Wos

Środki władcze

użycie polega na wydawaniu określonych nakazów lub zakazów

Środki niewładcze

mają bardziej bezpośredni charakter, zmniejszają bowiem dystans dzielący rządzących i rządzonych

Bezpośrednie formy demokracji

- referenda, zgromadzenia ludowe, plebiscyty, weta ludowe, inicjatywy ludowe, konsultacje społeczne

Pośrednie formy demokracji

Wybory itp

Najważniejsza rola władzy ustawodawczej

tworzenie prawa, kreacyjne, kontrolne i komsultacyjne

Najważniejsza rola władzy sądowniczej

dokonywanie wykładni przepisów oraz rozstrzyganie w konkretnych sprawach

Główny mechanizm w organach władzy regulacyjnej

Polega na podejmowaniu decyzji administracyjnej

Sprawowanie władzy w systemie autokratycznym

Władca nie podlega kontroli ze strony innych organów państwowych

Sprawowanie władzy w systemie demokratycznym

Władza jest podzielona między różne organy państwowe które zobowiązane są do przestrzegania praw i wolności obywatelskich zagwarantowanych najczęściej w konstytucji

przywództwo biznesowe

dąż wraz ze swoimi zwolennikami do osiągnięcia korzyści finansowe i rozwoju ekonomicznego

przywództwo religijne

dąży się do realizacji określonego ideał etycznego i odnalezienia sensu życia

przywództwo polityczne

ma na celu jak najsprawniejsze zorganizowanie życia społecznego tak by było one zgodne z oczekiwaniami ogółu obywateli

autorytet przywódcy

cecha lidera politycznego który jest w stanie skutecznie wywierać wpływ na innych ludzi oraz aby z własnej woli zaakceptowali i realizowali zaproponowane rozwiązania w przywództwie politycznym

forma rządu

zbiór zasad określających relacje łączące naczelne organy władzy państwowej oraz ich organizacje

podział ze względu na sposób wyłaniania organów władzy państwowej

monarchia i Republika

system polityczny

ogół szczegółowych norm dotyczących hierarchii zakresu kompetencji i wzajemnych relacji organów państwowych

forma państwa

pojęcie obejmujące formy rządów system polityczny a także rezim polityczny

reżim polityczny

sposób sprawowania władzy

podział na ustrój terytorialny prawny

jednolity w państwach unitarnych albo złożony

podział monarchii

monarchia dziedziczna na drodze dziedziczenia oraz monarchia elekcyjna w wyniku wyboru

porządek w sukcesji

zbiór norm decydujący o tym monarchia kto przejmuje władzę po śmierci abdykacji lub detronizacji panującego

najważniejsze kompetencje głowy państwa

formowanie rządu zwoływania i rozwiązywania parlamentu reprezentowania państwa na arenie międzynarodowej

kadencyjność

cecha urzędu prezydenta oznaczająca że głowa państwa sprawuje władzę tylko przez okres wskazany w przepisach prawa

Parlament

kolegialny organ obradujący nad sprawami danego państwa lub jego części

najważniejsze kompetencje parlamentu

funkcja ustawodawcza zwana również legislacyjną

legislatywa

przede wszystkim tworzenie i ustanowienie prawa

podział ze względu na liczbę tworzących izb parlamentu

jednoizbowa czyli Mono kameralne lub unikameralne lub dwuizbowe czyli bikameralny

parlamenty jednoizbowe

działają w państwach w których uznano że funkcjonowanie większej liczby i nie ma uzasadnienia na przykład w Dani, w Irlandii Islandii i Norwegii i Szwecji

parlamenty dwuizbowe

podzielono na dwie części struktura ukształtowała się czasach nowożytnych podzielna na izbę wyższą oraz niższą

izba refleksi

forma i wyższych dbająca o to aby stanowione prawo było dobrej jakości

inicjatywa ustawodawcza

prawo do zgłaszania projektów ustaw

podział na tryby funkcjonowania parlamentów

tryb sesyjne czyli działanie parlamentu jedynie w określonych prawem okresach lub tryb permanentny oznacza że izby działają stale bez przerw

plenum

działanie parlamentu polegające na tym że obraduje z udziałami wszystkim swoich członków

mandat parlamentarny

zbiór uprawnień i obowiązków parlamentarzysty

mandat związany

formy występująca w przyszłości składający się z przede wszystkim nakazów które głosujący przekazali mu przez siebie przedstawicielowi

mam wolny zwany też mandatem przedstawicielskim

parlamentarzysta pochodzących z wyboru jest reprezentantem społeczeństwa jako całości a nie określonych grup

immunitet parlamentarny

jedna z podstawowych gwarancji niezależności parlamentarzystów

co oznaczać może immunitet

wyłączenie odpowiedzialności czyli całkowity zakaz wyciągania konsekwencji karnych wobec deputowanego lub ograniczenie odpowiedzialności gdy przeciw parlamentarzyści może zostać wszczęte postępowanie przed sądem

przywilej kolektywny

nie indywidualne mechanizm obronny chroniący parlamentarzystów przed naciskami ze strony organów władzy wykonawczej czy imunitet

immunitet materialny nie odpowiedzialności

całkowite wyłączenie odpowiedzialności za działalność związaną ze sprawowaniem mandatu parlamentarnego

immunitet formalny, procesowy

poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody parlamentu lub innego upoważnionego podmiotu

immunitet nietykalności

polega na zakazie ograniczenia wolności deputowanego

modele władzy wykonawczej

model monokratyczny gdzie cała władza jest skupiona w rękach jednego podmiotu oraz model dualistyczny zakłada istnienie i współgranie dwóch organów głowy państwa i rządu

główne role w procesie tworzenia rządu

głowa państwa i parlament

przebieg wyłaniania rządu

pierwsza tura polega na tym że głowa państwa wskazuje parlament kandydata na szefa rządu premiera lub kanclerza jeśli osoba nie nominowana nie uzyska wotum zaufania następuje druga tura gdzie to parlament znacza kandydata

waga wotum zaufania od parlamentów

aby zostać szefem rządu kandydat nominowany przez głowę państwa musi otrzymać wotum zaufania czyli uzyskać poparcie bezwzględnej większości deputowanych

odpowiedzialność polityczna

polega na tym że jeden organ władzy może zostać rozwiązane przez inny organ

charakter solidarny

odpowiedzialność polityczną może ponosić cały organy władzy

odpowiedzialność indywidualna

rozliczanie są jedynie konkretnie politycy lub urzędnicy

rząd koalicyjny

jedna z dwóch dróg do uzyskania władzy podczas gdy po zwycięstwie wyborczym ugrupowanie nie może utworzyć rząd ponieważ po przeliczeniu głosów może się okazać że zdobyło ono mniej niż połowę miejsc w parlamencie

rząd mniejszościowy

jest to sytuacja kiedy rząd posiada mniejszość w parlamencie

reguła koalicji minimalne zwycięskiej

partia która wygrała wybory powinna dążyć do zawarcia porozumienia z taką liczbą ugrupowań która zapewni minimalną większość parlamentarną

teoria koalicji maksymalnie zwartej

zakłada że porozumienie powinny zawrzeć partie reprezentujące podobne w programie i poglądy

wielka koalicja

w sytuacji w której żadna z par ty jej nie odniosła wyraźnego zwycięstwa w wyborach a mandaty parlamentarne zostały podzielone pomiędzy wiele ugrupowań z podobnym poparciem

system parlamentarno gabinetowy

Wielka Brytania, rząd którym kieruje premier, zasada równoważenia się władz ustawodawczej i wykonawczej, gabinet premiera powoływany przez głowę państwa, głowa państwa niewielki zakres władzy

system prezydencki

Stany Zjednoczone, parlament nie ma możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności prezydenta, możliwość skrócenia kadencji izb przez prezydenta, zakaz łączenia stanowisk parlamentarnych

system kanclerski

Republika federalna Niemiec, minimalny możliwość wpływania organów władzy, prezydent nie posiada inicjatywy ustawodawczej ani prawa weta, kanclerz zajmuje najwyższą pozycję w systemie politycznych

system semiprezydencki, parlamentarno prezydencki

Francja, dualizm władzy wykonawczej, wiodąca rola polityczna głowa państwa, prezydent odpowiada za politykę zagraniczną i jego bezpieczeństwo, posiada uprawnienia niewymagających asygnaty, rząd ponosi odpowiedzialność przed parlamentem i prezydentem

system parlamentarno-komitetowy, konwentu

Szwajcaria, kompetencje władzy wykonawczej i ustawodawczej przenikają, nie możliwość pociągnięcia rządu do odpowiedzialności przez parlament ani skrócenia kadencji izb, nie istnieje instytucja badania konstytucyjności ustaw, demokracji bezpośredniej

super prezydencki

Rosja, władza prezydenta, mała znaczenie premiera i rządu, prezydent jest nadrzędny brak wymogu kontrasygnaty zaprzeczenie większości założeń demokratycznego stylu sprawowania władzy

podział państw unitarnych

scentralizowane czyli w których urzędników w instytucjach i organach regionalnych powołują władze centralne na przykład Holandia oraz zdecentralizowane który urzędnicy ci są powoływani niezależnie od władz centralnych na przykład Wielka Brytania

zasada domniemania kompetencji

jeśli jakieś uprawnienie nie zostały konstytucji nie znane władzom centralnym to zazwyczaj należą one do kompetencji władz podmiotów federacji

podwójne obywatelstwo

wynika z posiadania z pierwszej kolejności obywatelstwa podmiotu federacji

rodzaje państw złożonych

federacja państwo związkowe w którym szczególnie podmioty federacyjne są ze sobą najsilniej powiązane konfederacja stanowi związek państw które są ze sobą powiązane luźniej i Unia związek połączonych państw wspólnym monarchą

autonomia

możliwość stanowienia norm samemu sobie nie przysługuje prawo legacji oznacza to że i nie mogą samodzielnie utrzymywać stosunków dyplomatycznych z innymi państwami

agresja

użycie przez dane państwo lub daną grupę państw siły zbrojnej przeciwko suwerenności terytorialnej lub nie zawiłości politycznej innego państwa

implozja

rozpad państwa w wyniku niezdolności władzy do rządzenia jego terytorium oraz tendencji odśrodkowych

secesja

odłączenie się od danego terytorium tego państwa w celu utworzenia od drobnego organizmu państwowego

likwidacja

formalnie dobrowolny rozwiązanie do innego państwa i utworzeniu w ten sposób innych państw

reżim polityczny

metody za pomocą których rządzące państwem egzekwują posłuszeństwo od obywateli

podział reżimów

demokratycznym, hybrydowy i niedemokratyczne