Nowotworzenie część druga

NOWOTWORY NIEZRÓŻNICOWANE (NOWOTWORY ANAPLASTYCZNE) definicja

nowotwór, którego wygląd mikroskopowy nie daje możliwości określenia jego pochodzenia

GUZY MIESZANE łacina

(neoplasmata mixta)

GUZY MIESZANE definicja

guzy zawierające komórki wywodzące się z co najmniej dwóch listków zarodkowych (biphyloma, -triphyloma, -carcinosarcoma)

POTWORNIAK łacina

TERATOMA

POTWORNIAK definicja

guz wywodzący się z komórek totipotencjalnych – zawiera wszystkie listki zarodkowe (teratoma maturom, -teratoma immaturum)

ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE wymień

BŁĘDNIAK, - ODPRSKOWIAK,

BŁEDNIAK łacina

HAMARTOMA

BŁĘDNIAK definicja

jest strukturą przypominającą nowotwór, jest utworzony z tkanek typowych dla miejsca, w którym się znajduje, ale proporcja i układ jego komórek są nieprawidłowe

ODPRYSKOWIAK łacina

CHORISTOMA

DWA MOŻLIWE MECHANIZMY POWSTAWANIA NOWOTWORÓW

TEORIA GENETYCZNA, - TEORIA EPIGENETYCZNA

TEORIA GENETYCZNA definicja

USZKODZENIE DNA - MUTACJE

TEORIA EPIGENETYCZNA definicja

– ZMIANY EKSPRESJI GENÓW BEZ ZMIAN STRUKTURY

MECHANIZMY EPIGENETYCZNE definicja

ZMIANA EKSPRESJI GENÓW BEZ ZMIAN SEKWENCJI DNA

zmiany (modyfikacje) epigenetyczne mogą

: zwiększać lub hamować ekspresję genów i mogą być przekazywane komórkom potomnym w czasie podziałów komórkowych

PRAWDOPODOBNE MECHANIZMY EPIGENETYCZNE

- zmiany metylacji DNA

metylacja DNA - polega na...

zmianie nasilenia poziomu metylacji zasad DNA – metylacji cytozyny – przyłączeniu grup metylowych – lub ich odłączeniu

metylacja jest podstawowym mechanizmem regulującym...

ekspresję genów w komórkach prawidłowych

HIPOMETYLACJA czym jest

- aktywacja genów

HIPERMETYLACJA czym jest

- wyciszanie genów

komórki nowotworowe charakteryzuje...

zmniejszenie zawartości 5-metylcytozyny – forma zmetylowana –

hipometylację stwierdzono...

w wielu typach nowotworów złośliwych u ludzi

nasilenie metylacji jest kontrolowana przez...

specyficzne enzymy i może być zmieniana działaniem różnych czynników

MECHANIZMY GENETYCZNE - USZKODZENIE DNA I MUTACJE

niektóre komórki ze zmutowanym DNA są w stanie przetrwać – są potencjalnym źródłem nowotworu

KOMÓRKI ZMUTOWANE opisz

- niestabilność materiału genetycznego - większe ryzyko pojawienia się następnych mutacji – przy każdym podziale pojawiają się mutacje – nagromadzenie mutacji – powstaje klon komórek nowotworowych

Mutacje, które transformują komórkę prawidłową w nowotworową...

- NIE MOGĄ BYĆ MUTACJAMI LETALNYMI

uszkodzenie DNA nie jest jednoznaczne z wystąpieniem mutacji – uszkodzenie pojawia się podczas replikacji DNA

– nić DNA zawiera nie naprawione lub błędnie naprawiony fragment DNA – na podstawie takiej błędnej nici zostaje zsyntetyzowana nić komplementarna – UTRWALENIE MUTACJI

dodatkowo komórki nowotworowe cechuje...

NIESTABILNOŚD CHROMOSOMALNA NIESTABILNOŚĆ CHROMOSOMALNA powoduje...

KONFIGURACJE CHROMOSOMALNE mogą mieć charakter

... ZMIAN KARIOTYPOWYCH, - ZMIAN STRUKTURY CHROMOSOMÓW

zmiany kariotypowe

aneuploidia (trisomia chromosomu 13 w niektórych chłoniakach u psów)

zmiany struktury chromosomów

duplikacje, - delecje, - translokacje

KANCEROGENEZA, KARCINOGENEZA, TUMORGENEZA definicja

proces powstawania nowotwór

następujące fazy kancerogenezy

INICJACJA, - PROMOCJA, - PROGRESJA

INICJACJA definicja

pierwszy krok karcinogenezy - wprowadzenie nieodwracalnych zmian w materiale genetycznym do komórki prawidłowej – po zadziałaniu mutagennych czynników inicjujących (karcinogenów, inicjatorów)

INICJATOR definicja

– czynnik chemiczny lub fizyczny zdolny do powodowania zmian w DNA

KOMÓRKA INICJOWANA definicja

komórki, w których zmiany w DNA wywołane przez inicjator zostały utrwalone

komórki inicjowane są...

MORFOLOGICZNIE PRAWIDŁOWE i mogą pozostać takie przez wiele lat

PROMOCJA definicja

nadmierny wzrost komórek inicjowanych w odpowiedzi na działanie czynników stymulujących – CZYNNIKI PROMUJĄCE, PROMOTORY

PROMOTORY definicja

NIE MAJĄ WŁAŚCIWOŚCI MUTAGENNYCH, ale zmieniają ekspresję genów w komórkach prawidłowych i inicjowanych (stwarzają warunki, w których komórki inicjowane mogą wzrastać)

efektem działania promotorów jest...

progresja komórek do ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWEJ LUB NOWOTWORU NIEZŁOŚŁIWEGO

efekty działania promotorów są...

odwracalne (nie są mutagenami)

PROGRESJA definicja

obejmuje proces przekształcenia zmian przednowotworowych/niezłośliwych w zmiany o cechach nowotworu złośliwego, aż do osiągnięcia stadium PEŁNOINWAZYJNEGO GUZA ZŁOŚLIWEGO

cechami pojawiającymi się w trakcie progresji jest

NIESTABILNOŚĆ GENETYCZNA i wzrost HETEROGENNOŚCI KOMÓREK NOWOTWOROWYCH

podczas progresji w komórkach stransformowanych pojawiają się...

FENOTYPOWE CECHY BĘDĄCE WYKŁADNIKIEM ZŁOŚLIWOŚCI NOWOTWORU

CECHY KOMÓREK NOWOTWOROWYCH wymień

zaburzenia mnożenia się komórek, - nadwrażliwość na sygnały przerostowe, - zwiększenie możliwości migracyjnych, - zmiany metabolizmu komórek

ZABURZENIA MNOŻENIA SIĘ KOMÓREK wymień

niekontrolowana proliferacja, - zablokowanie apoptozy, - unieśmiertelnienie

NIEKONTROLOWANA PROLIFERACJA zachodzi pod wpływem

protoonkogenów – onkogeny, - geny supresorowe

ZABLOKOWANIE APOPTOZY z powodu

zmiany w genach włączających proces apoptozy, - zmiany w genach chroniących przed apoptozą

zmiany w genach włączający proces apoptozy – dokładniej

brak lub zaburzenia funkcji genu PT53

zmiany w genach chroniących przed apoptozą – dokładniej

nadekspresja Bcl-2

NADWRAŻLIWOŚD NA SYGNAŁY PROWZROSTOWE wymień

wzrost ekspresji receptorów dla czynników wzrostu, - nieprawidłowości strukturu dla receptorów, - aktywacja genów kodujących czynniki wzrostu, - mutacje genów kodujących białka przekaźnikowe

WZROST EKSPRESJI RECEPTORÓW DLA CZYNNIKÓW WZROSTU

stymulacja wzrostu nawet przy niewielkich ilościach GH

NIEPRAWIDŁOWOŚCI STRUKTURY DLA RECEPTORÓW

zmiana konformacji receptora - stymulacja wzrostu bez aktywacji receptora dla GH

AKTYWACJA GENÓW KODUJĄCYCH CZYNNIKI WZROSTU wymień

zwiększona synteza czynników wzrostu, działanie autokrynne lub parakrynne, - PDGR, - FGF

PDGR to...

kostniakomięsaki, gwiaździaki

FGF to...

czerniaki, raki żołądka, raki sutka, pęcherza

ZWIĘKSZENIE MOŻLIWOŚCI MIGRACYJNYCH wymień

zmieniona ekspresja białek powierzchniowych, - wydzielanie enzymów proteolitycznych – kolagenozy, - substancji promujących ruch, - zmiana immunogenności

ZMIENIONA EKSPRESJA BIAŁEK POWIERZCHOWNYCH polega na...

oddzielanie się od innych komórek i błon podstawnych, - adhezja do innych komórek i ECM, - możliwość przemieszczania się w macierzy, adhezja do śródbłonka

WYDZIELANIE ENZYMÓW PROTEOLITYCZNYCH – KOLAGENAZY umożliwia...

trawienie błon podstawnych i ECM – możliwość inwazji

WYDZIELANIE SUBSTANCJI PROMUJĄCYCH RUCH

autokrynna produkcja AMF, zmiany cytoszkieletu

ZMIANA IMMUNOGENNOŚCI

zmiana właściwości immunogennych, - właściwości immunosupresyjne

ZMIANY METABOLIZMU KOMÓREK wymień

zablokowanie syntezy białek – kataplazma, - produkcja białek płodowych, - zmiany metabolizmu energetycznego

KATAPLAZJA oznacza

zablokowanie syntezy białek

ZABLOKOWANIE SYNTEZY BIAŁEK – KATAPLAZJA oznacza, że

komórki nie produkują białek, ani innych substancji produkowanych przez komórki prawidłowe – metabolizm nastawiony tylko na proliferację

PRODUKCJA BIAŁEK PŁODOWYCH

komórki produkują białka typowe dla komórek niedojrzałych – niezróżnicowanych

ZMIANY METABOLIZMU ENERGETYCZNEGO

przesunięcie metabolizmu energetycznego z fosforylacji oksydatywnej w mitochondriach w kierunku glikolizy beztlenowej

MUTAGENY definicja

czynniki powodujące uszkodzenie DNA - mutacje

KARCINOGENY, KANCEROGENY definicja

czynniki powodujące powstanie nowotworów

wiele mutagenów może być także

karcinogenami

nie wszystkie mutageny są

karcinogenami

przyczyny nowotworów - CZYNNIKI WEWNĘTRZNE

produkty uboczne metabolizmu (wolne rodniki), - działanie enzymów litycznych (mutacje DNA), - błędy podczas replikacji, - zmiany aktywności telomerazy, - zaburzenia segregacji chromosomów

przyczyny nowotworów - CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE

każdy czynnik egzogenny, który może reagować z DNA i prowokować jego zmiany, czyli - czynniki chemiczne - czynniki fizyczne - czynniki biologiczne

KARCINOGENY CHEMICZNE - ROZPOWSZECHNIONE W ŚRODOWISKU

zazwyczaj małe narażenie na liczne carcinogeny - czasami przypadkowe narażenie na duże dawki carcinogenów - wiele karcinogenów zawartych w żywności

carcinogeny zawarte w żywności

dodatki do żywności - substancje pochodzenia roślinnego (orlica) - zanieczyszczenia (nawozy sztuczne, pestycydy)

KARCINOGENY CHEMICZNE MOGĄ DZIAŁAĆ

bezpośrednio i pośrednio

karcinogeny chemiczne działające BEZPOŚREDNIO

reagują z DNA

karcinogeny chemiczne działające POŚREDNIO

prokarcinogeny – działają po aktywacji enzymatycznej - reagują z DNA

AFLATOKSYNA

(toksyns Aspergilus flavus) indukuje powstawanie nowotworów wątroby u wielu gatunków (ryby, indyki, ludzie)

Aflatoksyna indukuje

konwersje guaniny do tyminy w łańcuchu DNA - częsta mutacja obecna w genie TP53 w nowotworach u ludzi

KRWIOMOCZ ENZOOTYCZNY

ostry stan zapalny pęcherza moczowego na tle toksycznym spowodowany spożyciem paproci (orlica pospolita - Pteridium aquilinum)

KRWIOMOCZ ENOOTYCZNY - OBRAZ KLINICZNYw łagodnej postaci

mikrohematuria – krew wykrywalna w czasie badania laboratoryjnego

KRWIOMOCZ ENOOTYCZNY - OBRAZ KLINICZNYw cięższej postaci

- hematuria – obecnośd krwi w moczu widoczna makroskopowo

KRWIOMOCZ ENZOOTYCZNY – PATOMORFOLOGIA przypadki łagodne

mikroskopowo obserwuje się przekrwienie, poszerzenie naczyń, pękanie naczyń i mikrokrwiaki, przystudziennice i podbiegnięcia krwawe

KRWIOMOCZ ENZOOTYCZNY – PATOMORFOLOGIA przypadki cięższe

guzkowate obszary rozrostu i metaplazji nabłonka, owrzodzenia, wylewy krwi

ZMIANY NOWOTWOROWE:papilloma, adenoma, transitional cell carcinoma, squamous carcinoma, hemangioma, hemangiosarcoma, leiomyosarcoma, fibrosacroma

zmiany są zazwyczaj mnogie, często (ponad 50 % chory krów) jednocześnie zmiany o różnym pochodzeniu guzy złośliwe często naciekają tkanki otaczające przerzuty obecne w 10 % przypadków

KARCINOGENY FIZYCZNE – PROMIENIOWANIE

promieniowanie krótkofalowe promienie-γ i promienie X-rays, ultrafiolet, promieniowanie jonizujące

MECHANIZM USZKODZENIA DNA pod wpływem promieniowania

pęknięcie nici pojedynczej lub podwójnej DNA, eliminacja zasad z łańcucha DNA, tworzenie wolnych rodników, tworzenie wiązań krzyżowych w nici DNAtworzenie dimerów pirymidynowych

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE wywołuje

SCC małżowin usznych u kotów - hemangiosarcoma u psów z białą sierścią - SCC gałki ocznej u bydła rasy Hereford

PROMIENIOWANIE KOSMICZNE i PROMIENIOTWÓRCZOŚD ZIEMII (radon)

też są rakotwórcze

PROMIENIOWANIE MEDYCZNE

(radiografia, radioterapia) – guz ponaświetleniowy (OSA)

KARCINOGENY BIOLOGICZNE

WIRUSY ONKOGENNE

Onkogenne wirusy RNA

Retrowirusy - przyczyna chłoniaków i białaczek u wielu gatunków

Onkogenne wirusy DNA

Papillomavirusy – przyczyna brodawczycy

ODPRYSKOWIAK definicja

jest przejawem zaburzeń migracji i różnicowania komórek, obszary prawidłowej tkanki, jednakże zlokalizowane w niewłaściwym miejscu

w błędniakach i odpryskowiakach

komórki są prawidłowo zróżnicowane, wykazują pełną dojrzałośd histologiczną i nie posiadają żadnych cech typowych dla nowotworów złośliwych.

UNIEŚMIERTELNIENIE dzięki...

aktywności telomerazy