Socjologia METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH - UG Prof. Erenc

Cztery schematy losowania próby

zależne/ niezależne; indywidualne/grupowe; jednostopniowe/wielostopniowe; ograniczone/ nieograniczone

schematy losowania próby indywidualne/grupowe

2) Losowanie indywidualne – gdy posiadamy operat (lista dostępnych jednostek) Losowanie grupowe – gdy nie ma operatu, losujemy całe grupy

schematy losowania próby jednostopniowe/wielostopniowe

3) Losowanie jednostopniowe – gdy losujemy raz, nie dokonujemy uszczegółowień Losowanie wielostopniowe – gdy uszczegóławiamy losowanie, np. najpierw losujemy powiaty, potem gimnazja, potem określone klasy i dopiero z nich na koniec uczniów

schematy losowania próby ograniczone/nieograniczone

4) Losowanie nieograniczone – losujemy z całej populacji Losowanie ograniczone – losujemy z dostępnych części populacji

Szereg rozdzielczy

pozwala sklasyfikować grupy ze względu na różne dane np. płeć w grupie; jest to liczbowe uporządkowanie wartości pewnej zmiennej

Definicje nominalne

określają znaczenie językowe nazwy. sprawozdawcze - analityczne; syntetyczne - projektujące

definicje nominalne: sprawozdawcze– (analityczne),

mówią jak rzeczywiście bywa pojmowane znaczenie danego terminu dla pewnej grupy ludzi czy na terenie danego języka; są zdaniami w sensie logicznym.

definicje nominalne projektujące – (syntetyczne),

modyfikują lub uzupełniają język danej nauki, ale nie opisują go w zastanym kształcie, są propozycjami rozumienia danego terminu; nie są zdaniami w sensie logicznym.

Wyjaśnienie teleologiczne

pozwala na odpowiedź, dlaczego coś istnieje poprzez wskazanie celu, któremu to coś służy. Zasada przyczynowo-skutkowa opiera się na: 1. zasadzie uprzedniości – zawsze A musi być przed B. 2. zasadzie sąsiedztwa – muszą po sobie bezpośrednio następować.

Wyjaśnić zdarzenie

to wykazać, że zdanie stwierdzające zajście tego zdarzenia wynika z pewnych twierdzeń ogólnych i twierdzeń jednostkowych mówiących o zajściu stanów lub rzeczy obserwowalnych.

Explanandum

twierdzenia opisujące fakt, zdarzenia, które chcemy wyjaśnić; to, co należy wyjaśnić. Zawiera zdanie jednostkowe stwierdzające zajście zdarzenia B.

kanon jednej różnicy Milla

1. jeżeli wystąpią X, A, B, C to pojawi się Y to sprawdzeniem jest drugie zdanie 2. jeżeli nie wystąpi X, ale wystąpią A, B, C to nie wystąpi Y -> z tych dwóch zdań wynika, że X jest przyczyną Y X ->Y

kanon jednej zgodności Milla

1. jeżeli występują zmienne X, A, B, C to pojawi się Y to sprawdzeniem jest drugie zdanie 2. jeżeli występuje X, ale nie A, B, C to wystąpi Y -> z tych dwóch zdań wynika, że X jest przyczyną Y X ->Y

Hipotezy przyczynowe

(Przyjęło się, że eksperyment kontrolny pozwala wykryć zależności przyczynowe. Opiera się na on przy tym na zasadach indukcji eliminacyjnej J.S. Milla stąd nazwano jest kanonami Milla)

Typy twierdzeń wartościujących

Normy - instrumaentalne; właściwe; oceny - włąściwe i ulitarne

Twierdzenia wartościujące

nie są twierdzeniami empirycznymi, nie opisują zjawisk, których dotyczą. Wyrażają stosunek do tych zjawisk. Tym samym nie mogą być ani potwierdzone, ani obalone. Wśród twierdzeń wartościujących wyróżnia się dwa rodzaje: normy i oceny

ujęciu bezwyjątkowym zależności przyczynowe

W ujęciu bezwyjątkowym zależności przyczynowe to takie, w których określony układ warunków zawsze i wszędzie prowadzi do określonego następstwa.

Generalizacja historyczna (uogólnienie

mogą mieć bezwyjątkowy lub statystyczny charakter. Podmiot takich twierdzeń jest nazwą ogólnohistoryczną lub też zakres podmiotu jest dodatkowo ograniczony czasoprzestrzennymi współrzędnymi.

Twierdzenia lokalizacyjne

twierdzenia historyczne, których podmiot jest nazwą uniwersalną, a orzecznik nazwą historyczną.

Moc rozdzielcza (MR)

współczynnik korelacji między W a I. Wskaźnik W ma dla I doskonałą MR (=1) kiedy wszystkie W są I i wszystkie I są W.

Trzy formy definiowania

 Podanie w definiensie terminu nadrzędnego do definiendum (np. gruszka to owoc) – przez wydzielenie  Wyliczenie w definiensie cech tworzących treść danego pojęcia  Definiowanie kontekstowe – definiendum w kontekście (np. stopień zadowolenia)

Cechy jednostek i zbiorowości:

absolutne, relatywne, kontekstowe, porówanwcze, agregowane i struktturalne

absolutne cechy ziorowości

te cechy, które można przypisać obiektowi zainteresowania bez odniesienia znaczenia tej cechy do otaczającego ją kontekstu (np. liczebność, struktura, kultura)

relatywne cechy zbiorowości

1) Porównawcze 2) Relacyjne 3) Kontekstowe

Cechy zbiorowości agregowane

cecha wyłaniana z sumy cech, np. średnia wzrostu, dochód na mieszkańca)

cechy strukturalne zbiorowości

(własności, które sprowadzają się do określonych relacji między jednostkami, tworzącymi daną zbiorowości np. rodzina patriarchalna

Trzy rodzaje pojęć w naukach społecznych

 Pojęcia czysto obserwacyjne – takie jak w naukach ścisłych  Pojęcia, które mają odniesienie psychologiczne (np. szczęśliwy, mądry, sfery przeżyciowe)  Pojęcia, które łączą sfery obserwacyjne i psychiczne

adddytywność

szybkość i skuteczność realizacji zależna jest od LICZBY uczestników. Suma A zależna od B

Schemat dedukcyjno-nomotetyczny skłąda się z 8 elementów:

wrażenia określające warunki poprzedzające (genotyp) prawa ogólne (prawa biologii ewolucyjnej) opis zjawiska wyjaśnianego (ukształtowanie się człowieka we współczesnym świecie)

nauka w ujęciu nomotetyczny,m

Nauka w ujęciu nomotetycznym pozwala na odkrywanie praw ogólnych, takich które stosują się do wszystkich. Idiografia zakłada ludzkie zachowania o pogłębionych studiach zakładające niepowtarzalność - zgłębienie konkretnego przypadku.

TEORIA NAUKOWA powinna być:

1) spójna z bardziej ogólnymi teoriami, 2) powinna opierać się na wielu różnorodnych dowodach, 3) być podatna na sprawdzanie, 4) być dynamiczną, podatną na zmiany, 5) powinna być możliwie najprostsza