Prawoznawstwo

Jakie znasz funkcje wypowiedzi?

wypowiedzi opisowe i pozaopisowe

Czym są wypowiedzi opisowe?

To takie, które stwierdzają, że tak a tak jest albo tak a tak nie jest. Stwierdzają pewne stany rzeczy. Są fałszywe albo prawdziwe.

Czym są wypowiedzi dyrektywalne?

To wypowiedzi o funkcji sugestywnej.

Czym jest dyrektywa celowościowa?

To rodzaj wypowiedzi dyrektywalnej. To wyrażenie, które głosi, co należy czynić, ażeby osiągnąć zamierzony rezultat. Nie jest ona adresowana do określonej osoby. Niczego nie nakazuje, jest wypowiedzią doradzającą.

Czym jest czynność konwencjonalna?

To taka czynność psychofizyczna albo czynność konwencjonalna niższego stopnia, której reguły sensu każą przypisywać określony sens kulturowy. Reguły, o tkórych mowa, kształtują się w jakiejś społeczności zwyczajowo albo mogą być wyraźnie ustanowione.

Podaj przykład czynności konwencjonalnej.

Sporządzenie testamentu.

Czym jest norma postępowania?

To wypowiedź, która określonym podmiotom jako jej adresatom nakazuje albo zakazuje, aby w określonych okolicznościach postąpiły albo postępowały w określony sposób.

Co musi zawierać każda norma postępowania?

-> adresata -> postępowanie wyznaczone adresatowi -> okoliczności

Kim jest adresat normy?

To ktoś, komu norma nakazuje albo zakazuje określonego postępowania.

Czym jest norma indywidualna?

To norma, która wskazuje adresata nazwą indywidualną.

Czym jest norma generalna?

To norma wskazująca adresata nazwą rodzajową. Może mieć wielu adresatów, jednego, albo żadnego.

Czym jest norma konkretna?

To norma, która wyznacza do spełnienia jakiś określony czyn, który jest niepowtarzalny.

Czym jest norma abstrakcyjna?

To norma, która wyznacza jakieś zachowanie określonego rodzaju, zachowanie w zasadzie powtarzalne.

Kim jest normodawca?

To osoba, która ustanawia normę.

Jakie normy wyróżniamy, ze względu na normodawcę?

-> normy autonomiczne -> normy heteronomiczne

Czym jest norma autonomiczna?

To norma, którą normodawca stanowi sam dla siebie.

Czym jest norma heteronomiczna?

To norma, którą normodawca stanowi dla innych podmiotów.

Kiedy mówimy, że norma znajduje zastosowanie?

Kiedy powstaje zespół okoliczności wskazanych w normie, w których adresat normy ma postąpić w sposó w tej normie wyznaczony.

Czym jest zakres zastosowania normy?

To klasa przyszłych sytuacji, w których norma znajduje zastosowanie.

Czym jest zakres normowania normy?

To klasa przyszłych zachowań adresata normy, które ta norma wyznacza mu do spełnienia.

Kiedy mówimy o realizowaniu normy?

Kiedy adresat zachowuje się w sposób przez tę normę wyznaczony.

Kiedy mówimy o naruszaniu lub przekraczaniu normy?

Kiedy adresat normy postępuje w sposób niezgodny z normą.

Jakie słowne postaci normy znasz?

-> tryb rozkazujący -> wyrażenie hipotetyczne, czyli warunkowe -> postać kategoryczną

Czy normy postępowania mają wartość logiczną?

Nie.

Jakie typy uzasadnienia obowiązywania norm postępowania wyróżniamy?

-> uzasadnienie tetyczne -> uzasadnienie aksjologiczne

Kiedy norma obowiązuje ze względu na uzasadnienie tetyczne?

Jeżeli taką normę ustanowił ktoś, komu należy się posłuch ze względu na jego szczególną pozycję społeczną.

Kiedy norma obowiązuje ze względu na uzasadnienie aksjologiczne?

Jeżeli argumentem przemawiającym za jej realizowaniem jest to, że czyny nakazane przez tę normę do spełnienia są godne aprobaty, a czyny zakazane są godne dezaprobaty.

Kiedy mówimy, że norma obowiązuje?

-> kiedy ma uzasadnienie tetyczne -> kiedy ma uzasadnienie aksjologiczne -> kiedy jest skuteczna

Czym jest norma prawna?

To norma postępowania, która zostałą ustanowiona albo uznana przez upoważniony organ państwa. W naszej kulturze prawnej przyjmuje się, że normami prawnymi są jedynie takie normy postępowania, które są generalne i zarazem abstrakcyjne?

Jakie muszą być normy prawne w naszej kulturze prawnej?

Generalne i abstrakcyjne.

Jaką budowę ma norma prawna w tradycyjnym prawoznawstwie?

Jest zbudowana z hipotezy (adresat i okoliczności), dyspozycji (nakaz albo zakaz postępowania) oraz sankcji (konsekwencje).

Jakie normy postępowania znamy?

-> normy niedoskonałe (leges imperfectae) -> normy powiązane funkcjonalnie (sprzężone): sankcjonowane i sankcjonujące

Czym jest lex imperfecta?

To norma postępowania, która jakiemuś adresatowi w określonych okolicznościach wyznacza obowiązek określonego postępowania, lecz za jego niezrealizowanie nie wyznacza sankcji.

Czym jest norma sankcjonowana?

To norma postępowania wyznaczająca określonemu podmiotowi w określonych okolicznościach jakieś zachowanie.

Czym jest norma sankcjonująca?

To norma, która określonym adresatom nakazuje wymierzać sankcje za niezrealizowanie nakazów wyznaczonych w innej normie (normie sankcjonowanej), jeżeli ta ostatnia znalazła zastosowanie.

Wobec jakiej normy rolę służebną pełni inna norma postępowania?

Norma sankcjonująca wobec normy sankcjonowanej.

Jakie normy prawne wyróżniamy?

-> normy merytoryczne -> normy kompetencyjne

Czym jest norma kompetencyjna?

To norma prawna. Udziela jakiemuś podmiotowi kompetencji do dokonania określonych czynności konwencjonalnych. Wskazują dwa podmioty - tego, który zostaje upoważniuony do dokonania jakiejś czynności konwencjonalnej, oraz adresata normy kompetencyjnej.

Czym jest norma merytoryczna?

To norma prawna, która formułuje dla jej adresata obowiązek jakiegoś zachowania psychofizycznego.

Co zalicza się do niepisanych źródeł prawa?

-> precedens prawotwórczy -> kształtowanie się prawa zwyczajowego.

Co zalicza się do pisanych źródeł prawa?

-> stanowienie -> umowa

Co uważa się za źródła prawa w prawoznawstwie?

-> fakty prawo tworzące (stanowienie, ustawy) -> rezultaty faktów prawo tworzących (rozporządzenia, ustawy)

Jak kształtuje się prawo zwyczajowe?

->w jakiejś społeczności musi wytworzyć się zwyczaj ->powstanie przekonania, że postępowanie to jest wyznaczone przez normę zwyczajową ->społeczność musi być przekonana, że n. zwyczajowa powinna być realizowana jako prawna ->akt uznania tej normy

Czym są zwyczaje?

To powszechne nawyki jakiegoś zachowania, nie są uznawane przez organy państwa za wiążące.

Czym jest stanowienie prawa?

To czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa. Jest aktem jednostronnym,

Czym jest współśtanowienie?

To czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa. Ma co najmniej dwa podmioty.

Czym jest umowa?

To fakt prawotwórczy, będący czynnością co najmniej dwustronną. Charakteryzuje się tym, że twórca umowy jest zarazem jej adresatem.

Jakie umowy wyróżniamy?

-> dwustronne (bilateralne) -> wielostronne (multilateralne)

Czym jest precedens prawotwórczy?

Polega na tym,że jakiś organ państwa rozstrzyga określoną trudną sprawę, mimo że w obowiązującym systemie prawa brak jest ku temu podstaw. Organ państwa formułuje pewną normę generalną, którą czyni podstawą owego rozstrzygnięcia, nazywaną ratio decidendi.

ratio decidendi

powody decyzji

Czym jest jurysprudencja/doktryna prawnicza?

To opinie wybitnych prawników.

communis opinio doctorum

opinie wybitnych prawników

Co to znaczy, że system źródeł prawa jest zamknięty?

To znaczy, że w danym państwie prawo może być tworzone jedynie w formach wskazanych w konstytucji lub przez podmioty, które konstytucja do tego upoważnia.

Jakie są fazy prac prawodawczych?

-> faza przygotowawcza -> konwencjonalny akt stanowienia czy zawarcia umowy

Jakie instytucje uczestniczą w procesie prawodawczym?

instytucje: ->której rolą jest inicjowanie prac prawodawczych -> przygotowującą projekt -> której powierza się zadanie wszechstronej, krytycznej analizy opracowanego projektu -> stanowiącą i ogłaszającą akt normatywny

Kim jest prawodawca faktyczny?

To ludzie uczestniczący w procesie przygotowywania i stanowienia aktów normatywnych.

Kim jest prawodawca formalny?

To podmiot wyposażony w kompetencje prawodawcze i dokonujący konwencjonalnego aktu stanowienia.

Kim są legislatorzy?

To urzędnicy specjalizujący się w legislacji zatrudnionych w biurach obsługi prawnej organów państwa.

Co reguluje procedurę prac nad rządowymi projektami aktów normatywnych?

->Ustawa o Radzie Ministrów -> Regulamin pracy Rady Ministrów.

Co normuje tryb prac na projektami ustaw w parlamencie?

-> Konstytucja -> Regulamin Sejmu RP -> Regulamin Senatu

Co reguluje tryb przygototywwania i zawierania umów międzonarodowych?

Ustawa o umowach międzynarodowych.

Z jakich faz składa się proces stanowienia ustaw/prces ustawodawczy?

-> faza przedparlamentarna -> faza prac parlamentarnych

Czym jest inicjatywa ustawodawcza?

To kompetencja pewnych podmiotów do dokonania czynności polegającej na przedłożeniu kompetentnemu organowi państwa projektu ustawy z takim skutkiem prawnym, że organ ten jest zobowiązany do jego rozpatrzenia.

Jakie są etapy parlamentarnych prac nad ustawą w Sejmie?

-> złożenie projektu do laski marszałkowskiej -> trzy czytania -> głosowanie kończące trzecie czytanie -> przesłanie tekstu uchwalonej ustawy Marszałkowi Senatu

Czym jest akt normatywny?

To zbiór przepisów prawnych odpowiednio uporządkowanych, wydanych przez upoważniony podmiot, wyrażających normy generalne i abstrakcyjne.

Jakie normy wyraża akt normatywny?

Generalne i abstrakcyjne.

Z jakich elementów zbudowany jest akt normatywny?

-> tytuł -> przepisy merytoryczne -> przepisy nowelizujące -> przepisy przejściowe i dostosowujące -> przepisy końcowe

Czym różnią się między sobą akty normatywne?

Przedmiotem unormowania.

Czym jest przepis merytoryczny?

To sens wydania jakiegokolwiek aktu normatywnego.

Czym są przepisy nowelizujące?

To przepisy zawarte w akcie normatywnym, które nowelizują przepisy innych aktów.

Czym są przepisy uchylające?

Powinien jednoznacznie i wyczerpująco określać ustawę lub poszczególne przepisy prawne, które są uchylane nowym aktem normatywnym.

Czym są przepisy przejściowe?

To przepisy zawarte w akcie normatywnym. Regulują oddziaływanie nowego prawa na stosunki powstałe pod rządami dawnego prawa.

Czym są przepisy dostosowujące?

Są zawarte w akcie normatywnym. Określają jak organy stosujące prawo winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych regulowanych nim sytuacji.

Co składa się na przepisy końcowe w akcie normatywnym?

-> przepisy uchylające -> przepisy o wejściu aktu norm. w życie -> przepisy o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego.

Co składa się na część nieartykułowaną aktu normatywnego?

-> tytuł -> preambuła -> podstawa prawna -> podpis

Co składa się na część artykułowaną aktu normatywnego?

Przepisy prawne.

Co składa się na tytuł aktu normatywnego?

-> rodzaj aktu -> twórca aktu/prawodawca -> data wydania aktu -> informacja o treści aktu.

Czym są ordynacje?

To ustawy, które normują tryb wyborów do Sejmu i Senatu.

Czym jest preambuła?

To uroczysty wstęp po tytule aktu. Wyjaśnia się w nim motywy wydania danego aktu i formułuje podstawowe wartości, które zamierza się chronić przez jego wydanie.

preambulus

idący przodem

invocatio Dei

inwokacja do Boga

Jakie ustawy nazywa się kodeksem albo prawem?

Ustawy regulujące obszerna dziedziną spraw, w sposób oparty na wspólnych zasadach.

Czym jest podstawa prawna?

Umieszcza się ją w aktach normatywnych o charakterze wykonawczym względem ustawy. Jest to przepis upoważaniający do unormowania określonej dziedziny psraw aktem wykopnawczym.

Jakie są etapy parlamentarnych prac nad ustawą w Senacie?

->wynikiem prac w senacie może być przyjęcie ustawy, przyjęcie z poprawkami, odrzucenie->w przypadku przyjęcia z poprawkami, musi je zweryfikować sejm->uchwalona ustawa zostaje przedłożona Prezydentowi RP do podpisu->ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw

Czym jest konstytucja?

To akt normatywny o najwyższej mocy prawnej i szczególnym zakresie regulacji, uchwalany i zmieniany w specjalnej procedurze.

constituere

urządzać coś, ustanawiać

Jakie znasz aspekty zgodności z konstytucją?

-> proceduralny - jeżeli został wydany przed upoważniony podmiot w wyznaczonej procedurze-> inne akty nie mogą być niezgodne z treścią norm zawartych w konstytucji

Jakie podstawy stwarza konstytucja?

-> kompetencyjne -> aksjologiczne

Co reguluje konstytucja?

-> elementy ustroju ekonomicznego -> podstawy ustroju politycznego -> pozycja jednostki -> procedura zmiany konstytucji

Czym jest ustawa konstytucyjna?

Akt prawny o większej mocy prawnej niż ustawa, zawierający w sobie przepisy prawa konstytucyjnego. O takiej samej mocy jak konstytucja.

Czym jest ustawa?

To akt uchwalany przez parlament, zajmujący miejsce po konstytucji, mający nieograniczony zakres normowania.

Czym jest materia ustawowa?

To zakres spraw, które mogą być normowane jedynie ustawą.

Czym są ustawy w sensie formalnym?

To akt parlamentu, wydany w procedurze przewidzianej dla ustaw, które jednak nie zawierają norm postępowania, lecz poprzez które coś się tworzy, zmienia lub ustala.

Kto ma wyłączność w uchwalaniu ustaw?

Parlament.

Czym jest ustawa organiczna?

To ustawy o większej mocy od innych, są zmieniane w specjalnej procedurze - przy większym quorum i innej większości głosów. Ustawa, która z punktu widzenia mocy prawnej jest usytuowana między konstytucją a ustawą.

Jakie znasz ustawy organiczne?

Ustawy budżetowe.

Czym jest akt normatywny o mocy ustawy?

To akt wydawany przez władzę wykonawczą i regulujący sprawy, które są zazwyczaj normowane ustawą. Ich wydawanie jest dopuszczalne w szczególnych okolicznościach.

Czym jest ustawodawstwo delegowane?

Występuje przy wydawaniu aktów normatywnych o mocy ustawy.

Czym są akty wykonawcze?

To akty normatywne wydawane przez organy włądzy wykonawczej na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę oraz w celu jej wykonania.

Z jakimi więziami związany jest akt wykonawczy?

-> kompetencyjną (wydawany wyłącznie wtedy, gdy upoważnia do tego ustawa) -> funkcjonalną (służy do wykonania treści ustawy)

Czym są akty o charakterze umownym?

To akty, które powstają w droze porozumienia stron. Stronami tymi są przedstawiciele pracodawców oraz związków zawodowych jako reprezentantów interesów pracowników.

Czym są statuty?

To akty, które normują organizację i sposób działania określonych instytucji. Mają charakter ustrojowy.

Czym jest prawo miejscowe?

To akty normatywne, które są wiążące jedynie na określonym terytorium.

W jaki sposób systematyzuje się akty normatywne?

-> akty powszechnie obowiązujące -> akty o charakterze wewnętrznym

Czym są akty normatywne powszechnie obowiązujące?

To takie akty, których normy mogą być adresowane do każdego podmiotu i mogą kształtować ich sytuacje prawne.

Czym są akty normatywne o charakterze wewnętrznym?

To akty, które są skierowane jedynie do jednostek organizacyjnych podporządkowanych podmiotowi wydającemu dany akt.

Co jest podstawą kompetencyjną dla wszystkich obowiązujących aktów normatywnych?

Konstytucja.

Czym jest przestrzeganie normy?

Świadomym jej realizowaniem.

Kiedy motywacja adresata normy prawnej jest interesowna?

Kiedy obawia się sankcji.

Kiedy motywacja adresata normy prawnej jest bezinteresowna?

Kiedy uważa ją za słuszną, niezależnie od sankcji.

Czym jest aprobata normy?

Dodatnią oceną skutówk zachowania, które dana norma wyznacza.

Czym jest sankcja?

Dolegliwością przeewidzianą za niezrealizowanie jakiejś normy.

Kiedy mówimy o sytuacji przymusowej?

Gdy ktoś znajduje się w sytuacji wymagającej wyboru jednego z zachowań, przy czym każe z nich ma złe, niekorzystne następstwa.

Czym jest przemoc w charakterze legalnym?

To użycie siły fizycznej w celu zmuszenia kogoś do określonego postępowania.

Czym jest sankcja skupiona/zinstytucjonalizowana?

To sankcja za przekroczenie jakiejś normy wymierzona w sposób zorganizowany, przez określone powołane do tego instytucje.

Czym jest sankcja rozsiana?

Polega na dezaprobacie ludzi z pewnego środowiska za przekroczenie normy.

Czym jest sankcja karna?

To zło wyrządzane przez państwo temu, kto dopuszcza się przestępstwa. Polega na pozbawieniu dóbr osobistych lub majątkowych albo ich umniejszeniu.

nulla poena sine lege

nie ma kary bez ustawy

Czym jest sankcja egzekucji?

Dochodzi do niej, gdy adresat normy indywidualnej nie spełnia dobrowolnie ciążąćego na nim obowiązku.

Czym jest sankcja nieważności?

Wiąże się z niep[rzestrzeganiem reguł dokonywania czynności konwencjonalnych i polegana tym, że czynność zdziałana niezgodnie z regułami nie będzie czynnością konwencjonalną danego rodzaju. Nie wywoła oczekiwanych skutków prawnych.

Czym jest konformizm?

To postawa polegająca na skłonności, by swoje postępowanie przystosowywać do tego, jak w danej sytuacji uważają za właściwe postępować ludzie z jakiejś grupy społecznej, z którą ktoś chce się identyfikować.

Czym jest oportunizm?

To postawa polegająca na skłonności do podporządkowania się obowiązującym normom ze względu na grożące komuś sankcje lub na oczekiwanie uzyskania nagrody.

Czym jest legalizm?

To postawa gotowości dawania posłuchu obowiązującym normom z tego względu, że są to normy prawne, niezależnie od ich treści.

Czym jest legalizm krytyczny?

To postawa gotowości dawania prawu posłuchu z zastrzeżeniem prawa do oceny norm prawnych i dążenia do ich zmiany.

Kim jest podmiot prawa?

To osoba lub odpowiednio zorganizowana grupa osó, która może być nosicielem różnego rodzaju praw i obowiązku.

Kto jest podmiotem praw i obowiązków?

Każdy człowiek

instrumentum vocale

narzędzie mówiące

Co jest podmiotem prawa w prawie mięzynarodowym publicznym?

Państwa i organizacje międzynarodowe.

Kto jest podmiotem prawa w prawie konstytucyjnym?

Obywatele.

Kto jest podmiotem prawa w prawie cywilnym?

Osoby fizyczne i osoby prywatne.

Czym jest zdolność prawna?

To zdolność by być nosicielem praw i obowiązków, a więc i możliwość ich posiadania.

nasciturus

płód poczęty, ale nienarodzony

Czym jest zdolność do czynności prawnych?

To zdolność danej osoby do dokonywania szczególnego rodzaju czynności konwencjonalnych, przez które można nabyć lub utracić określone prawa i obowiązki.

Kto ma pełną zdolność do czynności prawnych?

Osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione.

Kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych?

Osoby w wieku od 13 do 18 lat albo częśćiowo ubezwłasnowolnione.

Kto nie ma zzdolności do czynności prawnych?

Osoby, któe nie ukończyły 13 lat albo są ubezwłąsnowolnione całkowicie.

Kim są osoby prawne?

To jednostki organizacyjne, konstruowane przez normy prawne na wzór osób fizycznych i wyposażone przez te normy w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.

Jakie znasz rodzaje osób prawnych?

->trudniące się działalnością gospodarczą ->typu korporacyjnego ->typu fundacyjnego ->państwowe osoby prawne

W jakich trybach może powstawać osoba prawna?

-> erekcyjnym -> koncesyjnym -> rejestracyjnym

Na czym polega powstawanie osoby prawnej w trybie erekcyjnym?

Jest powoływana aktem władzy państwowej.

W jaki sposób przebiega powstawanie osoby prawnej w trybie koncesyjnym?

Powstaje z inicjatywy jej założycieli, ale musi uzsykać zezwolenie organu państwa.

Jak przebiega powstawanie osoby prawnej w trybie rejestracyjnym?

Jednostka organizacyjan uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania jej do rejestru osó prawnych prowadzonego przez organ pańśtwa.

Czym jest publikacja aktu normatywnego?/.

To podanie tego aktu do wiadomości ogółu adresatów i innych podmiotów zainteresowanych.

Czym jst ogłoszenie aktu normatywnego?

To urzędowe podanie treści aktu normatywnego do wiadomości publicznej, dokonane przez upoważniony do tego podmiot. Jest to czynność konwencjonalna.

Czy norma może stać się elementem systemu prawnego, jeśli nie jest ogłoszona?

Nie.

Czym jest tekst autentyczny?

To tekst ogłoszony.

Jakie formy ogłąszania aktów normatywnych istnieją?

-> urzędowe -> nieurzędowe

Jakie urzędowe formy publikacji aktów normatywnych znasz?

-> w dzienniku urzędowym -> w formie obwieszczenia w środkach masowego przekazu

W jakim dzienniku urzędowym ogłasza się konstytucje, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, ratyfikowane umowe międzynarodowe, itd?

W "Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej".

W jakim dzienniku ogłasza się zarządzenia prezydenta, uchwały Rady Ministrów, itd?

W Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Gdzie ogłasza się akty normatywne o charakterze wewnętrznym stanowione przez organ wydający dziennik?

W dziennikach urzędowych.

Gdzie ogłasza się przepisy UE?

W "Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej".

W jakich seriach wydawany jest "Dziennik Urzędowy UE"?

-> seria L (legislatio) -> seria C (communicatio)

Jakie znasz warunki znajomości prawa?

-> dzienniki urzędowe muszą być dostępne -> odpowiednio długa vacatio legis -> przejrzysta konstrukcja systemu aktów -> komunikatywne formułowanie tekstów prawnych

vacatio legis

próżnowanie ustawy - okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie

ignorantia iuris nocet

nieznajomość prawa szkodzi

ignorantia iuris neminem excusat

nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia

Wykładnia w sensie apragmatycznym

Rezultat czynności intelektualnej.

Koncepcja obiektywna wykładni

odrywa się od swojego twórcy. Tekst prawny żyje już swoim życiem. Odczytuję według reguł danego języka. Nie interesuje intencja, interesuje rezultat. Dążymy w wykładni znaczenia tekstu na gruncie reguł językowych.

Wykładnia doktrynalna

to wykładnia dokonywana przez autorytety.

Wykładnia delegowana

od innego otrzymuje kompetencje aby dokonywać jego aktów.

Derywacyjna koncepcja wykładni

tekst zawiera tylko przepisy prawne, nie mówi w pełni rozwiniętymi normami, przekazuje w formie przepisów prawnych. Trzeba odróżnić przepis prawny od normy prawnej.

Glosa

rodzaj komentarza do ważniejszego orzeczenia, krytycznego albo wspierającego, zalety wykazującego.

Reguły interpretacyjne [wykładni]

rodzaj komentarza do ważniejszego orzeczenia, krytycznego albo wspierającego, zalety wykazującego.

Tekst jednolity

tekst, na który naniesiono wszystkie zmiany naniesione w katcie do czasu wydania tekstu jednolitego. Urzędowy tekst sygnowany przez prawodawcę. Z wszystkimi dokonanymi zmianami.

Teksty ujednolicone

to teksty przygotowany tak samo, ale nie ma przymiotu autentyczności

Wykładnia w sensie pragmatycznym

zespół czynności zmierzających do sformułowania określonych rezultatów wykładni prawa. Dyrektywy, hisotoria i kultura określają

Wykładnia merytoryczna

wykładnia dokonywana zgodnie z określonymi dyrektywami wykładni

Wykładnia formalna

oficjalna, legalna – która jest dokonywana przez upoważnione i określone do tego podmioty. Rezultaty takiej wykładni mają charakter wiążący prawnie.

Wykładnia abstrakcyjna

dokonywana w oderwaniu od rozstrzygnięcia konkretnej sprawy

Wykładnia operatywna

dokonywana w związku z podjęciem konkretnej decyzji

Dyrektywna wykładni

to wypowiedź wskazująca w jaki sposób interpretator ma odtworzyć normy postępowania z przepisów prawnych.

Wykładnia literalna

– podstawowa dyrektywa – wszystkie przepisy powinny być interpretowane literalnie – dosłownie – w oparciu o dyrektywy językowe wykładni. Dosłownie rzecz ujmując.

Obowiązywanie normy w sensie behawioralnym

gdy jej adresaci zachowują się zgodnie z tą normą lub gdy jest dostatecznie prawdopodobne, że za niezrealizowanie tej normy adresatów spotka jakaś dolegliwość (sankcja).

Norma kompetencyjna

udziela jakiemuś podmiotowi kompetencji do dokonania określonych czynności konwencjonalnych, z takim skutkiem, że przez jej dokonanie nie powstaną albo zaktualizują się obowiązki innych podmiotów – tych, które podlegają kompetencji. Ma dwa podmioty.

Powstawanie prawa

to złożony proces społeczny, w rezultacie którego kształtują się lub zostają ukształtowane normy prawne o określonej treści, obowiązujące w określonej grupie społecznej.

Więź hierarchiczna

pozwala uporządkować akty normatywne, począwszy od stojących najwyżej w hierarchii do aktów, które zajmują w tej strukturze pozycję najniżśzą. Mogą być to więzi o charakterze: ->treściowym -> derogacyjnym ->kompetencyjnym

Postępowanie dowodowe

to ustalanie faktów w procesie stosowania prawa.

Ustalenie faktów

uznanie za prawdziwe zdań, które głoszą, że tak a tak jest albo tak a tak było.

Zasada prawdy materialnej

rozstrzygnięcia podejmowane wprocesie stosowania prawa powinny opierać się naustaleniach faktycznych, które są zgodne z rzeczywistością

Prawo odmowy zeznań

przysługuje osobom najbliższym oskarżonemu, np. rodzicom, dzieciom, małżonkowi

Zakazy dowodowe

zakazuej się przeprowadzać dowód z zeznań np. duichownego cd faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi

Przedmiotem poznania czyni się w procesie jedynie fakty

mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie

Ciężar dowodu w znaczeniu "formalnym" (procesowym)

mówiąc o nim wskazuje się na podmioty, które powinny przejawić inicjatywę w zbieraniu informacji oraz wykazywać prawdziwość pewnych twierdzeń.

Ciężar dowodu w znaczeniu materialnoprawnym

kto ponosi ujemne konsekwencje tego, że nie wykazano w postępowaniu, iż miały/mają miejsce jakieś fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Ujemne konsekwencje niewykazywania faktów istotnych dla sprawy ponosi tenkto na tych faktach opiera swoje żądanie.

Źródła ustaleń faktów niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy

->zeznania świadków ->dokumenty ->oględziny ->przesłuchanie stron ->opinie biegłych

Świadek

to osoba, która ma jakąkolwiek wiadodmość o faktach istotnych dla rozstrzygięcia sprawy, np. o przebiegu określonych zdarzeń czy osobach uwikłanych w pewne zdarzenie.

Wiarygodny informator w danej dziedzinie, dwa czynniki:

->należycie uzasadniona wiedza o faktach, o których informuje ->czy zechce rzetelnie o nich poinformować

Biegły (rzeczoznawca)

to taki informator, który ma specjalne wiadomości w danej dziedzinie i który na podstawie posiadanej wiedzy ogólnej potrafi wysnuć wnioski dotyczące poszczególnego przypadku.

Zasada legalnej (formalnej) oceny dowodów

głosi, że dowody mają taką wartość w ustalaniu faktów, jaką wyznacza im prawo.

Dwie podstawowe zasady oceny dowodów

a) zasada legalnej oceny dowodów b) zasada swobodnej oceny dowodów

Zasada swobodnej oceny dowodów

organy stosujące prawo, rozważając wartość zgromadzony dowodów, kierują się swoim przekonaniem, nieskrępowanym ustawowymi regułami.

Strony w procesie karnym

oskarżyciel i oskarżony

Strony w procesie cywilnym

powód, tzn. ten, który wysttępuje z żadaniem (powództwem) oraz pozwany, tzn. ten przeciwko któremu powództwo jest skierowane.

Strony procesowe

W procesie stosowania prawa typu sądowego biorą udział sąd oraz strony, które bywają w niektórych przypadkach nazywane uczestnikami postępowania.

Formy postępowania procesowego

->proces kontradyktoryjny ->proces inkwizycyjny

Postępowanie kontradyktoryjne

proces toczy sę w nim w formie sporu stron przed bezstronnym sądem, a obie strony mają jednwkowe prawo, by walczyć o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie

Pstępowanie inkwizycyjne

postępowanie jest prowadzone z urzędu przez sąd. to do neigo należay badanie sprawy. rola stron ogranicza sie jedynie do przekazywania sadowi tych informacji, ktore uznaje za niezbedne do rozstrzyniegcia sprawy

Fakt prawny

jest nim tylko takie zdarzenie czy zachowanie jakiegos podmiotu, z ktorym normy prawne wiążą okreslone konswkeencje - czyli sa doniosle dla prawa.

Zdarzenie

to pewne fakty występujace w swiecie niezaleznie od woli i zachowan ludzi, z ktorymi normy prawne wiaza okreslone konwekwencje.

Zachowania

sa to fakty prawne zalezne od woli podmitoów prawa. Dzieli sie je na działania i zaniechania.

Działanie

to zachowanie aktywne

Zaniechanie

to negatywny odpowiednik jakiegos dzialania, jest powtrzymaniem sie od dzialania w sytuacji, gdy to dzialanie bylo oczekiwane lub wrecz nakazane.

Rodzaje zachowań

-> czynności konwencjonalne -> inne czynności, nazywane czynami.

Czyny

te zachowania, ktore nie maja charakteru konwencjolanego (czyny) dzieli sie na czyny zgodne z prawem i czyny niezgodne z prawem (bezprawne).

Czynności konwecjonalne (jakie?)

->stanowienie prawa ->orzeczenia sądowe ->czynności prawne ->decyzje administracyjne ->przyrzeczenia administracyjne ->porozumienia administracyjne