06-07. GOTYK

 0    102 Datenblatt    agrathe
mp3 downloaden Drucken spielen überprüfen
 
Frage język polski Antworten język polski
ELEMENTY BUDOWLI GOTYCKIEJ
sztuka dojrzałego i późnego średniowiecza, ukształtowana we Francji w 1 poł. XII w., rozpowszechniła się w Anglii, Hiszpanii, Niemczech i Europie Środkowej, szczytowy rozwój nastąpił w XIII w., w licznych odmianach trwała aż do początku XVI w.;
nie przyjęła się we Włoszech gdzie zbyt silne były tradycje sztuki starożytnej; Sztuka gotycka od początku kształtowała się jako styl sakralny, związany z kościołem, dlatego sztuka religijna była wówczas na pierwszym miejscu.
Lernen beginnen
ELEMENTY BUDOWLI GOTYCKIEJ
Jednocześnie ważne centrum kultury dojrzałego średniowiecza stanowił dwór królewski i dwory feudałów oraz rozwijające się miasta. Sztuka gotycka była silnie związana z kulturą rycerską i mieszczańską.
ARCHITEKTURA
bryła wielkich rozmiarów o formach smukłych i strzelistych, wertykalizm – przewaga licznych kierunków pionowych sprawiająca wrażenie „pięcia się ku górze” lekkość, dynamika, silne rozczłonkowanie i duża dekoracyjność
dominuje układ bazylikowy trój- lub pięcionawowy, rzadziej wznoszone są kościoły halowe; plan krzyża łacińskiego lub prostokąta z wydłużonym prezbiterium zamkniętym półkoliście lub wielobocznie, otoczone ambitem i wieńcem kaplic;
Lernen beginnen
ARCHITEKTURA
nawa główna poprzedzona narteksem;   wysmuklenie bryły umożliwia wprowadzenie łuku ostrego pozwalającego na odciążenie konstrukcji; łuki ostre z czasem przybierają różne formy dekoracyjne
zróżnicowanie form sklepiennych: sklepienie krzyżowo-żebrowe, palmowe, gwiaździste, sieciowe, wachlarzowe, kryształowe (mnożenie żeber nabierało z czasem funkcji czysto dekoracyjnej)
wimperga
Lernen beginnen
trójkątny szczyt wieńczący portal lub okno, dekorowany ślepym lub ażurowym maswerkiem
maswerk
Lernen beginnen
element dekoracyjny składający się z form geometrycznych – laskowań, kół, stylizowanych trój- i czteroliści, stosowany do wypełniania okien, przeźroczy, balustrad
rozeta
Lernen beginnen
duży kolisty otwór okienny w szczytach lub nad portalami, wypełniony bogatą dekoracją ornamentalną w formie witrażowej lub maswerku
Lernen beginnen
KOŚCIÓŁ SAINT DENIS W PARYŻU
wzniesiono w miejscu kilku wcześniejszych kościołów, z których najstarszy zbudowano w V wieku nad grobem św. Dionizego. Zachodnią fasadę poświęcono w 1140 r. Budowę kontynuowano aż do końca XIII w.
Katedra St. Denis uważana jest przez część historyków za jeden z pierwszych kościołów gotyckich, przez innych zaś za późnoromańską zapowiedź do gotyku.
Lernen beginnen
KOŚCIÓŁ SAINT DENIS W PARYŻU, plan
Fasada zachodnia jest jeszcze romańska, chociaż zaznaczony jest już podział na trzy odpowiadające nawom sekcje. W 1140 r. zaprojektowano nowy chór z obejściem i wieńcem kaplic oddzielonych przyporami, co jest już typową cechą architektury gotyckiej.
Istotny jest przy tym nie sam układ, ale rozwiązanie przekrycia, w którym sklepienia ambulatorium i kaplic tworzą powiązany ze sobą system.
Lernen beginnen
Wnętrze kościoła Saint Denis w Paryżu
W latach 1231-1281 zbudowano nowy korpus nawowy i górną partię chóru, w których po raz pierwszy zastosowano na całym obwodzie świątyni triforia prześwietlone oknami, co dało wyjątkowy efekt estetyczny.
Kwestia oświetlenia w kościołach gotyckich miała nie tylko wymiar użytkowy, ale przede wszystkim głęboki podtekst mistyczny; światło, światłość, świetlistość to pojęcia będące synonimami boskości.
Lernen beginnen
KATEDRA NOTRE DAME W PARYŻU
powstała w miejscu zbudowanej w VI w. katedry St. Etienne (św. Stefana). Jest wczesnogotycką, pięcionawową bazyliką z transeptem. Początkowo podział ścian bocznych był czterostrefowy, ale dla polepszenia doświetlenia zmieniony został na trzystrefowy.
W planie kościoła transept nie wychodzi poza obrys korpusu, ponieważ ambulatorium i wieniec kaplic chóru tworzą dokładne przedłużenie traktów korpusu głównego, a całość sprawia wrażenie planu siedmionawowego.
Lernen beginnen
KATEDRA NOTRE DAME W PARYŻU, plan
Lernen beginnen
Bryła katedry Notre Dame z południową fasadą transeptu i wieńcem łęków przyporowych
Lernen beginnen
Wnętrze katedry Notre Dame z trzypiętrowym systemem obejmującym arkady, triforia i clerestorium
Lernen beginnen
Notre-Dame-de-Chartres
budowana była w latach 1194-1260 i jest szóstą katedrą zbudowaną w miejscu m.in. datowanego na 876 r. kościoła karolińskiego i zbudowanego w 1024 r. kościoła romańskiego. W 1194 r. katedra romańska spłonęła niemal całkowicie
- zachowała się tylko krypta, fundamenty i tzw. królewski portal (który jest jedynym romańskim elementem budowli gotyckiej.
Lernen beginnen
Notre-Dame-de-Chartres
atedra jest wzorcowym przykładem architektury dojrzałego gotyku, również dlatego, że w odróżnieniu od większości innych kościołów gotyckich, zachowała się niemal w całości w oryginalnym stanie. Jest ustawiona nietypowo - niemal w kierunku północ-południe.
Dolna część lewej wieży i portal powstały przed 1134 r. W latach 1145-1160 zbudowano wieżę prawą, a dopiero na początku XVI w. dobudowano górne kondygnacje i zwieńczenie wieży północnej zaprojektowane w stylu flamboyant (płomienistym).
Lernen beginnen
Plan katedry w Chartres
Kościół ma najszerszą we Francji nawę główną (16,4 m) o wysokości 36,5 m. Zastosowanie systemu przyporowego pozwoliło na zlikwidowanie empory i podkreślenie gotyckiego wertykalizmu.
Nawa główna przekryta jest typowym, wczesnogotyckim sklepieniem krzyżowym, które jednak ma bardzo płytkie (w stosunku do znacznej szerokości) przęsła, co jest typowe dla gotyku dojrzałego.
Lernen beginnen
Portal fasady głównej katedry w Chartres
Lernen beginnen
KATEDRA W REIMS, plan
Katedra ma specjalne miejsce w historii Francji jako kościół koronacyjny tamtejszych królów. Podobno w Reims św. Remigiusz ochrzcił Chlodwiga I-go. Zbudowano ją w latach 1211-1311 w miejscu wcześniejszego kościoła zniszczonego w wyniku pożaru w 1210 r.
Projekt budowli wykonał Jean d'Orbais, uważany za wynalazcę maswerku. Jest to trzynawowa bazylika w trzynawowym transeptem, pięcionawowym prezbiterium, ambitem i wieńcem kaplic.
Lernen beginnen
KATEDRA W REIMS, fasada
Znakiem szczególnym jest ogromny, trzyczęściowy (a właściwie pięcioczęściowy) portal, zbudowany w latach 1250-1275. W jego środkowej części tympanon zastąpiono maswerkową rozetą, a oprawa rzeźbiarska opowiada historię Marii Dziewicy.
W górnej części fasady wysunięty przed elewację portal zrównoważony jest wielką rozetą nawy głównej i galerią królewską składającą się z 56 monumentalnych rzeźb
Lernen beginnen
KATEDRA W AMIENS, fasada
Romańska katedra w Amiens spłonęła w 1218 r. i od 1220 r. budowano w jej miejscu gotycką katedrę wg projektu Roberta de Luzarches. Prace przerwano w latach 1240-1258, a główną część prac zakończono do 1292 r.
Górną część fasady zachodniej oraz wieżę południową wykonano do 1366 r. Wieża północna pochodzi z XV w., a wieża nad skrzyżowaniem nawy z transeptem z XVI w. W XVIII w. wykonano przebudowy dostosowujące układ katedry do potrzeb liturgicznych.
Lernen beginnen
Plan katedry w Amiens
Katedra jest największym średniowiecznym kościołem we Francji. Ma 145 m długości, wysokość do zwornika sklepienia 423,3 m, długość transeptu wynosi 62 m.
Plan katedry jest zbliżony do planu katedry w Reims - jest to również trzynawowa bazylika poszerzona za transeptem do pięciu naw, z wieńcem kaplic przylegających do obejścia prezbiterium.
Lernen beginnen
Plan katedry w Amiens
Lernen beginnen
Bryła Sainte-Chapelle z widocznym systemem przyporowym i rozetą górnej kaplicy
dwukondygnacyjna kaplica gotycka, wzniesiona w latach 1244-1248 w celu przechowywania cennych relikwii. Projekt wykonał Pierre de Montreuil. Składa się z udostępnionej wiernym, niższej kaplicy dolnej i wyższej kaplicy górnej, będącej właściwym sanktuarium
Kaplicę próbowano zburzyć w okresie Rewolucji Francuskiej, ale szczęśliwie ocalała, zachowała się również połowa powierzchni witraży (uzupełnionych w XIX w.).
Lernen beginnen
Plan Sainte-Chapelle
Lernen beginnen
wnętrze Sainte-Chapelle
ANGLIA
Gotyk angielski jest zjawiskiem wyraźnie odrębnym od kontynentalnego gotyku francuskiego, co może dziwić, bo jest on kontynuacją architektury normandzkiej, a jego twórcami byli europejscy benedyktyni.
Pozostanie nierozstrzygniętym spór o to, gdzie narodził się gotyk. Francuzi uważają go za swój wyłączny wynalazek, a inne odmiany tego stylu traktują jako zapożyczenie.
Lernen beginnen
ANGLIA
Kontynuacja wątków normandzkich w gotyku angielskim wskazuje na to, że styl narodził się w kilku miejscach jednocześnie.
Historię gotyku angielskiego dzieli się na trzy okresy: gotyk wczesny 1180-1275 gotyk dekoracyjny 1275-1380 gotyk wertykalny
Lernen beginnen
KATEDRA W SALISBURY
jest przykładem czystego, wczesnego gotyku angielskiego (Early English), ponieważ prace przy jej budowie ukończono dość szybko. Główny korpus (nawa, transept i chór) zbudowano w latach 1220-1258, zachodnią elewację ukończono w 1265 r.
Charakterystyczne dla wczesnego gotyku angielskiego są: ostrołuk stosowany w zwieńczeniach otworów, kamienne sklepienia krzyżowo-żebrowe oraz proste systemy przyporowe. W katedrze w Salisbury zastosowano również grupowanie tworów ostrołukowych.
Lernen beginnen
Plan trzynawowej, dwutranseptowej katedry w Salisbury z prostokątną apsydą
Najbardziej zauważalnymi cechami angielskiego gotyku są: upodobanie do długich planów z dwoma transeptami, stosowanie prostokątnych apsyd, preferowanie czytelnych układów dość prostych brył.
Te wszystkie cechy pojawiły się już w katedrze w Salisbury i określiły kierunek rozwoju angielskiego gotyku.
Lernen beginnen
Nawa główna katedry w Salisbury
Lernen beginnen
KATEDRA W WELLS
Katedra w Wells powstała w latach 1175-1490, jej główna struktura ukończona została w 1239 r. (data poświęcenia) i należy do stylu Early English. W niszach jej niezwykłej fasady mieściło się 500 rzeźb, z których ok. 300 zachowało się do naszych czasów.
Maswerkowe zdobienia okien pięciokątnej apsydy sa zapowiedzią stylu decorated, wyróżniającego się właśnie wyrafinowaną obróbką kamieniarską.
Lernen beginnen
plan katedry w Wells
Lernen beginnen
Nawa główna katedry w Wells.
Widoczny "łuk nożycowy" powstał w 1338 r. jako wzmocnienie filarów osiadających pod ciężarek wieży wzniesionej na skrzyżowaniu nawy i transeptu.
Lernen beginnen
KING'S COLLEGE W CAMBRIDGE
King' College w Cambridge został ufundowany w 1441 r., ale budowę rozpoczęto w 1446 r. a ukończono ją dopiero w 1544 r., za rządów Henryka VIII.
Lernen beginnen
Plan kaplicy King's College w Cambridge
Słynny z największego sklepienia wachlarzowego na świecie (1512-1515) i ogromnych witrażowych okien, stanowi przykład niemal czystego stylu perpendicular.
WŁOCHY
Lernen beginnen
WŁOCHY
Lernen beginnen
KATEDRA W MEDIOLANIE
(pw. Narodzin Marii Panny) powstała w miejscu wczesnochrześcijańskiej katedry Santa Maria Maggiore i późniejszej bazyliki romańskiej. Budowę rozpoczęto w 1386 r., katedrę poświęcono w 1572 r., ale prace zakończono dopiero w połowie XIX wieku.
Kościół jest na terenie Italii zjawiskiem wyjątkowym, ponieważ, w odróżnieniu np. od katedry sieneńskiej, jest rzeczywiście budowlą gotycką, a więc ma podstawowe cechy strukturalne gotyckiej architektury sakralnej, a nie tylko gotyckie zdobnictwo.
Lernen beginnen
Plan katedry w Mediolanie
Najmniej gotycka jest jego neogotycka elewacja, ukończona na koszt Francji w latach 1805-1812, po koronacji Napoleona na króla Włoch.
Lernen beginnen
PAŁAC DOŻÓW W WENECJI
Budowę gotyckiego Pałacu Dożów w Wenecji rozpoczęto w 1340 r. w miejscu wcześniejszego pałacu wzniesionego przed 1178 r. i prowadzono w kilku etapach, a budynek używany był jako miejsce posiedzeń rady już od 1365 r.
Do 1400 r. zbudowano skrzydło południowe od strony molo, w 1404 r. ukończono okna doży Steno, w latach 1427-1457 zbudowano skrzydło od strony Piazetty i Porta della Carta, a prace związane z usuwaniem skutków pożarów trwały aż do XVIIw
Architektura obiektów publicznych nie była tak precyzyjnie skodyfikowana jak gotycka architektura sakralna, zaliczanie wielu obiektów do stylu gotyckiego wynika z zastosowania rzeczywiście gotyckich, ale drugorzędnych motywów i elementów zdobniczych
Pałac dożów wydaje się być w takim samym stopniu gotycki, w jakim katedra św. Marka jest romańska.
Lernen beginnen
PAŁAC DOŻÓW W WENECJI
Wśród pierwszych architektów prowadzących budowę pałacu wymieniani są Enrico, Pietro Baseggio i Filippo Calendario, ale ze względu na długi okres budowy ich liczba była znaczna (pewne elementy projektował podobno Andrea Palladio).
Ze względu na silne, tradycyjne związki Wenecji z kulturą bizantyjską w architekturze pałacu wymieszane są elementy gotyckie z motywami orientalnymi zaczerpniętymi ze wschodniotureckiej architektury Seldżuków, czy wręcz ze sztuki islamskiej
Lernen beginnen
KATEDRA W SIENIE, plan
Katedra w toskańskiej Sienie powstała w latach 1229-1263 w wyniku przebudowy romańskiej bazyliki, z której zachowała się kopuła nad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu (latarnię na kopule dobudował Bernini). Dzwonnicę ukończono w 1313 r.
Współautorem projektu katedry był Nicola Pisano, twórca słynnej sieneńskiej ambony (1265-1268), a jego syn Giovanni zaprojektował jej fasadę.
Lernen beginnen
Katedra w Sienie, widok od strony placu katedralnego
Lernen beginnen
Wnętrze katedry w Sienie; kolumny wykonane z czarnego i białego marmuru i kasetonowe podniebienie kopuły
Lernen beginnen
PALAZZO VECCHIO WE FLORENCJI
Budowę rozpoczęto w 1299 r. i ukończono w 1314 r. Budynek ma charakter warowny (względy bezpieczeństwa rządu), na parterze mieścił salę obrad 300-osobowej rady miejskiej, na piętrze salę tzw. Rady Stu, na trzeciej kondygnacji pomieszczenia mieszkalne.
Palazzo Vecchio (Stary pałac) we Florencji pierwotnie nazywał się Palazo della Signoria i był siedzibą (i hotelem) rządu Republiki Weneckiej do czasu jego przeniesienia do Uffizi za Cosimo I.
NIEMCY
Lernen beginnen
NIEMCY
Lernen beginnen
Katedra w Kolonii
W niemieckiej Kolonii spłonęła w 1248 r. dwuchórowa katedra karolińska zbudowana w latach 818-879. W tym czasie planowano wzniesienie nowej katedry, w której miały być przechowywane relikwie Trzech Króli.
W latach 1248-1322 zbudowano czteroprzęsłowe prezbiterium z apsydą, obejściem i wieńcem kaplic w stylu wzorowanym na najlepszych przykładach gotyku francuskiego. Autorem projektu był Gerhard von Rile.
Lernen beginnen
Plan katedry w Kolonii
Lernen beginnen
ZAMEK W AWINIONIE
Lernen beginnen
KATEDRA ŚW. WITA W PRADZE
KATEDRA ŚW. WITA W PRADZE Budowę gotyckiej katedry rozpoczął w 1344 r. francuski architekt Mateusz z Arras, a od 1352 r. kontynuował ją niemiecki architekt Peter Parler i jego synowie. Główną część (chór i podstawa wieży) ukończono do 1420 r.
Styl budowli określił warsztat Parlerów. Jest to późny gotyk typowy dla Europy środkowej. Jego cechą szczególną było upodobane do ozdobnych, misternych sklepień (sieciowych).
Lernen beginnen
KATEDRA GNIEŹNIEŃSKA
Budowę trzynawowej, gotyckiej archikatedry Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie rozpoczęto w 1341 r. po zniszczeniu jej przez Krzyżaków, a prezbiterium oraz nawę główną ukończono przed końcem XIV wieku. W połowie XVII w. kościół przebudowano w stylu barokowym.
Lernen beginnen
Plan gotyckiej katedry gnieźnieńskiej
Jest przykładem gotyku ceglanego (Backsteingotik). W bryle przypomina katedrę poznańską.
Lernen beginnen
Katedra gnieźnieńska: gotyckie clerestorium nad barokowymi nawami bocznymi
Lernen beginnen
Katedra we Wrocławiu w 1900 r.
Kościół gotycki jest czwartą z kolei katedrą (pw. Jana Chrzciciela) zbudowaną we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim w latach 1244-1272 (wymieniono walterowski chór z obejściem).
W XIV w. zbudowano nawę główną, zakrystię (w stylu ceglanego gotyku redukcyjnego) i kaplicę mariacką. Kaplice boczne dodano i wieże ukończono w XV w.
Lernen beginnen
Katedra we Wrocławiu (współcześnie)
Gotyk ceglany był odmianą rozwijającą się w środkowej Europie, na terenach nizinnych ubogich w kamień, w kręgu wpływów architektury niemieckiej, poszerzających się wraz z kolonizacją terenów słowiańskich położonych na wschód od Łaby.
Charakteryzuje się brakiem rzeźby figuratywnej, bogatymi podziałami murowanymi profilami oraz zdobieniem ścian naprzemiennymi układami czerwonej cegły i partii tynkowanych.
Lernen beginnen
Katedra w Pelplinie, stan z 1920 r.
Katedra jest trzynawową bazyliką z dwunawowym transeptem i prostokątnym chórem.
powstała jako kościół klasztoru cystersów, założonego w 1258 i przeniesionego do Pelplina w 1276 r. Budowę rozpoczęto w 1289 i ukończono w 1323 r. Samo sklepienie ukończono w 1557 r.
Lernen beginnen
Plan katedry w Pelplinie
Lernen beginnen
KOŚCIÓŁ MARIACKI W GDAŃSKU
Ceglany kościół mariacki w Gdańsku powstał w latach 1346-1506. Trzynawowy, halowy transept i prezbiterium wzniesiono w latach 1370-79. Architekt Henryk Ungeradin. Za pierwowzór uznaje się kościół mariacki w Lubece.
Przykład gotyku ceglanego - trzynawowa hala z transeptem i prostokątnym chórem.
Lernen beginnen
Plan kościoła mariackiego w Gdańsku
Lernen beginnen
Wnętrze kościoła mariackiego w Gdańsku
Lernen beginnen
Sklepienie sieciowe nawy głównej, sklepienia kryształowe w nawach bocznych
Lernen beginnen
PIETA (Gdańsk, Kościół Mariacki)
Powstała w 1390 r., jest przykładem gotyku międzynarodowego; (przy realistycznej konwencji rzeźbiarskiej całkowicie nienaturalna, wystylizowana kompozycja postaci)
Lernen beginnen
PIĘKNA MADONNA (Gdańsk, Kościół Mariacki)
obecnie obowiązujące datowanie 1410-30; Przykład popularnego w gotyku międzynarodowym motywu "pięknej Madonny", przedstawiającego Madonnę jako młodą, elegancką kobietę, z subtelną, stonowaną mimiką i w pełnej gracji pozie.
Lernen beginnen
KATEDRA W GRAŃSKU-OLIWIE
Trzynawowa bazylika z transeptem i wielokątnym prezbiterium z obejściem. Zachodnia fasada uzupełniona barokowym portalem i hełmami wież. Kościół przy klasztorze cysterskim kilkakrotnie niszczyli Prusowie (1224, 1234) i pożary (1350).
Kościół gotycki zbudowano w drugiej połowie XIV w. Ma 107 m długości i jest najdłuższym cysterskim kościołem na świecie. Słynna z organów: małych (1680) i wielkich (1763-1799).
Lernen beginnen
Plan katedry w Oliwie
Lernen beginnen
KOŚCIÓŁ JANÓW W TORUNIU
Katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu powstała w miejscu dwóch wcześniejszych kościołów. Odbudowę rozpoczęto po pożarze w 1351 r., tworząc do końca XIV w. układ pseudobazyliki.
W drugiej połowie XV w. dodano wieniec kaplic i wieżę, oraz podwyższono korpus nawowy.
Lernen beginnen
KOŚCIÓŁ MARIACKI W KRAKOWIE
Kościół Wniebowzięcia NMP w Krakowie, zwany Kościołem Mariackim budowano w kilku etapach: 1290-1300 kościół halowy poświęcony w 1320 r., 1355-1365 prezbiterium,
1392-1397 obniżenie naw bocznych, układ bazylikowy, 1442-1450 sklepienie gwiaździste prezbiterium, sklepienie nawy głównej, kaplice boczne, 1478 hełm wieży (z koroną). Późnejsze przebudowy renesansowe i barokowe. Obecny wystrój neogotycki z XIX wieku.
Lernen beginnen
Plan Kościoła Mariackiego w Krakowie
Lernen beginnen
Prezbiterium z ołtarzem Wita Stwosza (sklepienie gwiaździste)
Lernen beginnen
Ratusz w Toruniu, stan z 1920 r.
Zbudowany w latach 1391-1399, w miejscu wyburzonej zabudowy śródrynkowej (sukiennic). Budynek na planie czworokąta z dziedzińcem (cztery bramy) i charakterystyczną, zachowaną z wcześniejszej zabudowy i podwyższoną o dwie kondygnacje wieżą.
Lernen beginnen
BARBAKAN W KRAKOWIE
Barbakan to element średniowiecznego systemu fortyfikacji miejskich, w formie bastionu wysuniętego przed mury obronne i połączonego z bramą przejściem, tzw. szyją.
Barbakan krakowski zlokalizowany jest przed Bramą Floriańską, służył jej obronie i dawniej był z nią połączony. Zbudowany w latach 1498-1499, za rządów Jana Olbrachta.
Lernen beginnen
RATUSZ WE WROCŁAWIU
RATUSZ WE WROCŁAWIU Pierwszy wrocławski ratusz powstał w XIII w. w środku rynku, ale jego współczesna forma jest wynikiem XV-wiecznej przebudowy w stylu późnogotyckim.
Te dwa bloki uzupełnione o nadbudowy nad salą rady miejskiej tworzą korpus dzisiejszego ratusza. Najstarszym elementem jest tzw. consistorium, zbudowane obok Domu Kupców w XIII w. W pierwszej połowie XIV w. dobudowano praetorium, tworząc dziedziniec.
Lernen beginnen
ZAMEK W MALBORKU
Zamek w Malborku budowano od 1278 r. jako zamek komturski (komtur - zwierzchnik klasztoru w niektórych klasztorach rycerskich). Do 1281 r. zbudowano Zamek Wysoki oraz podzamcze zwane Zamkiem Średnim.
W 1309 r. z Wenecji do Malborka przeniesiono siedzibę wielkiego mistrza i w ciągu XIV w. zamek rozbudowano do obecnych rozmiarów.
Lernen beginnen
Zamek w Malborku od strony południowo-zachodniej
Lernen beginnen
ZAMEK W CHĘCINACH
k/Kielc zbudowano wkońcu XIII w., a najstarsza wzmianka o nim pochodzi z 1309 r. Otoczony 9-metrowym murem składa sie z zamku górnego (z basztami okrągłymi i pozostałościami części mieszkalnej)
oraz zamku dolnego ze 100-metrowej głębokości studnią na dziedzińcu.
Lernen beginnen
MOST KAROLA W PRADZE
Most łączący dzielnice Mala Strana i Stare Miasto w czeskiej Pradze. Zbudowany w latach 1357 r. wg projektu Petera Parlera lub architekta czeskiego Otlina, w miejscu starego mostu romańskiego z XII w
. Ma 516 m długości i 16 łuków (8 przęseł. Zdobiony licznymi posągami i grupami rzeźbiarskimi.
Lernen beginnen
PORTAL KRÓLEWSKI W CHARTRES
Portal fasady zachodniej katedry w Chartres powstał w latach 1145-1150. Składa się z trzech portali opracowanych rzeźbiarsko (są to najstarsze zachowane rzeźby gotyckie), przedstawiających trzy wątki ziemskiego żywota Chrystusa.
Portal środkowy (królewski) przedstawia Chrystusa w mandorli jako Najwyższego Sędziego, w otoczeniu symboli Ewangelistów. Portal lewy przedstawia historię Wniebowstąpienia Chrystusa.
Lernen beginnen
UTA I ECKHARDT Z KOŚCIOŁA W NAUMBURGU
Figury Uty von Ballenstedt i Ekkeharda Miśnieńskiego należą do grupy rzeźbiarskiej z kościoła w Naumburgu, przedstawiającej 12 fundatorów tej świątyni.
Wykonane zostały ok. 1250 r. przez tzw. Mistrza z Naumburga. Są przykładem wielkiej psychologicznej prawdy wyrażonej skrajnie oszczędnymi środkami.
Lernen beginnen
NICCOLO (NICOLA) PISANO - AMBONA Z BAPTYSTERIUM W PIZIE
Ambonę z baptysterium w Pizie wykonał w 1260 r. włoski rzeźbiarz Nicola Pisano. Kazalnica ma formę ośmiokątnego graniastosłupa wspartego na marmurowych kolumnach, zdobionego płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z Nowego Testamentu.
Pisano jest autorem ambony Sienie, późniejszej o kilka lat i bardziej zaawansowanej w technice. Sceny z Nowego Testamentu przedstawia językiem antyku, nawiązując jednocześnie do tradycji rzeźby sarkofagowej, ale z już renesansową rzeźbiarską dojrzałością.
Lernen beginnen
Pokłon Trzech Króli z ambony w baptysterium w Pizie, 85 x 113 cm, marmur
Lernen beginnen
JEŹDZIEC Z BAMBERGU
kamienny portret konny nieznanego mężczyzny, wykonany w latach 1125-1237 dla katedry w Bambergu. Rzeźba stoi na konsoli przymocowanej do filara katedry.
Przedstawia rycerza, który wjechał konno do katedry, zatrzymał się i zwraca wzrok w kierunku grobowca cesarza Henryka II. Jest pierwszym od czasów antyku portretem konnym, jedną z pierwszych rzeźb wolnostojących, wykonana z ogromną wiernością szczegółu
Lernen beginnen
PIOTR PARLER - AUTOPORTRET Z KATEDRY W PRADZE
Peter Parler był jednym z największych architektów gotyku. Od 1356 r. mieszkał i tworzył w Czechach, głownie w Pradze, gdzie zbudował m. in katedrę św. Wita i most Karola.
Parler był również malarzem i rzeźbiarzem, należąc do licznego grona średniowiecznych "artystów renesansowych" Popiersie Parlera znajdujące się w triforium katedry św. Wita uważane jest za jego autoportret.
Lernen beginnen
KRUCYFIKS GERONA
Nazwany od imienia fundatora - kolońskiego arcybiskupa Gero, krucyfiks z katedry w Kolonii wykonany został w końcu X wieku, prawdopodobnie przez jednego z artystów towarzyszących arcybiskupowi w jego wyprawie do Konstantynopola w 971 r.
Krucyfiks zdobił pierwotnie starą katedrę kolońską, przetrwał pożar i w 1270 r. został umieszczony w nowej katedrze gotyckiej. Jest przykładem wpływów bizantyjskich na formującą się sztukę romańską.
Lernen beginnen
CLAUS SLUTER - STUDNIA MOJŻESZA W DIJON
Claus Sluter był żyjącym w II połowie XIV wieku, pochodzącym z Niderlandów francuskim rzeźbiarzem, przedstawicielem realistycznego rzeźbiarstwa gotyckiego, stanowiącego reakcję na przestylizowany gotyk międzynarodowy.
Studnia wykonana w latach 1395-1405 dla klasztoru Kartuzów Champmol jest jego głównym dziełem. Przedstawia postaci patriarchów Mojżesza, Dawida, Jeremiasza, Zachariasza, Daniela i Izajasza (gotyk międzynarodowy z północnoeuropejskim realizmem)
Lernen beginnen
PIETA Z LUBIĄŻA
Pieta z Lubiąża nazwana została od kościoła cystersów w Lubiążu (Dolny Śląsk), w którym znajdowała się do czasu przeniesienia do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Wykonana w latach 1360-1370 przez anonimowego mistrza, jest przykładem gotyckiej rzeźby mistycznej związanej z doloryzmem - nurtem artystycznym akcentującym motyw cierpienia i jego akceptacji jako istoty przeżycia religijnego.
Lernen beginnen
PIĘKNA MADONNA Z WROCŁAWIA
Piękna Madonna to charakterystyczny motyw ikonograficzny gotyku międzynarodowego, charakteryzujący się stonowaniem ekspresji i realizmu na rzecz elegancji formy i walorów estetyczych dzieła.
Przykładem jest Piękna Madonna z Wrocławia, wykonana z wapienia i polichromowana w latach 1390-1400. Obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Lernen beginnen
MADONNA Z KRUŻLOWEJ
Innym przykładem motywu pięknej Madonny jest tzw. Madonna z Krużlowej, wykonana z drewna lipowego ok. 1400 r.
Postać Madonny przedstawiona w głębokim kontrapoście, zrównoważona postacią Jezusa, akcentuje urodę i kobiecość, co ma znaczenie symboliczne, interpretujące Matkę Boską jako Drugą Ewę, odkupiającą grzech pierwszej kobiety.
Lernen beginnen
MADONNA ZE SKARBIMIERZA
pochodzi w rzeczywistości z miejscowości Kowalów w powiecie Strzelin, a jej potoczna nazwa jest wynikiem pomyłki w interpretacji niemieckiej nazwy miejsca pochodzenia. Jest to przykład tzw. Madonny tronującej na lwach, wykonany prawdopodobnie ok. 1350 r.
Lernen beginnen
Madonna szafkowa z Lubiszewa
przenośny ołtarz lub relikwiarz w formie tryptyku, wkomponowany w rzeźbiarską postać Madonny tronującej. Jego głównym motywem ikonograficznym jest tzw. Tron Łaski, przedstawiający Trójcę Świętą: Boga podtrzymującego Chrystusa i Ducha Świętego (gołębicę)
Na skrzydłach ołtarza przedstawieni są modlący się wierni, których Madonna chroni pod swym płaszczem, co stanowi odrębny motyw ikonografii chrześcijańskiej.
Lernen beginnen
WIT STWOSZ - OŁTARZ MARIACKI
Nastawa ołtarzowa z prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie, wykonana w latach 1477-1489 przez niemieckiego rzeźbiarza z Norymbergi Veita Stossa, w Polsce nazywanego Witem Stwoszem.
Kompozycję tworzy 200 figur z lipowego drewna zgrupowanych w siedmiu scenach: Zaśnięcie Marii Panny (część główna), Zwiastowanie, Narodziny Jezusa, Przybycie mędrców ze Wschodu, Zmartwychwstanie Jezusa, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego.
Lernen beginnen
WIT STWOSZ - KRUCYFIKS Z KOŚCIOŁA MARIACKIEGO W KRAKOWIE
Późnogotycki krucyfiks wykonany przez Stwosza w 1496 r. na zamówienie Henryka Slackera, od którego nazywany bywa "slackerowskim". W stosunku do stylu prezentowanego we wcześniejszym Ołtarzu Mariackim stanowi on zdecydowany krok w kierunku naturalizmu.
Lernen beginnen
NAGROBEK KAZIMIERZA JAGIELLOŃCZYKA
Nagrobek Kazimierza Jegiellończyka wykonany został tuż po śmierci króla w 1492 r. przez Wita Stwosza i Jorga Hubera z Passawy. Ma formę tumby (kamiennego sarkofagu z figurą zmarłego na wieku) z baldachimem wspartym na ośmiu kolumnach.
Wykonana z czerwonego marmuru rzeźba przedstawia króla w stroju monarszym z insygniami. Nagrobek jest kenotafem, czyli grobowcem symbolicznym (monarcha pochowany jest pod posadzką kaplicy). Znajduje się w Kaplicy Świętokrzyskiej katedry na Wawelu.
Lernen beginnen
PŁYTA EPITAFIJNA KALLIMACHA
Epitafium włoskiego pisarza i ambasadora na polskim dworze, Filipa Buonaccorsi nazywanego Kallimachem, wykonał Wit Stwosz na podstawie projektu wykonanego w Krakowie, ale już po wyjeździe do Norymergi, w latach 1496-1500.
Brązowa, płaskorzeźbiona płyta przedstawia Kallimacha w pracowni uczonego, ujętej arkadą zdobioną jego herbem rodowym. Epitafium znajduje się w prezbiterium kościoła Św. Trójcy w Krakowie.
Lernen beginnen
NAGROBEK HENRYKA PROBUSA
Płyta nagrobka przedstawiająca młodego księcia (zmarł w wieku 32 lat) zdobiona jest dwoma orłami - polskim i śląskim, co stanowi istotne przesłanie polityczne dzieła. Henryk Probus zmarł w 1290 r., a nagrobek powstał wkrótce po jego śmierci
(pełny rozkwit gotyku), prezentuje jednak wytwornego, wręcz "renesansowego" i w pełni uzbrojonego władcę. W 1930 r. przed wrocławskim ratuszem odsłonięto projekt pomnika księcia Heinricha von Berslau, przedstawionego jako minstrel.
Lernen beginnen
NAGROBEK KAZIMIERZA WIELKIEGO
znajduje się w katedrze na Wawelu. Powstał po 1371 r. na zamówiene Ludwika Węgierskiego i był wzorowany na wiedeńskim nagrobku Rudolfa IV. Arkady wspierające baldachim mają formę ostrołukowych, maswerkowych zwieńczeń okien gotyckiej katedry.
W arkadach przedstawieni są królewscy urzędnicy, co jest motywem przejętym z nagrobka Rudolfa. W relacji do postaci monarchy symbolizuje ówczesny porządek społeczny.
Lernen beginnen
SALOMEA GŁOGOWSKA
Salomea Odonicówna (głogowska) była córką księcia wielkopolskiego Władysława Odonica. Jej kamienny portret odkryty został po wojnie w kolegiacie głogowskiej (był tam zamurowany), a następnie przeniesiony do Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Rzeźba powstała ok. 1290 r. i jest przypisywana Mistrzowi z Naumburga, twórcy portretów rzeźbiarskich fundatorów kościoła w Naumburgu. Na mocno zniszczonej rzeźbie odkryto ślady kilku warstw polichromii.
Lernen beginnen
PIETA Z AWINIONU (Luwr, 1455r)
namalowana (prawdopodobnie) przez francuskiego malarza i iluminatora, Enguerranda Quatrona. Przedstawia Marię opłakującą Chrystusa w otoczeniu Jana Ewangelisty, Marii Magdaleny oraz niezidentyfikowanego fundatora
W tle zabudowania Jerozolimy. Na złoconym niebie odciśnięte aureole. Wygięte w łuk, zmaltretowane ciało Jezusa kontrastuje silnie ze stonowanym przedstawieniem pozostałych postaci, szczególnie z subtelnym gestem Jana, którego dłoń podtrzymuje głowę.
Lernen beginnen
JEAN FOUQUET - MADONNA Z CHRYSTUSEM
Nagość nie była w średniowieczu tabu, ale przedstawienie Matki Bożej jako kobiety ubranej i ogolonej w sposób demostracyjnie modny eksponującej nie miłość macierzyńską,
ale zmysłowość, w otoczeniu odrealnionych agresywnym kolorem serafinów o apatycznych spojrzeniach, musiało być nawet u schyłku średniowiecza szokujące.
Lernen beginnen
BRACIA LIMBOURG - BARDZO BOGATE GODZINKI KSIĘCIA DU BERRY (1410-1416)
Jest to najsłynniejszy ilustrowany manuskrypt XI wieku - modlitewnik liczący 208 stron, z których połowa to pełnostronicowe ilustracje przedstawiające miesiące kalendarza oraz liczne sceny z życia zarówno dworu (sceny zabaw i polowań)
jak i pospólstwa (sceny obyczajowe i prace rolnicze). Godzinki są nie tylko wybitnym dziełem artystycznym, ale jednym z najważnieszych źródeł wiedzy o obyczajach, stroju, kuchni itp. szczegółach z życia średniowiecznej Francji.
Lernen beginnen
ŚW. ANNA SAMOTRZEĆ ZE STRZEGOMIA(1382-1400)
obraz namalowany dla Karmelitów w Strzegomiu jest przykładem gotyku międzynarodowego (styl piękny), ale wyróżnia się niezwykłym zakłóceniem proporcji postaci kobiet.
Siedząca na kolanach św. Anny Maria jest wielkości dziecka, siedzący na kolanach Marii Jezus jest niewiele od niej mniejszy.
Lernen beginnen
EPITAFIUM WIERZBIĘTY Z BRANIC
Epitafium Wierzbięty z Branic wykonane zostało ok. 1425 r. dla kościoła św. Grzegorza we wsi Ruszcza.
Przedstawia adorację Jezusa i Marii przez stolnika krakowskiego Wierzbętę (mała postać rycerza u stóp Marii), polecanego przez patrona kościoła, św. Grzegorza. Obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Lernen beginnen
OPŁAKIWANIE Z CHOMRANIC
Obraz wykonany ok. 1440 r. dla kościoła w Chomranicach k/Nowego Sącza jest środkową częścią tryptyku. Przedstawia Marię opłakującą śmierć zdjętego z krzyża Jezusa.
Silna, linearna stylizacja powoduje, że szata Marii jest elementem optycznie równorzędnym (jeśli nie silniejszym) z postacią Jezusa, a puncowane tło z motywem winorośli podkreśla znaczenie efektu estetycznego i pokrewieństwo ze sztuką bizantyjską.
Lernen beginnen
POLIPTYK GRUDZIĄDZKI
Poliptyk Grudziądzki jest ołtarzową nastawą wykonaną temperą na desce, ok. 1390 r. dla kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu. Jest pentaptykiem o dwóch parach skrzydeł kolejno zamykających część środkową. Obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Lernen beginnen
POLIPTYK DOMINIKAŃSKI - UCIECZKA DO EGIPTU
Poliptyk Dominikańki jest przykładem późnogotyckiego stylu łamanego, charakteryzującego się rezygacją z miękkości modelunku gotyku międzynarodowego na rzecz ostrzejszego, "łamanego" opracowania szat i draperii.
Wykonany został ok. 1465 r. dla kościoła dominikańskiego św. Trójcy w Krakowie. Obejmuje dwa cykle: pasyjny i maryjny (zachowało się jedenaście paneli). W scenie Ucieczki do Egiptu pojawił się jeden z pierwszych w polskim malarstwie pejzaży.
Lernen beginnen
10 PRZYKAZAŃ Z GDAŃSKA
Tablica z Kościoła Mariackiego w Gdańsku, wykonana w latach 1480-1490, przedstawia alegorie dziesięciorga przykazań.

Sie müssen eingeloggt sein, um einen Kommentar zu schreiben.