Rozdział 2

Arystoteles i ekonomia.

Traktat o prawach rządzących gospodarstwem domowym, konieczność istnienia własności i isteresów osobistych, rolnictwo najbardziej canną formą aktywności człowieka, potępienie pożyczki na procent.

Pożyczka na procent.

Przez Arystotelesa potępiana, podobnie w myśli tomistycznej, później ukształtował się pogląd, że pożyczający odnosi korzyść więc musi płacić. Lichwa zawsze potępiana (Biblia, Koran)

Platon i ekonomia.

Skupienie na państwie, które ma być wspólnotą militarną, społeczną i gospodarczą nadzorowaną przez strażników pozbawionych dóbr materialnych.

Św. Tomasz z Akwinu i ekomia.

Poglądy w "Summie teologicznej", powiązanie "słusznych cen" z praktyką życiową i religijną.

Pojęcia wprowadzone przzez ekonomię scholastyczną.

Słuszna cena, użyteczność jako kryterium wartości, bezużytecznośc kapitału (pieniądza)

Poglądy Mikołaja Oresmiusa i TOmasza Greshama.

Aktywność kupców i handel sprzyjają obiegowi pieniądza. Państwo powinno przeciwdziałać oszustwom, niepewności wymiany i tezauryzacji. Jako pierwszy mówił o tym Oresmius, sformułował Gresham.

Co to jest tezauryzacja?

gromadzenie i przechowywanie majątku. Tezauryzacja prowadzi do wycofania wartości z obiegu gospodarczego lub pieniężnego, wskutek czego nie przynoszą one korzyści ani ich posiadaczowi, ani gospodarce.

Początek i koniec kapitalizmu kupieckiego w Europie.

Połowa XVw., odkrycia geograficzne, napływ kruszców, poszerzanie się rynku mdzn. - XVIII w., Adam Smith "Bogactwo narodów"

Reprezentanci merkantylizmu.

Thomas Mun, Antoine de Monchretien, Jacob Venderint, John LAW, George Berkeley

Założenia merkantylizmu.

Gromadzenie kruszców, utrzymywanie dodatniego bilansu handlowego, protekcjonizm (ochrona produkcji i handlu krajowego, cła, obrona miejsc pracy), autarkia (samowystarczalność gospodarcza).

"Monete cudene ratio"

Traktat Mikołaja Kopernika. Prawo: pieniądz dobry wypiera pieniądz zły.

Przedstawiciele fizjokratyzmu.

Francois Quesnay, Anne Turgot, Pierre Nemours

Głowne dzieło Quesnay'a

"Tablice ekonomiczne"

Załóżenie fizjokratyzmu.

Apologia rolnictwa, czysty dochód (użyteczność rzeczowa, nie wartościowa), gospodarka oparta na porządku naturalnym, zasada "laisser faire, laisser passer". pożyteczni rolnicy i właściciele ziemscy, prawo rynków.

Prawo rynków.

Autorem prawa rynków był Jean-Baptiste Say. Twierdził, że podaż tworzyswój własny popyt. "Nikt nie jest kupującym nie d=będąc jednocześnie sprzedającym"

Główne przyczyny rewolucji przemysłowej.

Proces grodzeń, napływ taniej siły roboczej do miast, maszyna parowa (Watt), maszyna przędzalnicza (Hargreaves)

Główne tezy w "Bogactwie narodów" Smitha.

Prz. merkantylizmowi, bogactwem jest praca, nie kruszce, prz. korporacjom, za wzmacnianiem konkurencji, prz. przedsiębiorcom myślących tylko o własnej korzyści, egoizm ekonomiczny, proporcjonalny system podatkowy, utrzymanie pewnych instytucji publicznych

Problemy gospodarcze USA i ich rozwiązania.

Brak siły roboczej - masowa emigracja z Europy, sprzeciw farmerów wobec taniej siły roboczej - tworzenie miejsc pracy w przemyśle, konkurencja towarów importowanych cła protekcyjne (sekretarz stanu Alexander Hamilton)

Specyfika gospodarki USA.

Zalązkiem kapitalizmu był tu przemysł włókienniczy, duże znaczenie sektora finansowo-bankowego, pierwsze giełdy 1791r. (Filadelfia, Boston, NY)

Opóźnienie w rozwoju gospodarek środkowej i wschodniej Europy w stosunku do Wlk. Brytanii.

Rosja: 80 lat, Czechy: 40 lat, ziemie polskie i Węgry: 50-100 lat.