Chemia Nowa Era: Substancje i ich przemiany

Substancja chemiczna

to materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne (przedmiot, organizm). Substancje mają określone charakterystyczne cechy.

właściwości

Są to określone charakterystyczne cechy substancji. Wyróżniamy właściwości: fizyczne i chemiczne

Substancje możemy podzielić na:

proste zwane pierwiastkami chemicznymi (nie można ich rozłożyć na prostsze za pomocą reakcji chemicznych) i złożone – związki chemiczne (które składają się co najmniej z dwóch pierwiastków połączonych trwale ze sobą)

Gęstość

to stosunek masy substancji do jej objętości.np. gęstość żelaza wynosi 7,87 g/cm3 to oznacza, że próbka o objętości 1 cm3 ma masę 7,87 g.

wśród pierwiastków wyróżniamy:

- metale - np. Fe, Cu, Na, K, Ca, Mg, Zn, Sn, Al, Pb, Ag, Au - niemetale – np. H, O, N, Cl, C, S, P, Br, Ar, He, Ne

pierwiastki opisuje się

symbolami (N, C, Mg, O, Cu)

związki chemiczne opisuje się

wzorami (CuO, FeS, NaOH, H2O).

mieszaniny

W przyrodzie substancje w postaci „czystej” występują rzadko, często tworzą mieszaniny (powstają po zmieszaniu dowolnych ilości co najmniej dwóch substancji)

mieszaniny jednorodne

nie można rozróżnić ich składników

mieszaniny niejednorodne

można rozróżnić składniki

Substancje chemiczne podlegają przemianom, które dzielimy na:

zjawiska fizyczne – przemiany, w których nie powstają nowe substancje reakcje chemiczne - przemiany, w których powstają nowe substancje.

Powietrze to mieszanina gazów:

pierwiastków – składników o stałej zawartości (tlen -21%, azot – 78%, gazy szlachetne: argon, hel, neon, ksenon) związków chemicznych - składników o zmiennej zawartości (woda- para wodna, tlenek węgla(IV))

Tlenki to

to związki chemiczne powstałe w reakcji tlenu z innymi pierwiastkami (metalami i niemetalami). metal + tlen -> tlenek metalu niemetal + tlen -> tlenek niemetalu

Skutki zanieczyszczeń powietrza:

dziura ozonowa, smog, kwaśne opady, zwiększenie efektu cieplarnianego.

Reakcja charakterystyczna

reakcja chemiczna, która umożliwia identyfikację danej substancji (np. mętnienie wody wapiennej pod wpływem tlenku węgla (IV))

Reakcje chemiczne

to takie przemiany, w wyniku których otrzymujemy nowe substancje.

Substraty reakcji

to substancje wzięte do reakcji chemicznej ulegające przemianom chemicznym (zapisujemy je z lewej strony równania reakcji).

Produkty reakcji

to substancje otrzymane w reakcji chemicznej (zapisujemy je z prawej strony równania reakcji)

Reagenty

to substancje biorące udział w reakcji (substraty i produkty)

Równanie reakcji

to schematyczny zapis przebiegu reakcji chemicznej.

Reakcja syntezy (reakcja łączenia) polega na

łączeniu kilku substancji (substratów) w jedną substancję (produkt).

Reakcja analizy (reakcja rozkładu) polega na

rozkładzie jednej substancji (substratu) na kilka substancji prostszych (produktów).

Reakcja wymiany polega na tym, że

z kilku substratów (substancji) powstaje kilka produktów (innych substancji).

Reakcje chemiczne dzielimy biorąc pod uwagę:

1. typ reakcji reakcja syntezy: kilka substratów → jeden produkt reakcja analizy: jeden substrat → kilka produktów reakcja wymiany: kilka substratów → kilka produktów 2. efekty energetyczne: egzoenergetyczne i endoenergetyczne

egzoenergetyczne to reakcje, w których

energia wydziela się do otoczenia (np. na sposób ciepła lub w postaci światła) przykładem takich reakcji są reakcje spalania

endoenergetyczne to reakcje, które

zachodzą dzięki dostarczeniu energii z otoczenia przykładem takich reakcji są reakcje rozkładu

właściwości fizyczne to

stan skupienia, barwa, połysk, gęstość, twardość, rozpuszczalność w wodzie, temperatura wrzenia i topnienia, przewodnictwo elektryczne i cieplne

własciwości chemiczne to

zapach, smak, palność, aktywność chemiczna