Łacińska terminologia prawnicza (UKSW 2016/2017)

1  1    416 Datenblatt    piotrzomer
Drucken spielen überprüfen
 
Frage Antworten
Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire
Lernen beginnen
znać łacinę nie jest tak chwalebnym, jak haniebnym jest jej nie znać - Cyceron
Repetitio est mater studiorum
Lernen beginnen
powtarzanie jest matką wiedzy, trening czyni mistrza
Sapere aude; Sapere auso
Lernen beginnen
odważ się być mądrym, odważył się być mądrym - Horacy
A priori
Lernen beginnen
z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo
Lernen beginnen
"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
Captatio benevolentiae
Lernen beginnen
zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli
Lernen beginnen
powód do wojny
Cedant arma togae!
Lernen beginnen
niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum
Lernen beginnen
nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu
Lernen beginnen
za wspólną zgodą
Corpus delicti
Lernen beginnen
przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat
Lernen beginnen
mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus
Lernen beginnen
koniec wieńczy dzieło
Memento mori
Lernen beginnen
pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores!
Lernen beginnen
Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas
Lernen beginnen
prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono
Lernen beginnen
dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur
Lernen beginnen
kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum
Lernen beginnen
co było do udowodnienia
Salus rei publicae suprema lex esto
Lernen beginnen
dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum
Lernen beginnen
zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne
Lernen beginnen
science historical
ius
Lernen beginnen
prawo (jako całość)
quo iure
Lernen beginnen
jakim prawem!?
ipso iure
Lernen beginnen
z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius
Lernen beginnen
gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris
Lernen beginnen
źródła prawa
fontes iuris oriundi
Lernen beginnen
źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi
Lernen beginnen
źródła poznania prawa
ex nihilo
Lernen beginnen
z niczego
mos maiorum
Lernen beginnen
obyczaj przodków
longa consuetudo
Lernen beginnen
długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria
Lernen beginnen
szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia
Lernen beginnen
pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia
Lernen beginnen
pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia
Lernen beginnen
pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat
Lernen beginnen
Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat
Lernen beginnen
Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi
Lernen beginnen
prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris
Lernen beginnen
oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum
Lernen beginnen
bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum
Lernen beginnen
przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare
Lernen beginnen
prawo partykularne, oddzielne
ius universale
Lernen beginnen
prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat
Lernen beginnen
nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet
Lernen beginnen
nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis
Lernen beginnen
glosa na marginesie
glossa interlinealis
Lernen beginnen
glosa między wierszami
glossa ordinaria (Accursiusa)
Lernen beginnen
glosa zgodna z prawem
ius ducale
Lernen beginnen
prawo książęce - zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
lex ducalis
Lernen beginnen
ustawa książęca
forum
Lernen beginnen
agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum
Lernen beginnen
rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana
Lernen beginnen
Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum
Lernen beginnen
Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia
Lernen beginnen
miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum
Lernen beginnen
sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori
Lernen beginnen
wykaz sądów
privilegium fori
Lernen beginnen
przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori
Lernen beginnen
zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei
Lernen beginnen
powód idzie za miejscem sądu pozwanego
formula processus
Lernen beginnen
formuła procesu
causae spirituales
Lernen beginnen
niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares
Lernen beginnen
sprawy świeckie
lex perfecta
Lernen beginnen
dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta
Lernen beginnen
dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta
Lernen beginnen
dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta
Lernen beginnen
dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem
Lernen beginnen
obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem
Lernen beginnen
wbrew ustawie
iuxta legem
Lernen beginnen
zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis
Lernen beginnen
cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
Lernen beginnen
gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam
Lernen beginnen
przez podobieństwo, analogię
analogia legis
Lernen beginnen
wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris
Lernen beginnen
analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario
Lernen beginnen
z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti
Lernen beginnen
domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris
Lernen beginnen
domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum
Lernen beginnen
domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure
Lernen beginnen
domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis
Lernen beginnen
ustawa ogólna
lex specialis
Lernen beginnen
ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit
Lernen beginnen
ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo
Lernen beginnen
dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori
Lernen beginnen
prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali
Lernen beginnen
prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
Lernen beginnen
przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata
Lernen beginnen
o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda
Lernen beginnen
o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes
Lernen beginnen
wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes
Lernen beginnen
między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius
Lernen beginnen
daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia
Lernen beginnen
sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto
Lernen beginnen
w ścisłym znaczeniu
sensu largo
Lernen beginnen
w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda
Lernen beginnen
jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione
Lernen beginnen
(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit
Lernen beginnen
nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure
Lernen beginnen
pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis
Lernen beginnen
wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum
Lernen beginnen
coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus
Lernen beginnen
określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie
Lernen beginnen
na pierwszy rzut oka,
inter vivos
Lernen beginnen
między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa
Lernen beginnen
na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur
Lernen beginnen
rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi
Lernen beginnen
celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi
Lernen beginnen
dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi
Lernen beginnen
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas
Lernen beginnen
do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia
Lernen beginnen
przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem
Lernen beginnen
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem
Lernen beginnen
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum
Lernen beginnen
(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis
Lernen beginnen
zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii
Lernen beginnen
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii
Lernen beginnen
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej
accidentalia negotii
Lernen beginnen
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans
Lernen beginnen
czynność prawna kulejąca
dies a quo
Lernen beginnen
termin początkowy
dies ad quem
Lernen beginnen
termin końcowy
computatio civilis
Lernen beginnen
sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum
Lernen beginnen
sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc
Lernen beginnen
od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc
Lernen beginnen
od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu
Lernen beginnen
(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto
Lernen beginnen
(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis
Lernen beginnen
brzmienie ustawy
res omnium communes
Lernen beginnen
rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit
Lernen beginnen
to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena
Lernen beginnen
prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes
Lernen beginnen
powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi
Lernen beginnen
prawo do posiadania rzeczy
ius utendi
Lernen beginnen
uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi
Lernen beginnen
uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi
Lernen beginnen
uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi
Lernen beginnen
prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi
Lernen beginnen
prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum
Lernen beginnen
prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
Lernen beginnen
nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu
Lernen beginnen
samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis
Lernen beginnen
doliczenie posiadania
accessio temporis
Lernen beginnen
doliczenie czasu
in statu usucapiendi
Lernen beginnen
w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente
Lernen beginnen
ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum
Lernen beginnen
własność zwierzchnia (senior)
dominium utile
Lernen beginnen
własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso
Lernen beginnen
współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa
Lernen beginnen
skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria
Lernen beginnen
skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati
Lernen beginnen
znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare
Lernen beginnen
danie
facere
Lernen beginnen
czynienie
non facere
Lernen beginnen
nieczynienie
omittere
Lernen beginnen
zaprzeczenie
pati
Lernen beginnen
znoszenie
confusio
Lernen beginnen
pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus
Lernen beginnen
użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit
Lernen beginnen
służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus
Lernen beginnen
faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi
Lernen beginnen
wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
Lernen beginnen
nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens
Lernen beginnen
precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis
Lernen beginnen
dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti
Lernen beginnen
kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis
Lernen beginnen
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa
Lernen beginnen
posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio
Lernen beginnen
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno
Lernen beginnen
wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis
Lernen beginnen
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio
Lernen beginnen
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium
Lernen beginnen
sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu
Lernen beginnen
polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis
Lernen beginnen
prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi
Lernen beginnen
upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non
Lernen beginnen
warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda
Lernen beginnen
nikomu nie mozna odmowic
ex lege
Lernen beginnen
wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem
Lernen beginnen
sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
Lernen beginnen
nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur
Lernen beginnen
Nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur
Lernen beginnen
mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
in capita
Lernen beginnen
według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes
Lernen beginnen
według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
mortis causa
Lernen beginnen
na wypadekśmierci
cum animo testandi
Lernen beginnen
z wolą (zamiarem), myślą testowania
favor testamenti
Lernen beginnen
z przychylnością, dobrodziejstwem (korzyścią) dla testamentu
ludicum intervallum
Lernen beginnen
przebłysk świadomości, np. u chorych psychicznie
sensu stricto
Lernen beginnen
in the strict sense
legatum per vindicationem
Lernen beginnen
legat windykacyjny. Zapis prawa cywilnego – ius civilepolegającyna bezpośrednim przekazaniu własności kwirytarnej rzeczy przez testatora idający legatariuszowi możność wystąpienia z rei vindicatio dlarealizacji zapisu
legatum per damnationem
Lernen beginnen
legat damnacyjny. Zapis dający zapisobiorcy roszczenie przeciwdziedzicowi o przeniesienie własności zapisanej rzeczy lub przysporzeniezapisanej korzyści majątkowej,
legatum nominis
Lernen beginnen
Legatum nominis
legatum liberationis
Lernen beginnen
Legatum liberationis
transmissio hereditatis
Lernen beginnen
transmissio hereditatis
per facta concludentia
Lernen beginnen
per facta concludentia
cum viribus hereditatis
Lernen beginnen
cum viribus hereditatis
pro viribus hereditatis
Lernen beginnen
pro viribus hereditatis
successio anticipata
Lernen beginnen
Anticipate successio
hereditatis petitio
Lernen beginnen
hereditatis petitio
matrimonium non existens
Lernen beginnen
małżeństwo nie istnieje
impedimentum dirimens
Lernen beginnen
przeszkoda zrywająca
matrimoniale foedus
Lernen beginnen
przymierze małżeńskie
consensus matrimonialis
Lernen beginnen
zgoda małżeńska
numerus clausus
Lernen beginnen
zamknięta liczba
matrimonia libera esse debent
Lernen beginnen
małżeństwa powinny być wolne od nacisków
sponsalia
Lernen beginnen
zaręczyny
matrimonii promissio
Lernen beginnen
przyrzeczenie zawarcia małżeństwa
nemo turpitudinem suam allegans audiatur
Lernen beginnen
nikt, kto powołuje się na własną niegodziwość nie będzie wysłuchany
matrimonium ratum et consummatum
Lernen beginnen
malżeństwo zawarte i dopełnion (skonsumowane)
nulla humana potestas
Lernen beginnen
żadna ludzka władza nie może rozwiązać zawartego małżeństwa
separatio quoad torum et mensam
Lernen beginnen
oddzielenie co do łoża i stołu
separatio perpetua
Lernen beginnen
separacja trwała
separatio temporanea
Lernen beginnen
separacja czasowa
matrimonium non consummatum
Lernen beginnen
małżeństwo nie dopełnione (nie skonsumowane)
mater semper certa est
Lernen beginnen
matka zawsze jest pewna
pater est quem nuptiae demonstrant
Lernen beginnen
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
impotentia generandi
Lernen beginnen
bezpłodność - niemożność stania się rodzicem dziecka
impotentia coeundi
Lernen beginnen
niemożność współżycia - niezdolność do odbycia stosunku seksualnego
liberi vulgo concepti
Lernen beginnen
dzieci poczęte poza małżeństwem
filii legitimi
Lernen beginnen
dzieci z prawego łoża
filii illegitimi
Lernen beginnen
dzieci z nieprawego łoża
filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum
Lernen beginnen
dzieci z nieprawego łoża są legitymowane po zawarciu małżeństwa
exceptio plurium concubentium
Lernen beginnen
zarzut wielu współżyjących
matrimonium putativum
Lernen beginnen
małżeństwo mniemane
adoptio plena
Lernen beginnen
przysposobienie ze wszystkimi skutkami
adoptio minus plena
Lernen beginnen
"adopcja niepełna (dziecko zostaje pod władzą ojca w dotychczasowej rodzinie, ale otrzymuje prawo do dziedziczenia beztestamentowego)
adoptio plenissima
Lernen beginnen
adopcja najpełniejsza (dziecko traktowane jako członek rodziny)
adoptio naturam imitatur
Lernen beginnen
adopcja powinna odtwarzać naturę (tzn, powinna być zachowana różnica wieku)
in vivo
Lernen beginnen
zapłodnienie naturalne, z przyjemnością =)
in vitro
Lernen beginnen
zapłodnienie sztuczne
vinculum iuris
Lernen beginnen
węzeł prawny
obligare
Lernen beginnen
zobowiązywać
inter partes
Lernen beginnen
między stronami
obligatio naturalis
Lernen beginnen
zobowiązanie, które nie może być zaskarżone
dare, facere, non facere, pati
Lernen beginnen
danie, czynienie, nieczynienie, znoszenie
impossibilium nulla obligatio est
Lernen beginnen
nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych
genus perire non censetur
Lernen beginnen
uważa się, że gatunek nie ginie
species perit ei cui debetur
Lernen beginnen
rzecz oznaczona indywidualnie przepada temu, komu się należy
damnum emergens
Lernen beginnen
rzeczywisty uszczerbek majątkowy, szkoda rzeczywista
lucrum cessans
Lernen beginnen
korzyści, jakich spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął z uwagi na to, że ktoś nie wykonał swego zobowiązania i przez to wyrządził mu szkodę uniemożliwiającą osiągnięcie tych korzyści
pretium commune
Lernen beginnen
" wartość dla wszystkich
pretium singulare
Lernen beginnen
cena w odniesieniu do całego majątku poszkodowanego uwzględniająca związki funkcjonalne z innymi przedmiotami
pretium affectionis
Lernen beginnen
według wartości uczuciowej, szczególnego upodobania (pretium affectionis) np. zniszczenie pamiątkowego zdjęcia. Nie da się obiektywnie określić wartości szczegolnego upodobania
compensatio lucri cum damno
Lernen beginnen
potrącenie zysku ze stratą
obligatio alternativa
Lernen beginnen
Zobowiązanie przemienne – zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń.
facultas alternativa
Lernen beginnen
Upoważnienie przemienne – w prawie zobowiązań możliwość zwolnienia się dłużnika od swojego zobowiązania przez spełnienie innego świadczenia. Upoważnienie przemienne powstaje z umowy lub w przypadkach przewidzianych w ustawie.
datio in solutum
Lernen beginnen
świadczenie w miejsce wykonania) – instytucja prawa zobowiązań, czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
negotium mixtum cum donatione
Lernen beginnen
Są to umowy zawierające element częściowej odpłatności.
pactum in favorem tertii
Lernen beginnen
umowa na rzecz osoby trzeciej
lex commissoria
Lernen beginnen
zastrzeżenie, dodane do umowy, na mocy którego dłużnik traci swoje prawa z umowy, w razie niedotrzymania zobowiązania.
pactum de contrahendo
Lernen beginnen
Umowa przedwstępna – umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się, że zawrą inną umowę, tzw. przyrzeczoną.
culpa in contrahendo
Lernen beginnen
wina w kontraktowaniu
pacta sunt servanda
Lernen beginnen
umów należy dotrzymywać – zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi się z niej wywiązać.
rebus sic stantibus
Lernen beginnen
skoro sprawy przybrały taki obrót) – instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów.
exceptio non adimpleti contractus
Lernen beginnen
"zarzut niewykonania umowy") - sposób obrony dłużnika w sporze sądowym wynikłym na tle zawartej umowy wzajemnej, polegający na zarzuceniu wierzycielowi, że ten nie wykonał swojej części umowy
dolus
Lernen beginnen
w prawie rzymskim najwyższy stopień winy, polegał na świadomym zachowaniu się (tzn. działaniu lub zaniechaniu) zmierzającym do wyrządzenia drugiemu szkody. w prawie karnym: wina umyślna
culpa
Lernen beginnen
negligentia, niedbalstwo pojęcie z zakresu teorii prawa oznaczające nieumyślne spowodowanie szkody lub czynu zabronionego
culpa in eligendo
Lernen beginnen
Wina w wyborze, np. wyborze wykonawcy
casus
Lernen beginnen
zdarzenie, wypadek, przykry zbieg okoliczności;
vis maior
Lernen beginnen
"Siła wyższa", powoduje zwolnienie kogoś z odpowiedzialności
vis cui humana infirmitas resistere non potest
Lernen beginnen
Siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć
compensatio
Lernen beginnen
potrącenie
novatio
Lernen beginnen
nowacja - zastąpienie jednego stosunku obligacyjnego innym, nowym
confusio
Lernen beginnen
zlanie w jedno, np. dłużnik stał się spadkobiercą wierzyciela
cessio
Lernen beginnen
ustępowanie, odchodzenie
pactum de non cedendo vel non alienando
Lernen beginnen
Pactum de non cedendo (zakaz cesji) – zastrzeżenie umowne wyłączające lub ograniczające możliwość przeniesienia uprawnienia (wierzytelności) z umowy w drodze przelewu
emptio rei speratae
Lernen beginnen
kupno rzeczy spodziewanej
emptio spei
Lernen beginnen
nadzieja powstania
res extra commercium
Lernen beginnen
rzecz wyłączona z obrotu handlowego
cuius commodum eius periculum
Lernen beginnen
Czyje korzyści, tego ryzyko
pactum reservati dominii
Lernen beginnen
zastrzeżenie własności
pactum displicentiae
Lernen beginnen
sprzedaż na próbę, kupujący do określonego czasu mógł za zwrotem ceny wycofać się z kontraktu uznając, że towar mu nie odpowiada,
emptio ad gustum
Lernen beginnen
kupno z zastrzeżeniem, że kupujący w określonym czasie będzie mógł zwrócić rzecz jeśli mu się ona nie spodoba
pactum de retroemendo
Lernen beginnen
umowa o odkupienie rzeczy
condictio indebiti
Lernen beginnen
skarga o zwrot nienależnego świadczenia płaconego w przeświadczenia spłacania długu, którego wrzeczywistości nie było pod warunkiem, że płacono z zamiarem umorzenia długu
indebitum
Lernen beginnen
świadczenie nienależne
affectio (animus) societatis
Lernen beginnen
wola pozostawania w spółce
tempus deliberandi
Lernen beginnen
czas do namysłu, rozważenia
iurisdictio voluntaria
Lernen beginnen
postępowanie nieprocesowe
lex fori processualis
Lernen beginnen
obowiązujące prawo zależy od tego, na jakim terenie leży sąd
iudicium - actus trium personarum
Lernen beginnen
sąd to działanie trzech osób (actor - powód, iudex - sędzia, reus - pozwany)
audiatur et altera pars
Lernen beginnen
niech będzie wysłuchana i druga strona
domini litis
Lernen beginnen
panowie sporu \ strony procesu \ powód i pozwany
nemo iudex sine actore
Lernen beginnen
żaden sędzia bez powoda (nie ma sędziego bez powada)
vigilantibus iura sunt scripta
Lernen beginnen
prawa są pisane dla osób czuwających
ne eat iudex ultra petita partium
Lernen beginnen
niech sędzia nie wychodzi ponad żądanie stron
ante litem natam
Lernen beginnen
ZANIM ZRODZIŁ SIĘ SPÓR / PRZED WSZCZĘCIEM PROCESU
post litem natam
Lernen beginnen
PO ZRODZENIU SIĘ SPORU \ PO WSZCZĘCIU PROCESU
perpetuatio fori
Lernen beginnen
uwiecznienie sądu (sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania)
actor sequitur forum rei
Lernen beginnen
powód udaje się do sądu pozwanego; zasada określająca właściwość miejscową sądu
qui rem in iudicium ducit
Lernen beginnen
ten, kto wniósł sprawę do sądu
contra quem res in iudicium deducitur
Lernen beginnen
przeciwko komu sprawa została wniesiona do sądu
legitimatio ad causam
Lernen beginnen
legitymowanie dla jednej sprawy
legitimatio ad processus
Lernen beginnen
legitymowanie dla całego procesu
successio mortis causa
Lernen beginnen
następstwo procesowe z powodu śmierci
successio inter vivos
Lernen beginnen
następstwo na skutek umowy między jedną ze stron a osobą trzecią
res iudicata - inter partes
Lernen beginnen
rzecz już osądzona
res inter alios gesta
Lernen beginnen
sprawa między osobami trzecimi
prorogatio fori
Lernen beginnen
WYBIERANIE SĄDU, KTÓRY JEST NIEWŁAŚCIWY, ALE STRONY UWAŻAJĄ GO ZA WŁAŚCIWY
prorogatio iurisdictionis
Lernen beginnen
PRZEDŁUŻENIE JURYSDYCKJI
negatio per positionem alterius
Lernen beginnen
zanegowanie przez przedstawienie innego stanowiska
exceptiones peremptoriae
Lernen beginnen
zarzut peremptoryjny - ma na celu zniweczenie roszczeń powoda, np. zarzut przedawnienia
exceptiones dilatoriae
Lernen beginnen
zarzuty dylatoryjny - powoduje chwilowe odroczenie sprawy, np. zarzut niewłaściwości sądu
exceptiones declinatoriae
Lernen beginnen
zarzut deklinatoryjny - zwalniał od wdania się w spór, np. zawarcie ugody
replicatio
Lernen beginnen
odpowiedź
duplicatio
Lernen beginnen
odpowiedź na odpowiedź
onus proferendi
Lernen beginnen
obowiązek przedstawienia środków dowodowych (np. gdy ktoś przechowuje testament)
onus probandi
Lernen beginnen
obowiązek udowodnienia winy ciążący na oskarżycielu
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
Lernen beginnen
na tym spoczywa cięzar dowodu, kto twierdzi (na powodzie, oskarżycielu) a nie na tym, kto neguje
ne bis in idem
Lernen beginnen
"nie wchodzi sie dwa razy do tej samej rzeki"
sententia facit ius inter partes
Lernen beginnen
wyrok tworzy prawo między stronami
reformatio in peius
Lernen beginnen
zakaz zmiany wyroku na gorszy (przy apelacji)
de minimis non curat praetor
Lernen beginnen
rzeczamj drobnymi niezajmuje się pretor (urząd, sąd)
error in iudicando
Lernen beginnen
błąd w podstawie prawnej wydania wyroku (w prawie materialnym)
error in procedendo
Lernen beginnen
błąd proceduralny (naruszenie prawa formalnego, nie zachowanie odpowiedzniej procedury)
iudex inhabilis
Lernen beginnen
sędzia wyłączony ze sprawy Z MOCY USTAWY (np. ze względu na pokrewieństwo)
iudex suspectus
Lernen beginnen
sędzia wyłączony ze sprawy NA WNIOSEK STRON (np. może być podejrzany/niezdolny)
absolutio ab instantia
Lernen beginnen
uwolnienie od sądu[1]) – jedna z czterech podstawowych kategorii wyroków wydawanych przez sądy w ramach inkwizycyjnego procesu karnego w epoce stosowania Constitutionis Criminalis Carolinae.
professio iuris
Lernen beginnen
oświadczenie prawa - w prawie osobowym
ad litis ordinationem
Lernen beginnen
CO DOTYCZY PRZEBIEGU PROCESU
ad litem decidendam
Lernen beginnen
CO DOTYCZY ROZSTRZYGNIĘCIA SPORU
Prawo międzynarodowe prywatne
Lernen beginnen
Private international law
lex fori
Lernen beginnen
prawo obowiązujące w miejscu urzędowania sądu
lex loci processus
Lernen beginnen
prawo miejsca procesu
locus regit formam actus
Lernen beginnen
prawo miejsca dokonania czynności prawnej; miejsce rządzi formą czynności prawnej
comitas gentium
Lernen beginnen
kurtuazja międzynarodowa, kurtuazja ludów; grzeczność międzynarodowa; nie mające charakteru prawa zwyczaje przyjęte w stosunkach międzynarodowych, zwłaszcza dyplomatyczne
mobilia personam sequuntur
Lernen beginnen
rzeczy ruchome towarzyszące osobom
lex patriae
Lernen beginnen
prawo ojczyste
lex domicilii
Lernen beginnen
ustawa (prawo) miejsca zamieszkania
animus manendi
Lernen beginnen
wola, chęć pozostawania; czynnik wewnętrzny np. przy zamiarze stałego pobytu
pactum de lege utenda
Lernen beginnen
umowa o korzystanie z ustawy/z wybranego prawa
ultimum refugium
Lernen beginnen
ostateczna (ostatnia) ucieczka; ostatnie schronienie, stosowane przez sąd np. gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania
pacta sunt servanda
Lernen beginnen
umów należy dotrzymywać
pacta tertiis non nocent non prosunt
Lernen beginnen
umowy zawierane nie szkodzą i nie pomagają osobom trzecim; pakt nie może rodzić praw ani szkodzić państwom trzecim
Res inter alios acta, aliis nec nocet nec prodest
Lernen beginnen
rzecz (sprawa) dokonana między innymi [Czynność dokonana między określonymi osobami nie powinna szkodzić innym]
res inter alios
Lernen beginnen
rzecz pomiędzy innymi nie powinna nas interesować
in favorem tertii
Lernen beginnen
na rzecz osoby trzeciej
pro foro interno
Lernen beginnen
dla sądu wewnętrznego
pro foro externo
Lernen beginnen
dla sądu zewnętrznego
dismembratio
Lernen beginnen
rozdzielenie, rozerwanie, rozczłonkowanie, rozbiór państwa
ius postliminii
Lernen beginnen
prawo powrotu z zagranicy, z niewoli; prawo obywatela rzymskiego, który wrócił z niewoli nieprzyjacielskiej na terytorium Rzymu do odzyskania wcześniej posiadanych praw z wykluczeniem stosunków opartych na fakcie, tj. małżeństwa i posiadania
tabula rasa
Lernen beginnen
niezapisana tabliczka np. nowe państwo
delictum iuris gentium
Lernen beginnen
przestępstwo przeciwko prawu narodów; przestępstwo prawa międzynarodowego np. zbrodnie wojenne, ludobójstwa i inne zbrodnie przeciwko ludzkości
ius sanguinis
Lernen beginnen
prawo krwi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce jest ona zasadą
ius soli
Lernen beginnen
prawo ziemi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce ma charakter uzupełniający – stosuje się, gdyby dziecko urodzone na terytorium Polski nie nabywało żadnego innego obywatelstwa
persona non grata
Lernen beginnen
osoba niepożądana w danym państwie. Status ten otrzymują osoby przyłapane na szpiegostwie. Muszą wtedy opuścić dany kraj.
delicta iuris gentium
Lernen beginnen
przestępstwo przeciw prawu narodów, np. zbrodnie wojenne, ludobójstwo, terroryzm, handel ludźmi
victima
Lernen beginnen
ofiara
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori
Lernen beginnen
nie jest przestępstwem czyn popełniony przed wejściem w życie ustawy
nullum crimen nulla poena sine lege scripta
Lernen beginnen
nie ma przestępstwa bez
nullum crimen nulla poena sine lege certa
Lernen beginnen
nie ma przestępstwa bez pewnego prawa
nullum crimen nulla poena sine lege praevia
Lernen beginnen
nie ma przestępstwa bez wcześniejszej ustawy
lex retro non agit
Lernen beginnen
prawo nie dziala wstecz - zakaz retroaktywności - zasada nieretroaktywności
lex prospicit non respicit
Lernen beginnen
prawo patrzy naprzód, nie wstecz
res iudicata
Lernen beginnen
rzecz (już) osądzona) – pojęcie języka prawniczego określające prawomocność orzeczenia sądowego lub ostateczność decyzji administracyjnej.
vis absoluta
Lernen beginnen
przymus absolutny do którego należą np. skrępowanie, uwięzienie, pozbawienie świadomości etc. Należy tu jednak zaznaczyć, ze woli nie wyłączą oddziaływanie na nią w ramach przymusu względnego (vis compulsiva, np. pobicie, groźba etc.)
vis compulsiva
Lernen beginnen
pochodzący z prawa rzymskiego termin oznaczający przymus psychiczny podczas zawierania czynności prawnej.
dolus directus
Lernen beginnen
zamiar bezpośredni
dolus directus repentinus
Lernen beginnen
zamiar nagły - podjęty szybko, bez zastanowienia
dolus directus praemeditatus
Lernen beginnen
zamiar przemyślany - poprzedzony dłuższym zastanowieniem - premedytacja
dolus eventualis
Lernen beginnen
zamiar ewentualny - wynikowy - ma miejsce, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to.
culpa dolo exorta
Lernen beginnen
wina spowodowana podstępem), w prawie karnym tzw. wina mieszana, czyli umyślno-nieumyślna, zwana też kombinowaną. Polega ona na tym, że przestępstwo podstawowe jest popełnione z winy umyślnej, natomiast jego skutki wynikają z winy nieumyślnej
iter delicti
Lernen beginnen
pochód przestępstwa - formy stadialne czynu zabronionego
delictum putativum
Lernen beginnen
przestępstwo urojone - sprawca realizuje czyn, błędnie sądząc, że to co robi jest zabronione
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur
Lernen beginnen
Nikt roztropny nie karze dlatego, że popełniono czyn zabroniony, lecz po to, by go nie popełniano w przyszłości
in dubio pro reo
Lernen beginnen
zasada prawna, zgodnie z którą wątpliwości nie dających się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na niekorzyść oskarżonego
dolus non praesumitur
Lernen beginnen
Nie domniemywa się złego zamiaru.
reformatio in peius iudici appellato non licet
Lernen beginnen
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego.
delicta parentum liberis non nocent
Lernen beginnen
Przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom.
reus in exceptione actor est
Lernen beginnen
w przypadku podniesienia zarzutu procesowego pozwany staje się powodem (co do obowiązku udowodnienia zarzutu)
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
Lernen beginnen
ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawn
quod non est in actis non est in mundo
Lernen beginnen
czego nie ma w aktach, nie istnieje na świecie (w dawnym procesie, gdy dla sędziego miarodajna była tylko treść akt).
verba volant, scripta manent
Lernen beginnen
słowa ulatują, pismo pozostaje.
testis ex visu
Lernen beginnen
wiadek z widzenia
testis ex auditu
Lernen beginnen
świadek ze słuchu
nemo iudex in propria (sua) causa
Lernen beginnen
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie)[1] – podstawowy warunek bezstronności organu rozstrzygającego sprawę. W sytuacji, w której bezstronność organu budzi uzasadnioną wątpliwość, może zostać on wyłączony z toczącego się postępowania.
forum delicti commissi
Lernen beginnen
sąd miejsca popełnienia czynu przestępnego
forum praeventionis
Lernen beginnen
sąd właściwy ze względu na pierszeństwo przyjęcia sprawy (ten sąd będzie właściwy, który podjął pierwszy sprawę)
perpetuatio fori
Lernen beginnen
łaciński zwrot prawniczy używany na określenie zasady, że sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, niezależnie od późniejszych zmian podstaw określających jego właściwość, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania
forum connexitatis causarum
Lernen beginnen
sąd wlasciwy ze wzgledu na polaczenie spraw
causa principalis
Lernen beginnen
sprawa główna
causa accessoria
Lernen beginnen
sprawa uboczna
res iudicata pro veritate habetur
Lernen beginnen
sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą; wyrok sądu uważa się za prawdę.
ne bis in idem crimen iudicetur
Lernen beginnen
Niech nikogo nie sądzi się dwa razy za to samo przestępstwo.
confessio est regina probationum
Lernen beginnen
przyznanie się jest królową dowodu
propter falsa
Lernen beginnen
wznowienie postępowania, bo wyrok prawa zostal wydany na podstawie zlych dowodów
propter nova
Lernen beginnen
wznowienie postepowania bo wyszly nowe dowody
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
Lernen beginnen
w prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość.
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio
Lernen beginnen
przy takim samym sensie ustawy, takie same postanowienia ustawy
Optima est legum interpres consuetudo
Lernen beginnen
zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
Leges ab omnibus intellegi debent
Lernen beginnen
ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Leges bonae ex malis moribus procreantur
Lernen beginnen
Złe obyczaje dają początek dobrym prawom. Makrobiusz
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus
Lernen beginnen
dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem
Lernen beginnen
znać ustawy, to nie znaczy trzymać się ich słów, lecz rozumieć ich sens i znaczenie
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur
Lernen beginnen
praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu
Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari
Lernen beginnen
lepiej pozostawić bezkarnym występek zloczyńcy, niż skazać niewinnego.
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex
Lernen beginnen
gdy znika przyczyna prawa, samo prawo przestaje istnieć.
Vanae voces populi non sunt audiendae
Lernen beginnen
Nie należy słuchać próżnych głosów tłumu.
Non omne quod licet honestum est
Lernen beginnen
czyli nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe
Sententia facit ius inter partes
Lernen beginnen
wyrok tworzy prawo między stronami
Libertas inaestimabilis res est
Lernen beginnen
wolność jest rzeczą bezcenną.
Male nostro iure uti non debemus
Lernen beginnen
Nie piwinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur
Lernen beginnen
Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
Poena constituitur in emendationem hominum
Lernen beginnen
kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi
Res nullius cedit primo occupanti
Lernen beginnen
Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczy.
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt
Lernen beginnen
– Prawo przychodzi z pomocą starannym, a nie bezczynnym.
Volenti non fit iniuria
Lernen beginnen
Zrobiłeś z własnej woli, to nie dzieje ci się krzywda
Ignorantia legis neminem excusat
Lernen beginnen
nieznajomość prawa nie jest dla nikogo usprawiedliwieniem
Culpa lata dolo aequiparatur
Lernen beginnen
Ciężkie niedbalstwo równe jest winie umyślnej
Ex iniuria ius non oritur
Lernen beginnen
z bezprawia nie rodzi się prawo
Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest
Lernen beginnen
Nikt nie może poprzez własny występek (delikt) uczynić lepszym swego położenia
Hominum causa omne ius constitutum est
Lernen beginnen
wszelkie prawo winno być stanowione dla ludzi
Quid leges sine moribus, vanae proficiunt
Lernen beginnen
cóż warte puste prawa bez obyczajów? (Horacy Pieśni).
Moribus ornes, legibus emendes
Lernen beginnen
ozdabia obyczajami, ulepsza ustawami
Corruptissima re publica plurimae leges
Lernen beginnen
przy największym państwa nierządzie najliczniejsze (są) prawa

Sie müssen eingeloggt sein, um einen Kommentar zu schreiben.