Układy sensoryczne

co to jest zmysł?

zdolność zwierząt i ludzi do odbioru określonej kategorii bodźców

co jest konieczne do odbioru bodźców?

narząd zmysłu (receptory i aparat ułatwiający odbiór bodźca), drogi przewodzące i ośrodki mózgowe

zmysły u ludzi

5 podstawowych: wzrok, słuch, dotyk, węch i smak; dodatkowo: zmysł równowagi, czucia głębokiego i temperatury

etapy poznania

1. działanie bodźców na receptory 2. przewodzenie i analizowanie bodźców przez nerwy i ośrodki 3. czucie, powstawanie wrażeń i spostrzeganie, czyli percepcja

bodziec w ujęciu fizjologicznym

zmiana środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego ustroju prowadząca do pobudzenia swoistego receptora (narządu odbiorczego)

bodziec w naukach behawioralnych

zmiana środowiska wywołująca, hamującą lub modyfikująca zachowanie organizmu

podział bodźców ze względu na pochodzenie

zewnętrzne (eksteroceptywne) i wewnętrzne (interoceptywne); proprioceptywne (czucia głębokiego) sterujące czynnościami lokomocyjnymi i przestrzennymi

podział bodźców ze względu na rodzaj pobudzonych receptorów

wzrokowe, słuchowe, węchowe, smakowe, bólowe i dotykowe

jakie popędy regulują bodźce?

seksualne, pokarmowe i emocjonalne

podział bodźców ze względu na intensywność

podprogowy (nie pobudza receptora lub za mało), progowy (min. intensywność doprow. do powstania pot. recept. o małej częst.), nadprogowy (większy od progowego, o zmiennej amplit., zależnej od siły bodźca), maksymalny (potencjał czynnościowy o max. ampli.)

co to jest receptor

struktura reagująca stanem czynnym na zadziałanie bodźca

prawo swoistej energii receptora

każdy receptor pochłania tylko jeden rodzaj energii i przekształca go we wzorzec aktywności elektrochemicznej

podział receptorów ze względu na rodzaj energii

mechano, termo, bólowe, chemo, foto

co to jest potencjał receptorowy

podobny do EPSP, lokalna depolaryzacja zależna od siły bodźca

jakie komórki sa receptorami

nerwowe lub "przeszkolone" nabłonkowe

sekwencja zdarzeń w receptorach

spolaryzowana błona, depolaryzacja, powstaje potencjał receptorowy zależny od siły bodźca przekazany zakończeniu nerwowemu, otwarcie kanałów Na, potencjał czynnościowy w nerwie

kodowanie analogowe i cyfrowe

do pewnego momentu siła bodźca zostaje zakodowana w sposób analogowy jako różna amplituda potencjału receptorowego, a następnie w sposób cyfrowy jako różna częstość potencjałów receptorowych

adaptacja receptorów

potencjał receptorowy, a tym samym pobudzenie receptora, w miarę działania bodźców zmniejsza się

3stopniowa organizacja drogi czuciowej

1 neuron komórka zwojowa, 2 neuron ośrodek rdzeniowy lub w pniu mózgu, 3 neuron ośrodek podkorowy