śladami przeszłości

Rewolucja neolityczna

Proces przechodzenia od łowiectwa, zbieractwa i koczownictwa do produkcji żywności, rolnictwa, hodowli, osiadłego trybu życia.

Dolmen

Budowla megalityczna o charakterze grobowca złożona z dużego bloku skalnego położonego na kilku pionowych skałach.

Megalit

Ogromna, kamienna konstrukcja wznoszona przez ludzi w epoce neolitu.

ok. 3500 r. p.n.e.

pierwsze państwa sumeryjskie

Systemy irygacyjne

kanały nawadniające, tamy i wały

Osiągnięcia Sumerów

-pismo (najpierw piktogramy) -koło garncarskie -zikkurat -wyroby z brązu -wprowadzili system 12-stkowy -zapoczątkowali badania astrologiczne

Miasto-państwo

niewielkie państwa zawierające miasto i jego najbliższą okolicę

Mezopotamia

Inaczej międzyrzecze. Kraj leżący między rzekami Eufratem i Tygrysem.

Żyzny Półksiężyc

obszar o sprzyjających warunkach klimatycznych i urodzajnej ziemi ciągnący się od Morza Śródziemnego do Zatoki Perskiej

XVIII w. p.n.e.

Panowanie Hammurabiego w Babilonii. Powstanie Kodeksu Hammurabiego.

ok. 3000 r. p.n.e.

Początek epoki brązu. Zjednoczenie Dolnego i Górnego Egiptu.

Ramzes II

ok. 1304-1213 r. p.n.e. Władał on nie tylko Egiptem, lecz także Libią, Syrią i Palestyną. Stoczył wojnę z potężnym państwem Hetytów, a następnie zawarł z nimi pierwszy w historii traktat pokojowy.

Mumifikacja

Proces konserwacji zwłok, chroniący je przed rozkładem.

Era

okres rozpoczynający się od ważnego wydarzenia

Politeizm

Wiara w wielu bogów.

Demokracja

ustrój polityczny w którym władza należy do ludu (obywateli)

Osiągnięcia cywilizacyjne Egipcjan

- budowa piramid, - własne pismo (hieroglify), - rozwój medycyny, - kalendarz słoneczny, - rozwój matematyki.

Hierarchia społeczna Egiptu

1. Faraon-sprawował władzę absolutną. 2. Najwyższy urzędnik-sprawował rządy w imieniu faraona. 3. Kapłani-pełnili nie tylko funkcje religijne, lecz także zarządzali ogromnymi majątkami należącymi do świątyń. 4. Urzędnicy-byli wykształceni i posiadali umiejętność pisania i liczenia. 5. Rzemieślnicy-wytwarzali narzędzia, ceramikę, ubrania oraz przedmioty przydatne w życiu codziennym. 6.Żołnierze-byli rekrutami spośród egipskich chłopów i rzemieślników. 7. Chłopi-zajmowali się uprawą ziemi. 8. Niew

Monoteizm

Wiara w jednego boga.

Abraham

ok. III tys. p.n.e. Zgodnie z przekazami biblijnymi Abraham był ojcem narodu żydowskiego. Z woli Boga wyruszył z Mezopotamii do Palestyny, do której dotarł dopiero po wieloletniej wędrówce. W późniejszych czasach jego potomkowie opuścili te ziemie w obawie przed głodem. W poszukiwaniu żywności udali się do Egiptu, gdzie popadli w niewolę.

586 r. p.n.e.

Zdobycie Jerozolimy przez Babilończyków- początek niewoli babilońskiej.

539 r. p.n.e.

Upadek Babilonu. Koniec niewoli babilońskiej Żydów.

Buddyzm

Religia, której dał początek na przełomie VI i V w. p.n.e. syn władcy jednego z indyjskich księstw-Siddhartha Gautama- zwany później Buddą.

Stan nirwany

całkowite wyzwolenie od cierpienia

ok. 4000 r. p.n.e.

wynalezienie pisma

Piktogramy

Znaki przypominające małe obrazki, które przedstawiały postacie lub przedmioty bądź ich wybrane części.

Hellenowie

Grecy, którzy nazywali siebie tak 3 tysiąc lat temu.

Kultura Minojska

Rozwinęła się pod koniec III tysiąclecia p.n.e. na największej wyspie Morza Egejskiego-Krecie, którą rządził legendarny król Minos. Od imienia władcy pochodzi określenie całej kultury.

Polis

Greckie państwa-miasta

Iliada i Odyseja

Poeamaty Homera

Kultura Mykeńska

Swymi początkami sięga połowy II tysiąclecia p.n.e. Zaczęła się rozwijać na Półwyspie Peloponeskim, zanim nad Morzem Egejskim pojawiły się plemiona greckie. Najważniejszy ośrodek cywilizacji stanowiły Mykeny-stąd jej nazwa.

Agora

Główny plac, miejsce spotkań Zgromadzenia Ludowego

Metropolia

rodzinna polis

Perykles

ok. 495-429 r. p.n.e. Uznawany jest za głównego twórcę demokracji ateńskiej. W latach 444-429 p.n.e. był co roku wybierany na stanowisko stratega. Za jego rządów Ateny osiągnęły szczyt potęgi. Stał się najbogatszym miastem Grecji, a z ateńską flotą nie mogła konkurować żadna inna na całym Morzu Śródziemnym. Perykles dbał o rozwój kultury. Zasłynął jako znakomity mówca. Uchodził za wzór polityka, który nie wykorzystywał stanowiska do celów prywatnych.

Demagog

przywódca ludu, najlepszy mówca

Strateg

dowodził armią oraz flotą ateńską

Ostracyzm

Sąd skorupkowy. Co roku wskazywano przez Eklezję obywatela stanowiącego zagrożenie dla demokracji. Obywatel musiał udać się na 10 lat wygnania.

Grupy społeczne w Sparcie

Geruzja, królowie, eforzy, zgromadzenie ludowe, periojkowie, heloci.

404 r. p.n.e.

zwycięstwo Sparty w wojnie z Atenami

490 r. p.n.e.

bitwa pod Maratonem

Hoplita

ciężko zbrojny wojownik

Falanga

szyk bojowy piechoty greckiej

Przyczyny wojen grecko-perskich

podbój terytorialny Persji, w koloniach greckich na terenie Azji Mniejszej wybuchło powstanie antyperskie, rywalizacja pomiędzy ustrojami politycznymi, grecy musieli płacić ma rzecz persów dodatkowe podatki

Leonidas

zm. w 480 r. p.n.e. Pochodził ze znanego spartańskiego rodu Agiadów. Około 490 r. p.n.e. został królem Sparty. Wsławił się bohaterską obroną wąwozu w Termopilach w 480 r. p.n.e. Przez kilka dni odpierał ataki armii perskiej, broniąc dostępu do Grecji. Polegał wraz z 300 towarzyszącymi mu Spartanami. Odwaga Leonidasa oraz jego żołnierzy stała się dla Greków symbolem bohaterstwa i patriotyzmu.

Miltiades

ok. 550-489 r. p.n.e. Ten wybitny grecki polityk i strateg brał udział w walkach między Grekami z Azji Mniejszej a Persami. Po upadku powstania schronił się w Atenach. Został wówczas wybrany do rady strategów. Gdy Persowie zaatakowali Grecję, przekonał Ateńczyków do stawiania im zbrojnego oporu. W czasie bitwy pod Maratonem dowodził hoplitami i odniósł zwycięstwo nad armią perską. Zmarł rok później w wyniku ran odniesionych podczas wyprawy wojennej na wyspy Cyklady.

Temistokles

ok. 525-460 r. p.n.e. Był wybitnym politykiem i wodzem ateńskim oraz przywódcą stronnictwa demokratycznego. Nakłonił Ateńczyków do powiększenia floty wojennej, która dzięki temu pokonała wojska perskie podczas najazdu Kserksesa. Opracował plan bitwy pod Salaminą i mimo że nie dowodził siłami greckimi, to właśnie jemu przypisuje się zwycięstwo. Po pokonaniu Persów rozbudował port w Pireusie i fortyfikacje wokół Aten. W 472 r. p.n.e. został wypędzony z ojczyzny. Zmarł w Azji Mniejszej.

Heros

bohater obdarzony nadzwyczajnymi umiejętnościami

Mit

Opowieść ludowa lub literacka przedstawiająca postaci nadludzkie i ich niezwykłe czyny.

Akropol

To strome, wapienne wzgórze, na którym wzniesiono wspaniałe świątynie.

Pięciobój Olimpijski

Skok w dal, biegi, rzut oszczepem, rzut dyskiem, walka zapaśnicza.

776 r. p.n.e.

pierwsze igrzyska w Olimpii

Kserkses

Król perski, dowódca pod Termopilami.

Cyrus II Wielki

Władca, zjednoczył plemiona perskie w jedno państwo.

Gimnazjon

Kompleks greckich budynków, przeznaczonych do ćwiczeń fizycznych.

Hellada

Ojczyzna Hellenów

Kolonia

Osada założona na obcym terenie, zależna od metropolii.

Panteon

Grecka lub rzymska świątynia poświęcona wszystkim bogom.

Periojkowie

Wolna ludność Sparty bez praw politycznych. Zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, a podczas wojny służyli w lekkozbrojnej piechocie.

Geruzja

28-osobowa spartańska rada starszych, która ukończyła 60 lat. Geruzja przygotowywała projekt uchwał, które następnie poddawano pod głosowanie zgromadzenia ludowego.

Eforzy

5 urzędników spartańskich. Realizowali oni postanowienia przyjęte przez geruzję i zatwierdzone przez zgromadzenie ludowe. Kontrolowali także działania królów i rady starszych.

Heloci

Pozbawiona praw ludność zależna, uprawiająca ziemię.