pl

irracjonalizm

pogląd iż rzeczywistość nie może być poznana za pomocą rozumu

racjonalizm

w dochodzeniu do prawdy i wiedzy najważniejsze jest kierowanie się rozumem

indywidualizm

ogólnie, poczucie niezależności, odbieganie od ogólnie przyjętych wzorów

naturalizm

kierunek w sztuce, jego przedstawiciele dążyli do ukazania natury oraz rzeczywistości społecznej w sposób maksymalnie wierny

ludowosc

program do nawiązywania do ludowej literatury, czerpania z niej motywów i wzorców

orientalizm

nurt będący wyrazem zainteresowania kulturą, religią i obyczajowością ludów Wschodu

prometeizm

postawa etyczna, dla której ideałem moralnym jest dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru ludzkości. Nawiązuje do mitycznej postaci Prometeusza. Oznacza bunt przeciwko boskim wyrokom oraz cierpienie własne w imię szczęścia ogółu.

mesjanizm

wiara w powszechne zbawienie

martyrologia

cierpienie, męczeństwo narodu, grupy społecznej lub wyznawców religii

bohater bajroniczny

samotny indywidualista, którego tajemnicza przeszłość kryje nieszczęśliwa miłość lub zbrodnię

winkelriedyzm

postawa bohatera, który poświęca życie dla wolności, ojczyzny i innych ludzi

werteryzm

postawa przejawiająca się w poczuciu bezcelowości życia

scjentyzm

kierunek filozoficzny, którego przedstawiciele uznają poznanie zgodne z zasadami nauk przyrodniczych za jedyny właściwy sposób badania rzeczywistości

ewolucjonizm

teoria rozwoju świata biologicznego stworzona przez Karola Darwina

utylitaryzm

kierunek etyki, według którego to, co jest pożyteczne, jest dobre, a miarą słuszności postępowania jest użyteczność jego skutków

organicyzm

pogląd filozoficzny zakładający, że społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jako żywy organizm a instytucje społeczne są ze soba powiązane tak jak części organizmu

praca u podstaw

podnoszenie poziomu życia najuboższych warstw społecznych

asymilacja zydow

integrowanie się ludności pochodzenia żydowskiego z rodowitymi mieszkańcami danego państwa poprzez przejmowanie wzorców kulturowych

emancypacja

uwolnienie się jednostek i grup od ograniczenia oraz zależności o charakterze ekonomicznym, prawnym lub politycznym

język czopowy

formułowanie wypowiedzi tak aby jej treść została zasugerowana w sposób utajony, pośredni

tendecyjnosc

coś jest narzucone z góry, z góry narzucona jest teza nie pozwala na własną interpretację