Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 Datenblatt    gogo144
Drucken spielen überprüfen
 
Frage Antworten
Male nostro iure uti non debemus
Lernen beginnen
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
Lernen beginnen
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
Lernen beginnen
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
Lernen beginnen
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
Lernen beginnen
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
Lernen beginnen
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
Lernen beginnen
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
Lernen beginnen
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
Lernen beginnen
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
Lernen beginnen
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
Lernen beginnen
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
Lernen beginnen
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
Lernen beginnen
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
Lernen beginnen
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
Lernen beginnen
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
Lernen beginnen
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
Lernen beginnen
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
Lernen beginnen
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
Lernen beginnen
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
Lernen beginnen
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
Lernen beginnen
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
Lernen beginnen
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
Lernen beginnen
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
Lernen beginnen
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
Lernen beginnen
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
Lernen beginnen
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
Lernen beginnen
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
Lernen beginnen
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
Lernen beginnen
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
Lernen beginnen
prawo publiczne
22. Ius privatum
Lernen beginnen
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
Lernen beginnen
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
Lernen beginnen
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
Lernen beginnen
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
Lernen beginnen
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
Lernen beginnen
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
Lernen beginnen
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
Lernen beginnen
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
Lernen beginnen
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
Lernen beginnen
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
Lernen beginnen
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
Lernen beginnen
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
Lernen beginnen
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
Lernen beginnen
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
Lernen beginnen
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
Lernen beginnen
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
Lernen beginnen
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
Lernen beginnen
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
Lernen beginnen
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
Lernen beginnen
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
Lernen beginnen
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
Lernen beginnen
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
Lernen beginnen
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
Lernen beginnen
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
Lernen beginnen
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
Lernen beginnen
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
Lernen beginnen
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
Lernen beginnen
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
Lernen beginnen
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
Lernen beginnen
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
Lernen beginnen
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
Lernen beginnen
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
Lernen beginnen
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
Lernen beginnen
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
Lernen beginnen
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
Lernen beginnen
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
Lernen beginnen
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
Lernen beginnen
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
Lernen beginnen
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
Lernen beginnen
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
Lernen beginnen
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
Lernen beginnen
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
Lernen beginnen
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
Lernen beginnen
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
Lernen beginnen
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
Lernen beginnen
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
Lernen beginnen
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
Lernen beginnen
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
Lernen beginnen
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
Lernen beginnen
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
Lernen beginnen
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
Lernen beginnen
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
Lernen beginnen
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
Lernen beginnen
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
Lernen beginnen
spadek
78. Bonum / bona
Lernen beginnen
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
Lernen beginnen
obiekt materialny
80. Res incorporales
Lernen beginnen
obiekt niematerialny
81. Possessio
Lernen beginnen
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
Lernen beginnen
własność
83. Iura in re aliena
Lernen beginnen
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
Lernen beginnen
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
Lernen beginnen
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
Lernen beginnen
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
Lernen beginnen
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
Lernen beginnen
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
Lernen beginnen
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
Lernen beginnen
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
Lernen beginnen
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
Lernen beginnen
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
Lernen beginnen
mąż
93. Marita / uxor
Lernen beginnen
żona
94. Parentes / genitores
Lernen beginnen
rodzice
95. Ascendentes
Lernen beginnen
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
Lernen beginnen
zstępni, descendenci
97. Cognatus
Lernen beginnen
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
Lernen beginnen
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
Lernen beginnen
osoba ludzka
100. Mater
Lernen beginnen
matka
101. Mater semper certa est
Lernen beginnen
matka jest zawsze pewna
102. Pater
Lernen beginnen
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
Lernen beginnen
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
Lernen beginnen
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
Lernen beginnen
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
Lernen beginnen
wierzyciel
107. Debitor
Lernen beginnen
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
Lernen beginnen
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
Lernen beginnen
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
Lernen beginnen
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
Lernen beginnen
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
Lernen beginnen
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
Lernen beginnen
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
Lernen beginnen
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
Lernen beginnen
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
Lernen beginnen
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
Lernen beginnen
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
Lernen beginnen
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
Lernen beginnen
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
Lernen beginnen
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
Lernen beginnen
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
Lernen beginnen
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
Lernen beginnen
sprawa cywilna
125. Culpa
Lernen beginnen
wina
126. Culpa in custodiendo
Lernen beginnen
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
Lernen beginnen
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
Lernen beginnen
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
Lernen beginnen
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
Lernen beginnen
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
Lernen beginnen
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
Lernen beginnen
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
Lernen beginnen
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
Lernen beginnen
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
Lernen beginnen
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
Lernen beginnen
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
Lernen beginnen
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
Lernen beginnen
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
Lernen beginnen
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
Lernen beginnen
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
Lernen beginnen
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
Lernen beginnen
przypadek
143. Casus fortuitus
Lernen beginnen
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
Lernen beginnen
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
Lernen beginnen
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
Lernen beginnen
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
Lernen beginnen
siła wyższa
148. Periculum
Lernen beginnen
ryzyko
149. Periculum locatoris
Lernen beginnen
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
Lernen beginnen
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
Lernen beginnen
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
Lernen beginnen
utracone korzyści
153. Damnum emergens
Lernen beginnen
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
Lernen beginnen
szkoda
155. Damnum compensare
Lernen beginnen
naprawianie szkody
156. Solutio
Lernen beginnen
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
Lernen beginnen
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
Lernen beginnen
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
Lernen beginnen
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
Lernen beginnen
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
Lernen beginnen
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
Lernen beginnen
świadczenie
163. Facultas alternativa
Lernen beginnen
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
Lernen beginnen
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
Lernen beginnen
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
Lernen beginnen
wezwanie
167. Mora ex rei fit
Lernen beginnen
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
Lernen beginnen
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
Lernen beginnen
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
Lernen beginnen
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
Lernen beginnen
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
Lernen beginnen
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
Lernen beginnen
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
Lernen beginnen
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
Lernen beginnen
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
Lernen beginnen
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
Lernen beginnen
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
Lernen beginnen
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
Lernen beginnen
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
Lernen beginnen
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
Lernen beginnen
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
Lernen beginnen
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
Lernen beginnen
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
Lernen beginnen
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
Lernen beginnen
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
Lernen beginnen
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
Lernen beginnen
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
Lernen beginnen
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
Lernen beginnen
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
Lernen beginnen
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
Lernen beginnen
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
Lernen beginnen
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
Lernen beginnen
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
Lernen beginnen
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
Lernen beginnen
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
Lernen beginnen
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
Lernen beginnen
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
Lernen beginnen
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
Lernen beginnen
własność
202. Animus
Lernen beginnen
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
Lernen beginnen
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
Lernen beginnen
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
Lernen beginnen
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
Lernen beginnen
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
Lernen beginnen
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
Lernen beginnen
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
Lernen beginnen
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
Lernen beginnen
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
Lernen beginnen
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
Lernen beginnen
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
Lernen beginnen
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
Lernen beginnen
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
Lernen beginnen
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
Lernen beginnen
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
Lernen beginnen
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
Lernen beginnen
testament
219. Testamentum allographum
Lernen beginnen
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
Lernen beginnen
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
Lernen beginnen
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
Lernen beginnen
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
Lernen beginnen
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
Lernen beginnen
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
Lernen beginnen
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
Lernen beginnen
władza, rządy
227. Iudicium
Lernen beginnen
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
Lernen beginnen
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
Lernen beginnen
powód/oskarżyciel
230. Reus
Lernen beginnen
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
Lernen beginnen
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
Lernen beginnen
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
Lernen beginnen
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
Lernen beginnen
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
Lernen beginnen
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
Lernen beginnen
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
Lernen beginnen
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
Lernen beginnen
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
Lernen beginnen
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
Lernen beginnen
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
Lernen beginnen
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
Lernen beginnen
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
Lernen beginnen
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
Lernen beginnen
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
Lernen beginnen
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
Lernen beginnen
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
Lernen beginnen
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
Lernen beginnen
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
Lernen beginnen
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
Lernen beginnen
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
Lernen beginnen
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
Lernen beginnen
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
Lernen beginnen
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
Lernen beginnen
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
Lernen beginnen
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
Lernen beginnen
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
Lernen beginnen
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
Lernen beginnen
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
Lernen beginnen
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
Lernen beginnen
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
Lernen beginnen
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
Lernen beginnen
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
Lernen beginnen
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
Lernen beginnen
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
Lernen beginnen
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
Lernen beginnen
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
Lernen beginnen
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
Lernen beginnen
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
Lernen beginnen
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
Lernen beginnen
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
Lernen beginnen
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
Lernen beginnen
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
Lernen beginnen
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
Lernen beginnen
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
Lernen beginnen
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
Lernen beginnen
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
Lernen beginnen
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
Lernen beginnen
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
Lernen beginnen
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
Lernen beginnen
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
Lernen beginnen
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
Lernen beginnen
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
Lernen beginnen
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
Lernen beginnen
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
Lernen beginnen
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
Lernen beginnen
argument ze spójności
288. Argument a completudine
Lernen beginnen
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
Lernen beginnen
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
Lernen beginnen
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
Lernen beginnen
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
Lernen beginnen
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
Lernen beginnen
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
Lernen beginnen
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
Lernen beginnen
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
Lernen beginnen
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
Lernen beginnen
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
Lernen beginnen
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
Lernen beginnen
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
Lernen beginnen
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
Lernen beginnen
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
Lernen beginnen
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
Lernen beginnen
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
Lernen beginnen
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
Lernen beginnen
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
Lernen beginnen
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
Lernen beginnen
akcesja
309. Actus
Lernen beginnen
akta
310. Adoptio
Lernen beginnen
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
Lernen beginnen
apelacja
312. Cautio
Lernen beginnen
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
Lernen beginnen
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
Lernen beginnen
klauzula
315. Compensatio
Lernen beginnen
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
Lernen beginnen
kontrakt
317. Donatio
Lernen beginnen
darowizna
318. Exceptio
Lernen beginnen
wyjątek
319. Depositum
Lernen beginnen
depozyt, przechowanie
320. Delictum
Lernen beginnen
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
Lernen beginnen
windykacja
322. Inventarium
Lernen beginnen
inwentarz
323. Legalis
Lernen beginnen
legalny, prawny
324. Legtum
Lernen beginnen
legat, zapis
325. Mandatum
Lernen beginnen
mandat, zlecenie
326. Novatio
Lernen beginnen
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
Lernen beginnen
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
Lernen beginnen
pakt, umowa
329. Poena
Lernen beginnen
kara
330. Precarium
Lernen beginnen
prekarium
331. Prohibitio
Lernen beginnen
zakaz
332. Promulgatio
Lernen beginnen
promulgacja
333. Provincia
Lernen beginnen
prowincja
334. Privatus
Lernen beginnen
prywatny
335. Publicus
Lernen beginnen
publiczny
336. Restitutio
Lernen beginnen
restytucja
337. Sanctio
Lernen beginnen
sankcja
338. Successio
Lernen beginnen
sukcesja
339. Ius publicum
Lernen beginnen
prawo publiczne
340. Nasciturus
Lernen beginnen
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
Lernen beginnen
o wezwaniu do sądu

Sie müssen eingeloggt sein, um einen Kommentar zu schreiben.