Frage | Antworten | |||
---|---|---|---|---|
sztuka dojrzałego i późnego średniowiecza, ukształtowana we Francji w 1 poł. XII w., rozpowszechniła się w Anglii, Hiszpanii, Niemczech i Europie Środkowej, szczytowy rozwój nastąpił w XIII w., w licznych odmianach trwała aż do początku XVI w.;
|
Jednocześnie ważne centrum kultury dojrzałego średniowiecza stanowił dwór królewski i dwory feudałów oraz rozwijające się miasta. Sztuka gotycka była silnie związana z kulturą rycerską i mieszczańską.
|
|||
bryła wielkich rozmiarów o formach smukłych i strzelistych, wertykalizm – przewaga licznych kierunków pionowych sprawiająca wrażenie „pięcia się ku górze” lekkość, dynamika, silne rozczłonkowanie i duża dekoracyjność
|
nawa główna poprzedzona narteksem; wysmuklenie bryły umożliwia wprowadzenie łuku ostrego pozwalającego na odciążenie konstrukcji; łuki ostre z czasem przybierają różne formy dekoracyjne
|
|||
|
wzniesiono w miejscu kilku wcześniejszych kościołów, z których najstarszy zbudowano w V wieku nad grobem św. Dionizego. Zachodnią fasadę poświęcono w 1140 r. Budowę kontynuowano aż do końca XIII w.
|
|||
|
Fasada zachodnia jest jeszcze romańska, chociaż zaznaczony jest już podział na trzy odpowiadające nawom sekcje. W 1140 r. zaprojektowano nowy chór z obejściem i wieńcem kaplic oddzielonych przyporami, co jest już typową cechą architektury gotyckiej.
|
|||
|
W latach 1231-1281 zbudowano nowy korpus nawowy i górną partię chóru, w których po raz pierwszy zastosowano na całym obwodzie świątyni triforia prześwietlone oknami, co dało wyjątkowy efekt estetyczny.
|
|||
|
powstała w miejscu zbudowanej w VI w. katedry St. Etienne (św. Stefana). Jest wczesnogotycką, pięcionawową bazyliką z transeptem. Początkowo podział ścian bocznych był czterostrefowy, ale dla polepszenia doświetlenia zmieniony został na trzystrefowy.
|
|||
|
||||
|
||||
|
||||
|
budowana była w latach 1194-1260 i jest szóstą katedrą zbudowaną w miejscu m.in. datowanego na 876 r. kościoła karolińskiego i zbudowanego w 1024 r. kościoła romańskiego. W 1194 r. katedra romańska spłonęła niemal całkowicie
|
|||
|
atedra jest wzorcowym przykładem architektury dojrzałego gotyku, również dlatego, że w odróżnieniu od większości innych kościołów gotyckich, zachowała się niemal w całości w oryginalnym stanie. Jest ustawiona nietypowo - niemal w kierunku północ-południe.
|
|||
|
Kościół ma najszerszą we Francji nawę główną (16,4 m) o wysokości 36,5 m. Zastosowanie systemu przyporowego pozwoliło na zlikwidowanie empory i podkreślenie gotyckiego wertykalizmu.
|
|||
|
||||
|
Katedra ma specjalne miejsce w historii Francji jako kościół koronacyjny tamtejszych królów. Podobno w Reims św. Remigiusz ochrzcił Chlodwiga I-go. Zbudowano ją w latach 1211-1311 w miejscu wcześniejszego kościoła zniszczonego w wyniku pożaru w 1210 r.
|
|||
|
Znakiem szczególnym jest ogromny, trzyczęściowy (a właściwie pięcioczęściowy) portal, zbudowany w latach 1250-1275. W jego środkowej części tympanon zastąpiono maswerkową rozetą, a oprawa rzeźbiarska opowiada historię Marii Dziewicy.
|
|||
|
Romańska katedra w Amiens spłonęła w 1218 r. i od 1220 r. budowano w jej miejscu gotycką katedrę wg projektu Roberta de Luzarches. Prace przerwano w latach 1240-1258, a główną część prac zakończono do 1292 r.
|
|||
|
Katedra jest największym średniowiecznym kościołem we Francji. Ma 145 m długości, wysokość do zwornika sklepienia 423,3 m, długość transeptu wynosi 62 m.
|
|||
|
||||
|
dwukondygnacyjna kaplica gotycka, wzniesiona w latach 1244-1248 w celu przechowywania cennych relikwii. Projekt wykonał Pierre de Montreuil. Składa się z udostępnionej wiernym, niższej kaplicy dolnej i wyższej kaplicy górnej, będącej właściwym sanktuarium
|
|||
|
||||
|
||||
Gotyk angielski jest zjawiskiem wyraźnie odrębnym od kontynentalnego gotyku francuskiego, co może dziwić, bo jest on kontynuacją architektury normandzkiej, a jego twórcami byli europejscy benedyktyni.
|
Kontynuacja wątków normandzkich w gotyku angielskim wskazuje na to, że styl narodził się w kilku miejscach jednocześnie.
|
|||
|
jest przykładem czystego, wczesnego gotyku angielskiego (Early English), ponieważ prace przy jej budowie ukończono dość szybko. Główny korpus (nawa, transept i chór) zbudowano w latach 1220-1258, zachodnią elewację ukończono w 1265 r.
|
|||
|
Najbardziej zauważalnymi cechami angielskiego gotyku są: upodobanie do długich planów z dwoma transeptami, stosowanie prostokątnych apsyd, preferowanie czytelnych układów dość prostych brył.
|
|||
|
||||
|
Katedra w Wells powstała w latach 1175-1490, jej główna struktura ukończona została w 1239 r. (data poświęcenia) i należy do stylu Early English. W niszach jej niezwykłej fasady mieściło się 500 rzeźb, z których ok. 300 zachowało się do naszych czasów.
|
|||
|
||||
|
Widoczny "łuk nożycowy" powstał w 1338 r. jako wzmocnienie filarów osiadających pod ciężarek wieży wzniesionej na skrzyżowaniu nawy i transeptu.
|
|||
|
King' College w Cambridge został ufundowany w 1441 r., ale budowę rozpoczęto w 1446 r. a ukończono ją dopiero w 1544 r., za rządów Henryka VIII.
|
|||
|
Słynny z największego sklepienia wachlarzowego na świecie (1512-1515) i ogromnych witrażowych okien, stanowi przykład niemal czystego stylu perpendicular.
|
|||
|
(pw. Narodzin Marii Panny) powstała w miejscu wczesnochrześcijańskiej katedry Santa Maria Maggiore i późniejszej bazyliki romańskiej. Budowę rozpoczęto w 1386 r., katedrę poświęcono w 1572 r., ale prace zakończono dopiero w połowie XIX wieku.
|
|||
|
||||
|
Budowę gotyckiego Pałacu Dożów w Wenecji rozpoczęto w 1340 r. w miejscu wcześniejszego pałacu wzniesionego przed 1178 r. i prowadzono w kilku etapach, a budynek używany był jako miejsce posiedzeń rady już od 1365 r.
|
|||
Architektura obiektów publicznych nie była tak precyzyjnie skodyfikowana jak gotycka architektura sakralna, zaliczanie wielu obiektów do stylu gotyckiego wynika z zastosowania rzeczywiście gotyckich, ale drugorzędnych motywów i elementów zdobniczych
|
Wśród pierwszych architektów prowadzących budowę pałacu wymieniani są Enrico, Pietro Baseggio i Filippo Calendario, ale ze względu na długi okres budowy ich liczba była znaczna (pewne elementy projektował podobno Andrea Palladio).
|
|||
|
Katedra w toskańskiej Sienie powstała w latach 1229-1263 w wyniku przebudowy romańskiej bazyliki, z której zachowała się kopuła nad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu (latarnię na kopule dobudował Bernini). Dzwonnicę ukończono w 1313 r.
|
|||
|
||||
|
||||
|
Budowę rozpoczęto w 1299 r. i ukończono w 1314 r. Budynek ma charakter warowny (względy bezpieczeństwa rządu), na parterze mieścił salę obrad 300-osobowej rady miejskiej, na piętrze salę tzw. Rady Stu, na trzeciej kondygnacji pomieszczenia mieszkalne.
|
|||
|
W niemieckiej Kolonii spłonęła w 1248 r. dwuchórowa katedra karolińska zbudowana w latach 818-879. W tym czasie planowano wzniesienie nowej katedry, w której miały być przechowywane relikwie Trzech Króli.
|
|||
|
||||
|
||||
|
KATEDRA ŚW. WITA W PRADZE Budowę gotyckiej katedry rozpoczął w 1344 r. francuski architekt Mateusz z Arras, a od 1352 r. kontynuował ją niemiecki architekt Peter Parler i jego synowie. Główną część (chór i podstawa wieży) ukończono do 1420 r.
|
|||
|
Budowę trzynawowej, gotyckiej archikatedry Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie rozpoczęto w 1341 r. po zniszczeniu jej przez Krzyżaków, a prezbiterium oraz nawę główną ukończono przed końcem XIV wieku. W połowie XVII w. kościół przebudowano w stylu barokowym.
|
|||
|
Jest przykładem gotyku ceglanego (Backsteingotik). W bryle przypomina katedrę poznańską.
|
|||
|
||||
|
Kościół gotycki jest czwartą z kolei katedrą (pw. Jana Chrzciciela) zbudowaną we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim w latach 1244-1272 (wymieniono walterowski chór z obejściem).
|
|||
|
Gotyk ceglany był odmianą rozwijającą się w środkowej Europie, na terenach nizinnych ubogich w kamień, w kręgu wpływów architektury niemieckiej, poszerzających się wraz z kolonizacją terenów słowiańskich położonych na wschód od Łaby.
|
|||
|
Katedra jest trzynawową bazyliką z dwunawowym transeptem i prostokątnym chórem.
|
|||
|
||||
|
Ceglany kościół mariacki w Gdańsku powstał w latach 1346-1506. Trzynawowy, halowy transept i prezbiterium wzniesiono w latach 1370-79. Architekt Henryk Ungeradin. Za pierwowzór uznaje się kościół mariacki w Lubece.
|
|||
|
||||
|
||||
|
||||
|
Powstała w 1390 r., jest przykładem gotyku międzynarodowego; (przy realistycznej konwencji rzeźbiarskiej całkowicie nienaturalna, wystylizowana kompozycja postaci)
|
|||
|
||||
|
Trzynawowa bazylika z transeptem i wielokątnym prezbiterium z obejściem. Zachodnia fasada uzupełniona barokowym portalem i hełmami wież. Kościół przy klasztorze cysterskim kilkakrotnie niszczyli Prusowie (1224, 1234) i pożary (1350).
|
|||
|
||||
|
Katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu powstała w miejscu dwóch wcześniejszych kościołów. Odbudowę rozpoczęto po pożarze w 1351 r., tworząc do końca XIV w. układ pseudobazyliki.
|
|||
|
Kościół Wniebowzięcia NMP w Krakowie, zwany Kościołem Mariackim budowano w kilku etapach: 1290-1300 kościół halowy poświęcony w 1320 r., 1355-1365 prezbiterium,
|
|||
|
||||
|
||||
|
Zbudowany w latach 1391-1399, w miejscu wyburzonej zabudowy śródrynkowej (sukiennic). Budynek na planie czworokąta z dziedzińcem (cztery bramy) i charakterystyczną, zachowaną z wcześniejszej zabudowy i podwyższoną o dwie kondygnacje wieżą.
|
|||
|
Barbakan to element średniowiecznego systemu fortyfikacji miejskich, w formie bastionu wysuniętego przed mury obronne i połączonego z bramą przejściem, tzw. szyją.
|
|||
|
RATUSZ WE WROCŁAWIU Pierwszy wrocławski ratusz powstał w XIII w. w środku rynku, ale jego współczesna forma jest wynikiem XV-wiecznej przebudowy w stylu późnogotyckim.
|
|||
|
Zamek w Malborku budowano od 1278 r. jako zamek komturski (komtur - zwierzchnik klasztoru w niektórych klasztorach rycerskich). Do 1281 r. zbudowano Zamek Wysoki oraz podzamcze zwane Zamkiem Średnim.
|
|||
|
||||
|
k/Kielc zbudowano wkońcu XIII w., a najstarsza wzmianka o nim pochodzi z 1309 r. Otoczony 9-metrowym murem składa sie z zamku górnego (z basztami okrągłymi i pozostałościami części mieszkalnej)
|
|||
|
Most łączący dzielnice Mala Strana i Stare Miasto w czeskiej Pradze. Zbudowany w latach 1357 r. wg projektu Petera Parlera lub architekta czeskiego Otlina, w miejscu starego mostu romańskiego z XII w
|
|||
|
Portal fasady zachodniej katedry w Chartres powstał w latach 1145-1150. Składa się z trzech portali opracowanych rzeźbiarsko (są to najstarsze zachowane rzeźby gotyckie), przedstawiających trzy wątki ziemskiego żywota Chrystusa.
|
|||
|
Figury Uty von Ballenstedt i Ekkeharda Miśnieńskiego należą do grupy rzeźbiarskiej z kościoła w Naumburgu, przedstawiającej 12 fundatorów tej świątyni.
|
|||
|
Ambonę z baptysterium w Pizie wykonał w 1260 r. włoski rzeźbiarz Nicola Pisano. Kazalnica ma formę ośmiokątnego graniastosłupa wspartego na marmurowych kolumnach, zdobionego płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z Nowego Testamentu.
|
|||
|
||||
|
kamienny portret konny nieznanego mężczyzny, wykonany w latach 1125-1237 dla katedry w Bambergu. Rzeźba stoi na konsoli przymocowanej do filara katedry.
|
|||
|
Peter Parler był jednym z największych architektów gotyku. Od 1356 r. mieszkał i tworzył w Czechach, głownie w Pradze, gdzie zbudował m. in katedrę św. Wita i most Karola.
|
|||
|
Nazwany od imienia fundatora - kolońskiego arcybiskupa Gero, krucyfiks z katedry w Kolonii wykonany został w końcu X wieku, prawdopodobnie przez jednego z artystów towarzyszących arcybiskupowi w jego wyprawie do Konstantynopola w 971 r.
|
|||
|
Claus Sluter był żyjącym w II połowie XIV wieku, pochodzącym z Niderlandów francuskim rzeźbiarzem, przedstawicielem realistycznego rzeźbiarstwa gotyckiego, stanowiącego reakcję na przestylizowany gotyk międzynarodowy.
|
|||
|
Pieta z Lubiąża nazwana została od kościoła cystersów w Lubiążu (Dolny Śląsk), w którym znajdowała się do czasu przeniesienia do Muzeum Narodowego w Warszawie.
|
|||
|
Piękna Madonna to charakterystyczny motyw ikonograficzny gotyku międzynarodowego, charakteryzujący się stonowaniem ekspresji i realizmu na rzecz elegancji formy i walorów estetyczych dzieła.
|
|||
|
Innym przykładem motywu pięknej Madonny jest tzw. Madonna z Krużlowej, wykonana z drewna lipowego ok. 1400 r.
|
|||
|
pochodzi w rzeczywistości z miejscowości Kowalów w powiecie Strzelin, a jej potoczna nazwa jest wynikiem pomyłki w interpretacji niemieckiej nazwy miejsca pochodzenia. Jest to przykład tzw. Madonny tronującej na lwach, wykonany prawdopodobnie ok. 1350 r.
|
|||
|
przenośny ołtarz lub relikwiarz w formie tryptyku, wkomponowany w rzeźbiarską postać Madonny tronującej. Jego głównym motywem ikonograficznym jest tzw. Tron Łaski, przedstawiający Trójcę Świętą: Boga podtrzymującego Chrystusa i Ducha Świętego (gołębicę)
|
|||
|
Nastawa ołtarzowa z prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie, wykonana w latach 1477-1489 przez niemieckiego rzeźbiarza z Norymbergi Veita Stossa, w Polsce nazywanego Witem Stwoszem.
|
|||
|
Późnogotycki krucyfiks wykonany przez Stwosza w 1496 r. na zamówienie Henryka Slackera, od którego nazywany bywa "slackerowskim". W stosunku do stylu prezentowanego we wcześniejszym Ołtarzu Mariackim stanowi on zdecydowany krok w kierunku naturalizmu.
|
|||
|
Nagrobek Kazimierza Jegiellończyka wykonany został tuż po śmierci króla w 1492 r. przez Wita Stwosza i Jorga Hubera z Passawy. Ma formę tumby (kamiennego sarkofagu z figurą zmarłego na wieku) z baldachimem wspartym na ośmiu kolumnach.
|
|||
|
Epitafium włoskiego pisarza i ambasadora na polskim dworze, Filipa Buonaccorsi nazywanego Kallimachem, wykonał Wit Stwosz na podstawie projektu wykonanego w Krakowie, ale już po wyjeździe do Norymergi, w latach 1496-1500.
|
|||
|
Płyta nagrobka przedstawiająca młodego księcia (zmarł w wieku 32 lat) zdobiona jest dwoma orłami - polskim i śląskim, co stanowi istotne przesłanie polityczne dzieła. Henryk Probus zmarł w 1290 r., a nagrobek powstał wkrótce po jego śmierci
|
|||
|
znajduje się w katedrze na Wawelu. Powstał po 1371 r. na zamówiene Ludwika Węgierskiego i był wzorowany na wiedeńskim nagrobku Rudolfa IV. Arkady wspierające baldachim mają formę ostrołukowych, maswerkowych zwieńczeń okien gotyckiej katedry.
|
|||
|
Salomea Odonicówna (głogowska) była córką księcia wielkopolskiego Władysława Odonica. Jej kamienny portret odkryty został po wojnie w kolegiacie głogowskiej (był tam zamurowany), a następnie przeniesiony do Muzeum Narodowego w Poznaniu.
|
|||
|
namalowana (prawdopodobnie) przez francuskiego malarza i iluminatora, Enguerranda Quatrona. Przedstawia Marię opłakującą Chrystusa w otoczeniu Jana Ewangelisty, Marii Magdaleny oraz niezidentyfikowanego fundatora
|
|||
|
Nagość nie była w średniowieczu tabu, ale przedstawienie Matki Bożej jako kobiety ubranej i ogolonej w sposób demostracyjnie modny eksponującej nie miłość macierzyńską,
|
|||
|
Jest to najsłynniejszy ilustrowany manuskrypt XI wieku - modlitewnik liczący 208 stron, z których połowa to pełnostronicowe ilustracje przedstawiające miesiące kalendarza oraz liczne sceny z życia zarówno dworu (sceny zabaw i polowań)
|
|||
|
obraz namalowany dla Karmelitów w Strzegomiu jest przykładem gotyku międzynarodowego (styl piękny), ale wyróżnia się niezwykłym zakłóceniem proporcji postaci kobiet.
|
|||
|
Epitafium Wierzbięty z Branic wykonane zostało ok. 1425 r. dla kościoła św. Grzegorza we wsi Ruszcza.
|
|||
|
Obraz wykonany ok. 1440 r. dla kościoła w Chomranicach k/Nowego Sącza jest środkową częścią tryptyku. Przedstawia Marię opłakującą śmierć zdjętego z krzyża Jezusa.
|
|||
|
||||
|
Poliptyk Dominikańki jest przykładem późnogotyckiego stylu łamanego, charakteryzującego się rezygacją z miękkości modelunku gotyku międzynarodowego na rzecz ostrzejszego, "łamanego" opracowania szat i draperii.
|
|||
|