Państwo, ustroje polityczne, demokracja

Co to jest państwo?

terytorium zamieszkiwane przez ludzi kierowanych przez określoną władzę

Rodzaje funkcji państwa i przykłady

- wewnętrzne (drogi, szkoły, tworzenie prawa), -zewnętrzne (dobre stosunki z innymi państwami)

Cechy państwa

a) terytorialność (obszar); b) polityczność (władze); c) suwerenność (niezależność); d) przymusowość (każdy należy do państwa); e) powszechność (podleganie prawu zamieszkiwanego państwa)

Rodzaje państw ze względu na strukturę obszaru i ich przykłady

a) unitarne (jednolite), np. Polska, Chiny; b) federacje (złożone), np. USA, Szwajcaria.

Co to jest secesja?

odłączenie się, wystąpienie z federacji i utworzenie nowego państwa

Funkcje wewnętrzne państwa i ich wyjaśnienie

a) funkcja prawodawcza (ustanawianie praw regulujących funkcjonowanie państwa); b) funkcja administracyjna (realizowanie poprzez urzędy zadań zgodnych z prawem i z polityką rządu; c) funkcja porządkowa (utrzymywanie porządku i bezpieczeństwa przez policję oraz wymiar sprawiedliwości); d) funkcja kulturalno - oświatowa (wspomaganie przez państwo kultury i edukacji, wspieranie sztuki, finansowanie muzeów, budowa szkół); e) funkcja socjalna (dostarczanie pomocy osobom, które z powodu wieku, niepełn

Funkcje zewnętrzne państwa i ich wyjaśnienie

a) kontakty międzynarodowe (zabezpieczanie interesów państwa i jego obywateli na scenie międzynarodowej, działalność dyplomatyczna); b) obrona granic (utrzymywanie sił zbrojnych strzegących granic przed napaścią innych państw)

Co to jest obywatelstwo?

potwierdzenie oficjalnej przynależności do danego państwa i podporządkowanie obowiązującym w nim prawom

Kto może nadawać obywatelstwo?

prezydent po złożeniu odpowiedniego wniosku

Co to jest repatriacja?

powrót do ojczyzny osób, które z różnych przyczyn znalazły się poza granicami kraju

Modele nabywania obywatelstwa

a) prawo krwi (dziedziczenie obywatelstwa po rodzicach); b) prawo ziemi (uzyskanie obywatelstwa państwa, na którym się urodziło)

Warunki nabywania obywatelstwa polskiego przez cudzoziemców

a) posiadanie obywatelstwa polskiego przynajmniej przez jednego z rodziców; b) posiadanie narodowości polskiej i powrót do ojczyzny w wyniku repatriacji c) zawarcie małżeństwa z obywatelem polskim d) legalne zamieszkiwanie w Polsce co najmniej od pięciu lat, a także wystąpienie o nadanie obywatelstwa

Podział państw ze względu na formę rządów

a) republiki (najwyższe władze, prezydent i parlament są wybierane przez społeczeństwo, może być w niej system prezydencki lub parlamentarny); b) monarchie (dożywotnio pełniący władzę władca)

Podział monarchii

a) dziedziczna (z ojca na syna); b) elekcyjna (z wyboru); c) absolutna (nieograniczona władza władcy); d) parlamentarna (władca tylko reprezentuje państwo); e) konstytucyjna (władca opiera rządy o konstytucję)

Podział państw ze względu na sposób sprawowania władzy

a) demokratyczne (społeczeństwo ma pełnię praw, władza wybierana przez społeczeństwo); b)autorytarne (społeczeństwo ma tylko część praw, władza oparta o autorytet rządzącego, np. Watykan); c) totalitarne (społeczeństwo bez praw, całkowicie posłuszne władzy wskutek: przemocy fizycznej i psychicznej, cenzury, inwigilację (bycie pod obserwacją))

Co to jest ustrój polityczny?

sposób sprawowania władzy, relacje pomiędzy poszczególnymi jej organami, zasady prawne, a także prawa i obowiązki obywateli określające ich udział w rządzeniu państwem

Co to jest pucz?

Zbrojny zamach stanu, którego uczestnicy dążą do obalenia dotychczasowej władzy

Co to jest indoktrynacja?

proces systematycznego i świadomego wpajania członkom społeczeństwa oficjalnej ideologii państwowej

Co to jest ideologia?

idee i poglądy grupy osób dotyczące przekształcenia istniejącego świata oraz życia społecznego

Co to jest demokracja?

władza ludzi, którzy podejmują różne decyzje

Kiedy i gdzie powstała demokracja?

V wieku p.n.e. w starożytnej Grecji

Zalety demokracji

a) swoboda wypowiedzi; b) to my decydujemy; c) prawo do własnego zdania; d) gwarancja udziału pełnoletnich obywateli w życiu społecznym i politycznym;

Wady demokracji

a) większość narzuca wolę mniejszości; b) zróżnicowanie majątkowe; c) utrudnione szybkie podejmowanie decyzji w sprawach najważniejszych

Podział demokracji

a) pośrednia (decyzje podejmują radni i posłowie); b) bezpośrednia(decyzje podejmują obywatele).

Kim są radni i posłowie?

wyznaczeni przez obywateli przedstawiciele, którzy decydują w imieniu swoich wyborców w różnych sprawach

Co to jest referendum?

forma głosowania, w której obywatele opowiadają się za przedstawioną sprawą lub przeciw niej odpowiadając tak lub nie

Co to jest plebiscyt?

głosowanie, w którym uczestniczą mieszkańcy danego terytorium

Na czym polega inicjatywa obywatelska?

polega na zgłoszeniu do parlamentu wniosku o zmianę istniejącego lub stworzenie nowego prawa

Co to są konsultacje społeczne?

są przeprowadzane, kiedy chcą oni poznać zdanie społeczeństwa na określony temat

Podział praw obywatelskich

a) prawa osobiste; b) prawa i wolności polityczne; c) prawa i wolności socjalne, ekonomiczne i kulturalne

Przykłady praw osobistych

a) prawo do bezstronnego sądu; b) prawo do ochrony życia; c) zakaz stosowania tortur; d) równość obywateli; e) prawo nietykalności osobistej; f) prawo do religii

Przykłady praw i wolności politycznych

a) prawo do obywatelstwa; b) wolność zgromadzeń; c) prawo do uczestniczenia w życiu publicznym

Przykłady praw i wolności socjalnych, ekonomicznych i kulturalnych

a) prawo do ochrony zdrowial b) prawo do ochrony własności; c) wolności wyboru zawodu; d) prawo do nauki; e) prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym

Co to jest nepotyzm?

praktyka, w której politycy lub wyżsi urzędnicy zapominają o tym, że powinni służyć państwu oraz społeczeństwo i działają w interesie własnym i znajomych