Prawo polskie w epoce feudalizmu - prawo rzeczowe

Jakim mianem określano posiadanie w dawnej polskiej terminologii prawniczej?

Posiadanie w dawnej polskiej terminologii prawniczej określano dzierżeniem. Podobnie jak w innych prawach feudalych nie odróżniano dzierżenia od prawa własności.

Czy rozróżniano stan faktycznego władztwa nad rzeczą od władztwa prawnego?

Tak, rozróżniano stan faktycznego władztwa nad rzeczą od władztwa prawnego choć nie zawsze było to rozróznienie ścisłe. Chroniono sam stan posiadania.

Jaki związek ma z prawem feudalnym proces petytoryjny?

W procesach dotyczących ochrony stanu posiadania występowały elementy procesu petytoryjnego. Badano w nim prawny tytł posiadania, a nie tylko stan faktyczny. PRzedłużało to i utrudniało przebieg procesu, co z kolei wywoływało coraż szersze akty samopomocy.

Jaka była rola ochrony posesoryjnej?

U schyłku śrendiowiecza wzrosła rola ochrony posesoryjnej. Chroniła ona posiadaczy od przypadków gwałtownegowybicia/wyzucia z posiadania za pomocą zbrojnych zajazdów. Zwyczaj zajazdów utrzymywał sie jeszcze w XVI i XVIII w. Ochrona taka (wprowadzona na ziemi łęczyckiej w XV w.) polegała na tym, że wyzuty z posiadania musiał najpierw być przywrócowny do stanu posiadania i dopiero po tym można było dochodzić swoich roszczeń co do posiadanych przez tę osobe nieruchomości.

Jak wyglądała ochrona posesoryjna w XVII-XVIIIw.?

Ochronę posesoryjna wprowadzono na mocy ustaw, najbardziej znacząca to ta z 1543 r., inne uchwalano w XVI i XVIIIw. Wprowadzono w nich zasadę, że wyzuci z posiadania mają byc natychmiast do stanu posiadania przywróceni, bez badania tytułu i stanu prawneho. Ponadto zaznaczono, że sprawy wyzucia nie cierpią zwłoki - mają vbyc rozstrzygane szybko. Mimo tych ustaleń system ochrony posesoryjnej d=nie działał sprawnie, głównie w XVII w. ze względu ma anarchię prawną i słabość sądów, a również przez ni

Jak w najstarszych wzmiankach określano posiadanie?

Posiadanie określano mianem "posiadania prawem dziedzicznym" lub "posiadania wieczystego". Własność wiązano więc z wieczystym dzierżeniem rzeczy lub prawem do jej dziedziczenia. Znano również określenia takie jak proprietas (własność) i ius proprietatis. Nie było zate do końca wiadomo czym jest własność a czym posiadanie. Granice tego podziału były płynne.

Jakie prawa niosła ze soba własność w najszerszym rozumieniu tego słowa?

Własnosc była rozumiana jako prawo do posaidania, prawo do uzytkowania i prawo rozporządzania, choć to ostatnie prawo było ograniczone.

Czy istniało rozróznienie własności na nieruchomościach i ruchomościach?

Tak, własnośc na nieruchomoścach traktowana była bardziej rygorystycznie i podlegała różnym ograniczeniom.

Jaką postac przybierała zazwyczja własność na nieruchomościach?

Własnośc na nieruchomościach przyjmowała zwykle postać własnosci podzielonej. Istniała własnosc zwierzchnia i użytkowa. Typowym przykładem własności podzielonej byłaq własność chłopa-czynszownika. Miał on prawo własności uzytkowej i prawo posiadania. Mógł również, za zgodą prawa, alienować grunt. Z zamian za to opłacał czynsz i inne świadczenia panu. Lokacja skutkowała powstaniem stosunku poddaństwa.

Jak wyglądała własność podzielona w XVI w.?

W XVI w., w związku z rozwojem folwarku własność podzielona stała się własnoscią tylko pańską. Tam gdzie utrzymała się własnosć użytkowa chłopa, ulegała ona znacznym ograniczeniom.

Na czym polegała zwierzchność alodialna?

Zwierzchność alodialna była wolna. Pan ziemi nie podlegał zwierzchnictwu innem osoby tak jak to było na zachodzie Europy, gdzie feudał-lennik podlegał zwierzchnictwu seniora.

Czy prawo własności na nieruchomościach miało charakter indywidualistyczny?

Nie, w średniowiecznej Polsce istniały różne formy własnośi zbiorowej przybierającej głównie formy niedziału rodzinnego. Mógł to być niedział ojcowski (wspólna własność ojca, synów i córek) lub niedział braterski (wspólna własność rodzeństwa, równiez sióstr). Była to własność pospólnej ręki (coniuncta manu) to znaczy, że własność nie była podzielona między osoby niedziału, ale wspólna. Cała zbiorowośc miała prawa na całej rzeczy.

Co działo się w przypadku smierci jednego z członków niedziału?

W przypadku śmierci jednego z członków niedziału nic się w nim nie zmieniało. Zmieniała się jedynie liczba członków niedziału. Jeżeli któryś z członków niedziału wystąpił z niego, zabierając należną sobie część to w przypadku śmierd=ci członka, który w niedziale pozostał występujący nie miał prawa do spadku po nim.

Jak ewoluowała instytucja niedziału?

Niedziały często się rozpadały. W związku z tym prawo polskie zmierzało w kierunku zniesienia niedziałów na rzecz własności indywidualnej, szczególnie od XVw.

Pod jaką postacią, poza niedziałami występowała własność zbiorowa?

Własnośc zbiorowa występowała pod postacią wspólnoty sąsiedzkiej zwanej opolem polegającej na wspólnym użytkowaniu łąk, pastwisk, lasów.

Jakim ograniczeniom ulegało prawo własności ze względu na interesy rodzinne?

Ze względu na interesy rodzinne ograniczeniom ulegało prawo własności na dobrach dziedziczxnych. Ograniczenia te przejawiały się w prawie bliższości i ograniczonej możliwości dyspozycji testamentowej. Słabszym skrępowaniom ulegały natomiast dobra nabyte.

Czy zwierzchnia własność w średniowiecznej Polsce pokrywała się z własnością użytkową?

Własność zwierzchnia zazwyczaj nie pokrywała się z własnościa użytkową, gdyż z reguły grunt był użytkowany przez chłopa-czynszownika.

Co to były regalia?

Były to ograniczenia na własności ziemi ze strony panującego. Mogły to być regale polowania, regale rybołóstwa (wielkimni sieciami) lub regale górnicze. Wymienione regale jeszcze w śrendiowieczu straciły na znaczeniu. Najdłużej utrzymały sie regale górnicze, ale i te zostały zniesione w XVIw.

Co to było prawo bliższości?

Prawo blizszości kepowało dyspozycję mieniem nieruchomym i zagrażało nowonabywncy. Wystepowało w dwóch formach: pierwokupu tzn. pierszeństwa zakupu dóbr nieruchomych przez bliższych krewnych w przypadku gdyby właściciel chciał te dobra zbyć i retraktu - prawo odkupienia nieruchomości od nowonabywcy przez bliższych krewnych byłego właściciela. Prawo bliższości zniesiono w 1768r.

Co to były ordynacje?

Ordynacje były ograniczeniami na własności polegającymi na tym, że część majątku rodowego była wyjęta spod obowiązującego prawa ziemskiego. Dóbr ordynackich nie można było zbyć ani dzielić. Dziedziczył tylko najstarszy syn - zasada primogenitury. W przypadku braku potomków stosowano regulacje zawarte w ordynacji. Ordynacje miały chronić ród przed utrata swietności. Stworzenie ordynacji wymagało zgody Sejmu.