pojęcia biologiczne i zagadnienia

konwergencja

(ewolucja zbieżna) upodobanie się organizmów niespokrewnionych ze sobą pod wpływem tych samych lub podobnych warunków środowiska.

dywergencja (ewolucja rozbieżna)

powstawanie różnic pomiędzy blisko spokrewnionymi organizmami w związku z ich przystosowaniem się do funkcjonowania w różnych warunkach środowiska.

allele wielokrotne 1.

występują w więcej niż dwóch postaciach. W danym organizmie mogą występować tylko dwa allele, natomiast w puli genowej populacji może być ich wiele.

allele wielokrotne 2

Szeregiem alleli wielokrotnych są więc geny warunkujące tę samą cechę, zajmujące to samo miejsce w chromosomie.Np. geny warunkujące grupy krwi (IA, IB, i0).

allele autosomalne

warianty genu znajdującego się na innych chromosomach niż płci (na 1-20 prze)

łańcuch oligosacharydowy

łańcuchy cukrowe przyłączone do glikoprotein na zewnętrznej warstwie błony. Podobnie glikolipid

ściany komórkowe zbudowane z ligniny

w drewnie i sklerenchymie= twardzicy

Transport substancji przez pory z jądra komórkowego-

RNA, podjednostki rybosomów, nukleotydy

transport substancji przez pory z cytoplazmy do JK-

białka, histomy, enzymy, nukleotydy, ATP, kompleks białko-hormon steroidowy

Roztwór izotoniczny

tyle samo %, woda przepływa z i do komórki, objętość taka sama

roztwór hipotoniczny

więcej % w komórce, woda przepływa do komórki, objętość rośnie

Czy komórki prokariotyczne (bakterii) mają aparat Golgiego?

komórki bakterii nie maja aparatu Golgiego

Czy erytroporoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym?

tak, hormon ten stymuluje wytwarzanie krwinek

Gdzie wytwarzana jest erytroproetyna?

hormon erytroproetyna wytwarzana jest w ap Golgiego, w organizmie człowieka przez nerki i wątrobę

Jakie ciśnienie tlenu stymuluje wytwarzanie EPO?- Niskie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO

Niskie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO

Tyrozynaza

enzym przekształcający prekursor melaniny w melaninę. Jego brak powoduje albinizm

Wpływ insuliny 1

wpływa na kom. efektorowe, zwiększa się transport glukozy do wnetrza komórek co obniża jej poziom we krwi,;

Wpływ insuliny 2

pobudza pobieranie i magazynowanie glukozy w postaci glikogenu; zwiększa transport przez błony; hamuje glukoneogenezę; pobudza procesy utleniania glukozy (glikolizy)

Reakcja chemiczna redukcja

związki chemiczne w niej uczestniczące to ATP i NADH

reakcja chemiczna fosforylacja

- związki chemiczne w niej uczestniczące to ATP i ADP

reakcja chemiczna dehydrogenacja

związki chemiczne w niej uczestniczce to NAD

Funkcja leukoplastów

(bezbarwne) w kom roślinnej leukoplasty mają zdolność do syntezy i magazynowania związków organicznych głównie skrobi

funkcja łyka (floemu)

łyko przewodzi produkty fotosyntezy, asymilaty

funkcja drewna (ksylemu)

drewno przewodzi wodę i sole mineralne

Wpływ KHCO3 na fotosyntezę roślin wodnych

KHCO3 dostarcza CO2 do procesu fotosyntezy w formie jonów wodorowęglanowych, dla roślin wodnych są one głównym źródłem CO2

Zaplemnienie krzyżowe

wymiana gamet między osobnikami obojnaczymi, zwiększa różnorodność genetyczną potomstwa

Kod genetyczny 1.

reguła, według której informacja genetyczna, zawarta w sekwencji nukleotydów kwasu nukleinowego (DNA lub RNA), w kom wszystkich org może ulegać „tłumaczeniu” na kolejność aminokwasów w ich białkach w procesie biosyntezy białek (transkrypcji i translacji)

Kod Genetyczny 2

Jest on stały dla wszystkich organizmów i nie może być zmieniony, gdyż jest to sposób zapisania informacji genetycznej.

Narządy homologiczne

takie narządy, których struktury są złożone z podobnych elem i na tym samym miejscu świadczą o pokrewieństwie, mogą różnić się zewnętrznie ale mięśnie i kości mają takie same

Narządy analogiczne 1.

narządy zwierzęce i roślinne, które mają wspólnego pochodzenia ewolucyjnego ani morfologicznego, ale przybierają podobny kształt i wygląd, gdyż spełniają u różnych gatunków te same funkcje

Narządy analogiczne 2 przykłady

skrzydło owada i skrzydło ptaka, odnóża owada i kończyny kręgowców.

Organizm transgeniczny

organizm zmodyfikowany genetycznie, do którego genotypu zostały wprowadzone obce geny z innego gatunku np. pomidor z genami ogórka

Roztwór hipertoniczny-

więcej % na zew kom, woda przepływa z kom do cytoplazmy, objętość maleje

Genom

kompletna informacja genetyczna organizmu lub wirusa. Składa się z genów oraz pozagenowego DNA

Genotyp

zespól wszystkich genów organizmu lub zapis alleli danego genu. zespół genów danego osobnika warunkujących jego właściwości dziedziczne. Jest to sparowany układ alleli

zalążek - zalążek -= osłonki zalążka + komórka jajowa 1n + komórka centralna 2n

zalążek - zalążek -= osłonki zalążka + komórka jajowa 1n + komórka centralna 2n

zapłodniony zalążek 1

zapłodniony zalążek 1 -komórka jajowa 1n łączy się z kom plemnikową 1n, powstaje zygota potem zarodek

zapłodniony zalążek 2

komórka centralna 2n łączy się z kom plemnikową 1n, powstaje kom macierzysta bielma 3n i bielmo wtórne

nasionko =

nasionko = łupina nasienna + zarodek 2n + bielmo wtórne 3n

liczba par chromosomów u człowieka -

23 pary = 22 pary chromosomów homologicznych + 1 para chromosomów płci

kariotyp -

komplet chromosomów organizmu, przedstawienie ich wielkości i kształtu(człowiek 23 pary)

Czy rybosomy są otoczone śródkomórkową błoną? -

Nie, rybosomy nie są otoczone błona śródkomórkową

Składniki siły asymilacyjnej

ATP i NADPH+ +H+

Gdzie zachodzi reakcja pomostowa?

w matrix mitochondriom

Komórki odbierające bodziec dźwiękowy

kom. rzęsiste, włosowate, receptory w narządzie spiralnym

Struktura, w której występują komórki receptorowe

ślimak, kanał ślimaka

Jakie zwierzęta mają długie pętle nefronu?

żyjące w warunkach suchych lub ssaki morskie

nazwy struktur komórkowych w których znajdują się cząsteczki DNA składające się na całkowity genom komórki somatycznej ROŚLINNEJ

jądro komórkowe, mitochondria, chloroplasty

nazwy struktur komórkowych w których znajdują się cząsteczki DNA składające się na całkowity genom komórki somatycznej ZWIERZĘCEJ

jądro komórkowe, mitochondria

Funkcje WAPNIA

składnik kości, ważny w skurczach mięśni, przewodzeniu impulsów nerwowych i krzepnięcia krwi

Funkcje SODU

główny kation płynów pozakomórkowych, ważny dla równowagi osmotycznej, niezbędny przy przewodzeniu impulsów nerwowych

Funkcje fosforu

składnik kwasów nukleinowych, kości, ważny w przekazywaniu energii

Funkcje kręgosłupa

utrzymanie pionowej, wyprostowanej postawy; przyczep mięśni, ochrona rdzenia kręgowego, magazyn wapnia i soli min, krwiotwórczoość, podpora czaszki, żeber, obręczy

Kości miedniczne tworzące spojenie łonowe

kości łonowe

Jaka jest lokalizacja ośrodka oddechowego?

ośrodek oddechowy znajduje się w rdzeniu przedłużonym

Funkcje wit C

neutralizuje wolne rodniki, wzmacnia naczynia włosowate krwionośne

Co wydziela trzustka?

insulinę i glukagon

Połączenia nukleotydów DNA-RNA

C-G, G-C, A-U, T-A

Pepsynogen

substancja w żołądku odpowiedzialna z a trawienie

klasyfikacja filogenetyczna

klasyfikacja biologiczna na podstawie pokrewieństwa gatunków, oparta o taksonomie, drzewo życia

Zmienność fluktuacyjna (zmienność modyfikacyjna) -

wpływ czynników środowiska na przejawienie się genów. Nie jest ona dziedziczona i dotyczy zwykle tylko jednego pokolenia.

Takson polifiletyczny

sztuczny, obejmuje organizmy pochodzące od różnych przodków i niebędące ze sobą spokrewnione, ale wykazujące podobieństwa budowy lub fizjologii na skutek konwergencji.

Takson parafiletyczny

sztuczny, obejmuje tylko część potomków wspólnego przodka. Ich istnienie wynika niedoskonałości metod naukowców i przyzwyczajenia i tradycji pewnych kręgów.

klad

grupa organizmów mających wspólnego przodka, obejmująca wszystkie wywodzące się z niego grupy potomne

bulwa kalarepy ma pochodzenie...

bulwa kalarepy ma pochodzenie pędowe

bulwa dalii ma pochodzenie...

bulwa dalii ma pochodzenie korzeniowe

bulwa buraka ma pochodzenie...

bulwa buraka ma pochodzenie korzeniowe

bulwa ziemniaka ma pochodzenie...

bulwa ziemniaka ma pochodzenie pędowe

funkcja bielma wtórnego

stanowi tkankę odżywczą dla rozwijającego się zarodka

I prawo Mendla

prawo czystości gamet, w gametach allele tego samego genu występują zawsze pojedynczo

II prawo Mendla

zasada niezależnej segregacji cech, cechy są dziedziczone niezależnie, ponieważ allela różnych genów są rozdzielane do gamet organizmów w sposób losowy.

Tropizm

reakcja ruchowa roślin i niższych zwierząt na bodźce zewnętrzne. Ruch (zwrot lub wygięcie) w kierunku bodźca lub przeciwnym; słonecznik do słońca

Fotonastia

reakcja ruchowa roślin, bezkierunkową zmianę intensywności oświetlenia. otwieranie lub zamykanie się kwiatów u na światło, okresy żerowania owadów zapylających

Taksja

ruch całego drobnego organizmu np. bakterii, reakcja na kierunkowy bodziec; świetlny, chemiczny.

Mikoryza

– zależność nieantagonistyczna (z korzyściami) między grzybem a korzeniami roślin. Grzyb + sub organiczne z fotosyntezy; roś + dostep do wody, sole mineralne, sub regulujące wzrost i rozrost

Mikoryza ektoroficzna

zewnętrzna, strzępki grzybni wnikają pomiędzy komórki korzenia, ograniczają wzrost korzenia tworząc mufkę, grzyb-drzewo

Mikoryza endotroficzna

– wewnętrzna, strzępki w komórkach korzenia, nie ograniczają wzrostu, grzyb –roś zielna, krzewinka

Amonifikacja

– rozkład materii organicznej do amoniaku NH3 lub jonów amonowych

Stenobionty

organizmy o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej danego czynnika; dobre bioindykatory

Mezostenobionty

org o wąskim zakresie tolerancji, lubią średnie wartości danego czynnika

Oligostenobionty

org o wąskim zakresie tolerancji, lubią niskie wartości

Polistenobionty

organizmy o wąskim zakresie tolerancji, lubią wysokie wartości

Eurybionty

– organizmy o szerokim zakresie tolerancji ekologicznej na dany czynnik

Aromorfoza

istotna zmiana w budowie i funkcjonowaniu organizmów, podnosząca je na wyższy poziom ewolucyjnego rozwoju, umożliwiająca opanowanie nowych środowisk

Idioadaptacja

drobne zmiany przystosowawcze

Prognatyzm

silnie rozwinięta część twarzowa czaszki u człekokształtnych

Nitryfikacja

– proces utleniania jonów amonowych (NH+4 do azotanów III, V; przez bakterie nitryfikujące

Denitryfikacja

redukcja azotanów III i V do azotu N2