Prawo Rzymskie - Czynności Prawne

Czynności prawne

podejmowane celowo działania ludzkie, w których przez oświadczenie woli zmierza się do wywołania dozwolonych skutków: zawiązania, zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego

Czynności prawne typy:

ustne – pisemne  formalne – nieformalne forma sprawcza forma ochronna (bo porozumienie)  rozporządzające – zobowiązujące  abstrakcyjne – kazualne

Inne podziały czynności prawnych

 jednostronne – dwustronne  odpłatne – nieodpłatne  inter vivos – mortis causa  fiducjarne  typowe – nietypowe

Podział czynności prawnych: Jednostronne

– do wywołania skutku prawnego wystarczy oświadczenie woli jednej ze stron

Podział czynności prawnych: • Dwustronne

– do wywołania skutku prawnego potrzebne było zgodnego oświadczenia dwóch stron

Podział czynności prawnych: • Odpłatne

• Odpłatne

Podział czynności prawnych:• Nieodpłatne

• Nieodpłatne

Podział czynności prawnych: • Formalne

gdy ważność czynności jest zależna od zachowania wymaganej formy (mancypacja, stypulacja)

Podział czynności prawnych: • Nieformalne

– gdy nie jest zależna od żadnej formy

Podział czynności prawnych: • Między żyjącymi

– regulują stosunki za życia podmiotu działającego

Podział czynności prawnych: • Na wypadek śmierci

– skutek czynności ma nastąpić po śmierci podmiotu (testament)

Podział czynności prawnych:• Zobowiązujące

– powoduje jedynie powstanie zobowiązania (kupno-sprzedaz)

Podział czynności prawnych:• • Rozporządzające

powoduje bezpośrednią zmianę stanu prawnego podmiotu działającego (przeniesienie własności)

•Podział czynności prawnych: Obciążające

– nakładają obowiązek na obie strony (najem)

•Podział czynności prawnych: Pod tytułem darmym

– gdy czynność rodzi obowiązek jakiegoś zachowania się tylko po jednej stronie, a druga odnosi same korzyści (darowizna)

Podział czynności prawnych: Kausalne

(przyczynowe) – gdy porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli od istnienia celu społeczno – ekonomicznego zasługującego na ochronę prywatną  Causa obligandi – składający oświadczenie woli zmierza do zobowiązania kontrahenta wobec siebie  Causa solvendi – składający oświadczenie woli zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego  Causa donandi – składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta  Causa – cel społeczno – gosp

Podział czynności prawnych: Abstrakcyjne

– gdy cel pozostaje prawnie obojętny, tutaj skutek prawny oświadczenia woli wyraża się w samym fakcie złożenia określonego oświadczenia woli, formalny charakter

Wady oświadczenia woli:

• Wola może stać się elementem składowym czynności prawnej jeśli zostanie objawiona na zewnątrz • Objawienie może być wyraźne albo dorozumiane (można się go domyślać z zachowania innej osoby) • Oświadczenie woli złożone nie na serio - czynność prawna wadliwa – w niej jest nieprawidłowość w powzięciu woli albo niezgodność woli z oświadczeniem • Symulacja -czynność jest nieważna kiedy składający oświadczenie woli jest świadom niezgodności z wolą wewnętrzną (np. przy symulacji strony się umawiają ż

Elementy składowe czynności prawnej:

elementy składowe (np. kupno-sprzedaż – porozumienie co do towaru i ceny!!!) • Naturalia negotii – stanowią normalna treść danego typu aktu, elementy nieistotne ale stosowane zgodnie ze zwyczajem, ich objecie wolą zależy od samych stron (kupno-sprzedaż – odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru) • Accidentalia negotti – dodatkowe elementy składowe  Warunek (condicio) – zastrzeżenie w wyniku którego skutek czynności uzależnia się od zdarzenia przyszłego i niepewnego  Zawieszający – gdy od zd

Zastępstwo:

• Czynność prawna wywołuje skutek w sferze prawnej tego kto składa oświadczenie woli • Nie wszyscy mogą to zrobić z przyczyn natury faktycznej (nieobecność) albo natury prawnej (brak zdolności do czynności prawnych) => w takich przypadkach powoływano zastępcę • Zastępstwo bezpośrednie – gdy oświadczenia woli mogą wywoływać skutek bezpośrednio w sferze stosunków prawnych zastępowanego • Zastępstwo pośrednie – powoduje skutek wyłącznie wobec zastępcy, który w drodze dodatkowej czynności przenosi n

Zdolność do czynności prawnych:

• Zdolność do samodzielnego składania i przyjmowania oświadczeń woli wywołujących skutek prawny • Nieodzowny wymóg prawnej skuteczności oświadczenia woli • 4 czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych: wiek, plec, choroba umyslowa i marnotrwastwo.

4 czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych: Wiek

 Dzieci (infantes) – przed Justynianem – te które nie umiały mówić, a od Justyniana do 7 roku życia – nie miały w ogóle zdolności do czynności prawnych  Niedojrzali (impuberes) – dziewczęta od 7 do 12 roku życia, chłopcy od 7 do 14 roku życia – mieli ograniczoną zdolność do czynności prawnych, możliwość samodzielnego przedsiębrania tylko takich czynności, które prowadziły do nabycia prawa a nie do zobowiązania, jeżeli doszło do zobowiązania to nie wywoływała zamierzonego skutku prawnego – czyn

4 czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych: płeć

kobiety po wyjściu z wieku niedojrzałości nadal były ograniczone w zdolności do czynności prawnych, czynności te musiały podejmować za zgoda opiekuna

4 czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych: Choroba umysłowa

(furiosus) – całkowicie pozbawieni zdolności do czynności prawnych, odzyskiwał ją (przy jednoczesnym spełnieniu pozostałych warunków) w okresie przerwy w chorobie), majątkiem zawiadywał curator furiosi

4 czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych: Marnotrawstwo

(prodigus) – uznany przez pretora za lekkomyślnie trwoniącego majątek – ograniczona zdolność do czynności prawnych, do działań umniejszających majątek potrzebna była zgoda ustanowionego kuratora