1

wypowiedzi dyrektywalne

są to wypowiedzi, które wpływają na zachowania osób, do których są skierowane. Wypowiedzi te pełnią funkcje sugestywną.

funkcja sugestywna

wypowiedzi te nadają się do tego by być swoistym bodźcem do określonego zachowania, ponieważ jednak niczego nie opisują nie da się o nich orzekać, że są prawdziwe albo fałszywe.

dyrektywa celowościowa (teleologiczna)

jest to wyrażenie, które głosi, co należy czynić, ażeby osiągnąć zamierzony rezultat.

-

Dyrektywa ta jest więc swoistą wypowiedzią doradzającą, natomiast podjęcie czynności wskazywanych w dyrektywie zależy od tego, czy zamierza się osiągnąć zamierzony stan rzeczy.

czynność konwencjonalna

jest to taka czynność psychofizyczna albo czynność konwencjonalna niższego stopnia, której reguły sensu każą przypisywać określony sens kulturowy.

reguły sensu czynności konwencjonalnej

są to reguły, które "nakazują" pewnym czynnościom przypisywać sens czynności konwencjonalnej - w tym znaczeniu konstruują one czynności konwencjonalne.

norma postępowania

jest to wypowiedź, która określonym podmiotom jako jej adresatom nakazuje albo zakazuje, aby w określonych okolicznościach postąpiły albo postępowały w określony sposób.

adresat normy

jest to ktoś komu norma nakazuje określone postępowanie albo określonego postępowania zakazuje - można wskazać imiennie przez nazwę indywidualną.

norma indywidualna

jest to norma która wskazuje adresata nazwą indywidualną.

norma generalna

jest to norma wskazująca adresata nazwą rodzajową.

norma konkretna

jest to norma która wyznacza do spełnienia jakiś określony czyn, który jest niepowtarzalny.

norma abstrakcyjna

jest to norma, która wyznacza do spełnienia jakieś zachowanie określonego rodzaju, zachowanie w zasadzie powtarzalne.

normodawca

jest to osoba (albo odpowiednio zorganizowana grupa osób), która stanowi normę.

normy autonomiczne

są to normy, które normodawca stanowi sam dla siebie.

normy heteronomiczne

są to normy, które normodawca stanowi dla innych podmiotów.

norma znajduje zastosowanie

jeżeli powstanie zespół okoliczności wskazanych w normie, w których adresat normy ma postąpić w sposób w tej normie wyznaczony.

zakres zastosowania normy

jest to klasa możliwych przyszłych sytuacji, w których norma znajduje zastosowanie.

zakres normowania normy

jest to klasa przyszłych zachowań adresata normy, które norma ta wyznacza mu do spełnienia.

realizowanie normy

jest to sytuacja, gdy adresat normy zachowuje się w sposób wyznaczony przez tę normę.

przekroczenie (naruszenie) normy

jest to sytuacja, gdy adresat normy zachowuje się w sposób niezgodny z normą.

uzasadnienie tetyczne obowiązywania norm

norma obowiązuje, jeżeli taką normę ustanowił albo uznał i tego ustanowienia albo uznania nie odwołał ktoś, komu należy dawać posłuch ze względu na jego szczególną pozycję społeczną.

uzasadnienie aksjologiczne obowiązywania normy

norma obowiązuje, jeżeli argumentem przemawiającym za jej realizowaniem jest to, że czyny nakazane przez tę normę do spełnienia są dobre, godne aprobaty, a czyny zakazane są złe, godne dezaprobaty.

uzasadnienie autonomiczne obowiązywania normy

polega na tym, że uzasadniając aksjologicznie obowiązywanie jakieś normy odwołujemy się do ocen własnych osoby, która daną normę uznaje za obowiązującą.

uzasadnienie heteronomiczne obowiązywania normy

polega na tym, że uzasadniając aksjologicznie obowiązywanie jakieś normy odwołujemy się do ocen innych podmiotów lub jakiegoś autorytetu, która daną normę uznaje za obowiązującą.

Obowiązywanie w sensie behawioralnym

polega na tym, że norma obowiązująca to norma "spotykająca się z posłuchem".

norma prawna

jest to taka norma postępowania, która została ustanowiona albo uznana przez upoważniony organ państwa. (w naszej kulturze normy generalne i abstrakcyjne).

budowa normy:

hipoteza (adresat i okoliczności), dyspozycja (nakaz, zakaz), sankcja (konsekwencje za przekroczenie normy)

Lex imperfecta

jest to taka norma, która jakiemuś adresatowi w określonych okolicznościach wyznacza obowiązek określonego postępowania, ale za niezrealizowanie tego obowiązku prawodawca nie przewiduje wymierzenia adresatowi jakiejś sankcji.

norma sankcjonowana

jest to taka norma, która wyznacza określonemu podmiotowi w określonych okolicznościach jakieś zachowanie, ale taka, z którą jest związana (sprzężona) inna norma, mianowicie sankcjonująca.

norma sankcjonująca

jest to taka norma, która określonym adresatom nakazuje wymierzać sankcje za niezrealizowanie nakazów wyznaczonych w innej normie -sankcjonowanej- jeżeli ta ostatnia znalazła zastosowanie.

norma merytoryczna

jest to norma, która nakazuje jakieś zachowanie psychofizyczne albo konwencjonalne.

norma kompetencyjna

jest to norma, która udziela jakiemuś podmiotowi kompetencji (upoważnienia) do dokonania określonych czynności konwencjonalnych, z takim skutkiem, że przez jej dokonanie powstaną albo zaktualizują się obowiązki innych podmiotów.

-

Normy te wskazują dwa podmioty- tego którego upoważniają do dokonania jakiejś czynności konwencjonalnej, oraz adresata normy kompetencyjnej.