracowników)

Rodzaje własności grupowej.

Akcjonariat-konsolidacja rozdrobnionego kapitału, własność spółdzielcza, s. nie tylko prowadzi działalnośc gospodarczą ale ma zaspokajać inne potrzeby swoich członków, każdemu członkowi spółdzielni, w odróżnieniu od spółki, przysługuje jeden głos.

Dobro w ekonomii.

Dobrem w ekonomii nazywamy wszelkie środki, które mogą byc wykorzystane pośrednio lub bezpośrednio dla zaspokojenia potrzeb ludzkich.

Koncepcja dobra Carla Mengera.

Dobro musi spełniać 4 warunki: człowiek musi wiedzieć o potrzebie, rzecz musi posiadać cechy pozwalające na zaspokojenie tej potrzeby, człowiek musi wiedzieć o istnieniu tych cech, rzecz musi być dostępna.

Podział dóbr wg Mengera.

Dobra prawdziwe i dobra urojone. Dobra prawdziwe rzeczywiście zaspokajają faktyczne potrzeby, dobra urojone nie, np. kosmetyki, czarodzejskie różdżki.

Dobra wolne-dobra gospodarcze.

Podział ten opiera się na pojęciu rzadkości. Jeżeli dobro jest dostępne w ograniczonym zakresie, nawet jeżeli w wielkiej ilości jest dobrem rzadkim. Dobrami wolnymi ekonomia nie zajmuje się, bo nie mogą być przedmiotem własności.

Dobra ekonomiczne.

Dobra ekonomiczne należą do kategorii dóbr rzadkich. Ich cechą charakterytyczną jest to, że są wytworem człowieka. Dzielimy je na dobra konsumpcyjne i środki produkcji.

Dobra konsumpcyjne - chsrakterystyka.

Dobra konsumpcyjne są nabywane celem zaspokojenia jakiejść potrzeby. Dobra te na skutek zużycia przestają istnieć. Jednostka nabywając je nie liczy, że poczyniony przy zakupie wydatek zwróci sie w jakiś sposób.

Podział dóbr konsumpcyjnych ze względu na pilnośc potrzeby.

Dobra niezbędne, normalne i luksusowe.

Podział dóbr konsumpc. ze względu na czas ich wykorzystywania.

Dobra nietrwałe (jedzenie), dobra trwałego użytku (sprzęt AGD, mieszkania)

Podział dóbr ze względu na formę.

Dobra materialne (towary lub produkty) lub czynności (usługi)

Podział usług.

Materialne i niematerialne. Materialne mają na celu przywrócenie wartości użytkowej, zwiększenie lub zmniejsznie wartości użytkowej, przemieszczenie lub przechowanie dobra. Niematerialne to czynności nakierowane na organizm lub psychikę jednostki.

Środki produkcji.

Środki produkcji muszą zostać przetworzone, aby zaspokoić ludzką potrzebę. Dzielimy je na środki pracy (maszyny, urządzenia i narzędzia) i przedmioty pracy (surowce, materiały i półprodukty)

Kategorie środków produkcji wg Smitha.

Ziemia, praca i kapitał.

Ziemia - omów.

Cechy charakterystyczne: stałość położenia, niepowiększalnosć, względna niezniszczalność, przestrzenny charakter. 72% ziemi-wody, większość lądów nie nadaje się do zagospod. przez czł. Dochód włąściciela ziemi nazywamy rentą.

Praca - omów.

Praca to każda działalność człowieka nastawiona na wytwarzanie dóbr. Wynagrodzenie za pracę w ekonomii - płaca.

Od czego zależy ilość pracy dostępnej na rynku?

Ilość pracy dostępnej na rynku zależy od: liczebności społeczeństw, zasobów siły roboczej, czasu, w jakim praca jest świadczona.

Jakim miernikiem mierzona jest praca? Co on oznacza?

Praca jest mierzona wydajnością. Miernik ten oznacza ilość lub wartość pracy w jednostce czasu lub w przeliczeniu na jednego pracownika. Dla potrzeb porównań między państwami: stosunek PKB do liczby zatrudnionych.

Kapitał - omów.

Kapitał to dobra wytworzone przez człowieka, które mogą być wykorzystane w dalszych procesach produkcji. Wyróżniamy trzy odmiany kapitału: finansowy (pieniądz), technologiczny (materialny-maszyny, niemat.-patenty, programy komp.), towarowy (półprodukty)

JAk nazywamy wynagrodzenie za korzystanie z kapitału?

W przypadku kapitału finansowego jest to oprocentowanie, w przypadku kapitału rzeczowego - zysk.

Od czego zależy ilość kapitału?

Ilość kapitału zalezy od skłonności społeczeństwa do rezygnacji z bieżącej konsumpcji. Efektem tej rezygnacji jest możliwość większej konsumpcji w przyszłości.

Trzy podstawowe cechy czynników produkcji.

Są komplementarne (wzajemnie sie uzupełniają), substytucyjne (możn je dzięki postępowi technologicznymi zastępować, np. pracę kapitałem lub ziemię kapitałem) i odpłatność.

teorie dochodu od którego zależy wielkość konsumpcji

Keynes, Tobin: dochód bieżący, Friedman - dochód permamentny (w ciągu całego życia, jednostka nie będie konsumować dopóki nie upewni sie o trwałości dochodów), Duesberry: dochód relatywny (tyle ile inni członkowie środowiska)

hipoteza cyklu życia

Fisher, Harrod, Ando, Modigliani: wysokość dochodu zależy od etapu życia człowieka, cykl młodość-oszczędzanie, wiek średni-konsumpcja+oszczędzanie, starość,-konsumpcja z oszczędności, alternatywą dla konsumpcji są oszczędności

homo oeconomicus

Mill: człowiek racjonalny ma za stąły cel osiąganie indywidualnych korzyści, rozważa korzyści i straty

zasada racjonalnego gospodarowania

przy założonym poziomie środków - maksymalizacja efektów, przy założonym celu - minimalizacja środków

racjonalność rzeczywista a proceduralna

człowiek nie jest w stanie przewidziec wszystkich skutków swojej decyzji i poznać wszystkich uwarunkowań (rac. rzeczywista), dlatego podejmuje decyzje w oparciu o dostępne informacje (rac. proceduralna)

heurystyki

uproszczenia przy podejmowaniu decyzji, pozwalające na szybkie podjęcie decyzji ekonomicznej, ale często obciążone błędami

teoria perspektywy

Tversky, Kahneman: człowiek bardziej odczuwa stratę niż zysk, ponadto ma tendencję do przeceniania małego prawdopodobieństwa, a niedoceniania dużego i średniego (lepiej grać o 10 000zł z 5% prawd. wygrania niż o 100zł z 95% prawdop. wygranej)

ultimatum game

ultimatueksperyment, wniosek: ludzie kierują się jakmiś innymi kryteriami poza racjonalnością

optimum społeczne wg klasyków

dobrobyt społeczny jest sumą dobrobytów indywidualnych

optimum Pareto

optymalna sytuacja to taka, w której polepszenie sytuacji jednostki wiązałoby się z pogorszeniem sytuacji drugiej jednostki

dylemat więźnia i równowaga Nasha

dokonanie optymalnego wyboru w sytuaji niewiedzy o sytuacji drugiego gracza