|
Frage |
Antworten |
|
Ius est ars boni et aequi Lernen beginnen
|
|
Prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne
|
|
|
|
. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest Lernen beginnen
|
|
Prawo publiczne nie może być zmienione umowami osób prywatnych
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi Lernen beginnen
|
|
Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
|
|
|
|
Legem brevem esse oportet Lernen beginnen
|
|
Ustawa powinna być zwięzła
|
|
|
|
Leges ab omnibus intellegi debent Lernen beginnen
|
|
Ustawa powinna być zrozumiała dla wszystkich
|
|
|
|
Leges bonae ex malis moribus procreantur Lernen beginnen
|
|
Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów
|
|
|
|
. Leges omnium salutem singulorum saluti antepronunt Lernen beginnen
|
|
Ustawy przekładają dobro ogółu nad dobro jednostek
|
|
|
|
Lex lege tollitur Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Lex non distinquit Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Lex non obligat nisi promulgata Lernen beginnen
|
|
Ustawa nie obowiązuje dopóki nie zostanie ogłoszona
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori Lernen beginnen
|
|
akt późniejszy uchyla wcześniejszy
|
|
|
|
Lex prospicit non respicit Lernen beginnen
|
|
ustawa patrzy na przód, a nie wstecz
|
|
|
|
Lex retro non agit Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Lex specialis derogat legi generali Lernen beginnen
|
|
Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
|
|
|
|
Lex superior derogat legi inferiori Lernen beginnen
|
|
Ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższej rangi
|
|
|
|
Ab herede obligatio incipere non potest Lernen beginnen
|
|
Zobowiązanie nie może rozpoczynać się od osoby dziedzica.
|
|
|
|
Ab initio nullum semper nullum. Lernen beginnen
|
|
Od początku nieważne, zawsze nieważne
|
|
|
|
Absentem in criminibus damnari non oportet. Lernen beginnen
|
|
Nie należy skazywać nieobecnego
|
|
|
|
Accessio cedit principali Lernen beginnen
|
|
Przyrost przypada temu co główne
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei Lernen beginnen
|
|
powód udaje się do sądu pozwanego
|
|
|
|
Actus simulatus nullius est momenti" Lernen beginnen
|
|
czynność prawna pozorna jest nieważna
|
|
|
|
Adoptio naturam imitatur Lernen beginnen
|
|
Adopcja (przysposobienie) naśladuje naturę
|
|
|
|
Alteri stipulari nemo potest Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może zawrzeć stypulacji w zastępstwie drugiego
|
|
|
|
Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem Lernen beginnen
|
|
wola spadkodawcy może być zmieniona aż do śmierci
|
|
|
|
Audiatur et altera pars. (też jako Audi alteram partem) Lernen beginnen
|
|
należy wysłuchać także drugiej strony
|
|
|
|
Bis de eadem re agi non potest Lernen beginnen
|
|
Nie można procesować się dwukrotnie o to samo
|
|
|
|
. Casum sentit dominus (res perit domino) Lernen beginnen
|
|
Właściciel rzeczy ponosi skutki zdarzeni przypadkowego powodującego uszkodzenie lub zniszczenie rzeczy
|
|
|
|
Casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest Lernen beginnen
|
|
Siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie jest w stanie się oprzeć
|
|
|
|
Clara non sunt interpretanda Lernen beginnen
|
|
Co jest jasne nie wymaga interpretacji
|
|
|
|
Cogitationis poenam nemo patitur. Lernen beginnen
|
|
Nikt nie ponosi kary za myślenie
|
|
|
|
Commodum eius esse debet, cuius est periculum Lernen beginnen
|
|
Korzyść przypada temu co ponosi ryzyko
|
|
|
|
Compensatio est debiti et crediti inter se contributio Lernen beginnen
|
|
Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności.
|
|
|
|
Confessio pro iudicato Est Lernen beginnen
|
|
Ten kto się przyznał uznany jest za zasądzonego
|
|
|
|
Confessio est regina probationum Lernen beginnen
|
|
Przyznanie się jest królową dowodów
|
|
|
|
Contractus ab initio voluntatis est ex post facto necessitatis Lernen beginnen
|
|
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale jego wykonanie przymusowe
|
|
|
|
Crimina morte extinguuntur Lernen beginnen
|
|
Przestępstwa ulegają wymazaniu przez śmierć sprawcy
|
|
|
|
Da mihi factum dabo tibi ius Lernen beginnen
|
|
Daj mi fakty, ja dam Ci pawo
|
|
|
|
Dies interpellat pro homine Lernen beginnen
|
|
Termin (dzień) wzywa człowieka
|
|
|
|
Dolus non praesumitur Lernen beginnen
|
|
Złego zamiaru nie domniemuje się
|
|
|
|
. Dolus semper praestatur Lernen beginnen
|
|
Za podstęp zawsze się odpowiada
|
|
|
|
Dominus soli est dominus coeli et inferorum Lernen beginnen
|
|
Właściciel gruntu jest właścicielem nieba i podziemi
|
|
|
|
Dura lex sed lex Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Ei incubit probatio qui dicit non qui negat Lernen beginnen
|
|
Ciężar dowodów spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
|
|
|
|
Eius est tollere legem cuius est condere Lernen beginnen
|
|
Ten może uchylić ustawę, kto może ją uchwalić
|
|
|
|
Et non facere facere Est Lernen beginnen
|
|
Powstrzymywanie się od działania jest również działaniem
|
|
|
|
Genus perire non censetur Lernen beginnen
|
|
Uważa się, że gatunek nie ginie
|
|
|
|
Hereditas est successio in universum ius quod defuncti habuerit Lernen beginnen
|
|
Dziedziczenie jest wejściem w ogół praw jakie posiadał zmarły
|
|
|
|
Hereditas viventis non datur Lernen beginnen
|
|
Nie przyznaje się spadku po żyjącym
|
|
|
|
. Ignorantia iuris nocet ignorantia facti non nocet Lernen beginnen
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktów nie szkodzi
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est Lernen beginnen
|
|
Zobowiązanie do świadczenia rzeczy niemożliwych jest nieważne
|
|
|
|
In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt Lernen beginnen
|
|
Przy zawieraniu umów bardziej uwzględnia się wolę stron niż ich słowa
|
|
|
|
Indigno aufertur hereditas Lernen beginnen
|
|
Niegodnemu odbiera się spadek
|
|
|
|
In dubio pro reo Lernen beginnen
|
|
W razie wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść pozwanego
|
|
|
|
In pari causa melior est conditio possidentis Lernen beginnen
|
|
W równej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
|
|
|
|
. In poenam heres non succedit Lernen beginnen
|
|
Dziedzic nie dziedziczy kary
|
|
|
|
In testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur Lernen beginnen
|
|
W testamencie należy badać zamiar spadkodawcy
|
|
|
|
Iura non in singular personas sed generaliter constituuntur Lernen beginnen
|
|
Prawa są stanowione nie ze względu na konkretne osoby, ale dla wszystkich
|
|
|
|
Iuris praecepta sunt haec honeste vivere alterum non laedere suum cuique tribuere Lernen beginnen
|
|
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nikomu nie szkodzić, każdemu oddać to co mu się należy
|
|
|
|
Iurisprudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia iusti atque iniusti scientia Lernen beginnen
|
|
Nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz wiedzą o tym co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe
|
|
|
|
. Ius civile vigilantibus scriptum Est Lernen beginnen
|
|
Prawo cywilne jest stworzone dla osób starannych
|
|
|
|
Magna neglegentia culpa est magna culpa dolus est Lernen beginnen
|
|
Wielkie niedbalstwo jest winą, wielką winą jest podstęp
|
|
|
|
Mala fides superveniens non nocet Lernen beginnen
|
|
Późniejsza zła wiara nie szkodzi
|
|
|
|
Mater semper certa est pater quem nuptiae demonstrant Lernen beginnen
|
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
Neglegentia culpa est Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
. Pacta sunt servanda Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Pater est quem nuptiae demonstrant Lernen beginnen
|
|
Ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
. Periculum est emptoris Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
poena maior absorbet minorem Lernen beginnen
|
|
Kara cięższa pochłania lżejszą
|
|
|
|
prior tempore potior iure Lernen beginnen
|
|
Pierwszy w czasie lepszy w prawie
|
|
|
|
qui curat non curatur Lernen beginnen
|
|
Kto sam podlega kurateli nie może jej sprawować nad innymi
|
|
|
|
quot generationes tot gradus Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
. res iudicata ius facit inter partes Lernen beginnen
|
|
Wyrok określa stan prawny między stronami
|
|
|
|
res judicata pro veritate accipitur Lernen beginnen
|
|
Wyrok sądowy uznaje się za prawdziwy
|
|
|
|
res nullius cedit primo occupanti Lernen beginnen
|
|
Rzecz niczyja przypada temu co pierwszy objął ją w posiadanie
|
|
|
|
si in ius vocat ito Lernen beginnen
|
|
Kto został wezwany przed sąd niechaj idzie
|
|
|
|
reformatio in peius iudici appellato non licet Lernen beginnen
|
|
Sędziemu apelacyjnemu niemożna zmieniać wyroku na niekorzyść odwołującego się
|
|
|
|
servitus servitutis esse non potest Lernen beginnen
|
|
Nie można ustanowić służebności na służebności
|
|
|
|
superficies solo cedit Lernen beginnen
|
|
To co na gruncie należy do właściciela gruntu
|
|
|
|
testis unus testis Nullu Lernen beginnen
|
|
Jeden świadek, żaden świadek
|
|
|
|
vim vi repellere licet Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
sensum non verba spectamus Lernen beginnen
|
|
Patrzymy na sens a nie na słowa
|
|
|
|
pretium in numerata pecunia consistere debet Lernen beginnen
|
|
Cena powinna być wyrażona w pieniądzach
|
|
|
|
. poena ex delicto defuncti heres teneri non debet Lernen beginnen
|
|
Kara za przestępstwo popełnione przez zmarłego nie może obciążać dziedzica
|
|
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa Est Lernen beginnen
|
|
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest ryzykowna
|
|
|
|
Nulli res sua servit Lernen beginnen
|
|
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
|
|
|
|
Nulla poena sine lege Lernen beginnen
|
|
|
|
|
|
Nullum crimen sine lege Lernen beginnen
|
|
Nie ma przestępstwa bez ustawy
|
|
|
|
Errantis nulla voluntas est Lernen beginnen
|
|
Działający pod wpływem błędu nie wyraża woli
|
|
|
|
Id, quod interest, non solum ex damno dato constat, sed etiam ex lucro cessante Lernen beginnen
|
|
Przy obliczaniu odszkodowania bierze się pod uwagę nie tylko wyrządzoną szkodę, ale również utracony zysk
|
|
|
|
Malitia supplet aetatem Lernen beginnen
|
|
Natężenie zła uzupełnia wiek
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur Lernen beginnen
|
|
Dziecko nienarodzone uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści
|
|
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit Lernen beginnen
|
|
Wszelkie prawo powinno być ustanawiane ze względu na człowieka
|
|
|
|
volenti non fit iniuria Lernen beginnen
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda
|
|
|
|
semel heres semper heres Lernen beginnen
|
|
Kto raz został dziedzicem, jest nim na zawsze
|
|
|
|
salus populi suprema lex esto Lernen beginnen
|
|
Dobro Rzeczypospolitej niechaj będzie najwyższym prawem
|
|
|
|
Conventio omnis intellegitur rebus sic stantibus Lernen beginnen
|
|
Każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca w danych oznaczonych warunkach
|
|
|
|
Invitus agere nemo cogitur Lernen beginnen
|
|
Nikogo nie można zmusić do wszczęcia procesu wbrew jego woli
|
|
|
|
Libertas inaestimabilis res Est Lernen beginnen
|
|
Wolność jest rzeczą bezcenną
|
|
|
|
Mora trahit periculum Lernen beginnen
|
|
Zwłoka pociąga za sobą ryzyko
|
|
|
|
Mors omnia iura solvit Lernen beginnen
|
|
Śmierć rozwiązuje wszystkie prawa
|
|
|
|
Ne quis absens puniatur Lernen beginnen
|
|
Nieobecny niech nie będzie karany
|
|
|
|
summum ius summa iniuria Lernen beginnen
|
|
Najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
ubi ius ibi remedium Lernen beginnen
|
|
Gdzie prawo tam i środek do jego realizacji
|
|
|
|
Neminem captivabimus nisi iure victum Lernen beginnen
|
|
Nikogo nie uwięzimy, o ile nie zostanie posądzony prawem
|
|
|
|
Neminem laedit qui suo iure utitur Lernen beginnen
|
|
Nikomu nie wyrządza szkody ten, kto wykonuje swoje prawa
|
|
|
|
Natio est iudex in propria causa Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
Nemo ex consilio obliga tur Lernen beginnen
|
|
Nikt nie zobowiązuje się przez samo udzielenie rady
|
|
|
|
Nemo ex suo delicto meliorem suam condicionem facere potest Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może polepszyć swojej sytuacji w wyniku własnego czynu bezprawnego
|
|
|
|
Nemo plus commodi heredi suo relinquit quam ipse habet Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może swojemu dziedzicowi pozostawić więcej korzyści niż sam posiada
|
|
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw niż posiada
|
|
|
|
Nemo pro parte testatus pro parte intestatus decedere potest Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może umrzeć rozporządzając swoim majątkiem częściowo na mocy testamentu, a częściowo na mocy ustawy
|
|
|
|
Nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur Lernen beginnen
|
|
Nikt rozumny nie karze dlatego że popełnił przewinienie ale dla tego by go nie popełniono
|
|
|
|
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest Lernen beginnen
|
|
Nikt sam wewnętrznym aktem woli nie może zmienić podstawy posiadania
|
|
|
|
Manifestum non eget probatione Lernen beginnen
|
|
To co oczywiste nie wymaga dowodu
|
|
|
|
Minime sunt mutanda quae interpretationem certam semper habuerunt Lernen beginnen
|
|
Jak najmniej należy zmieniać to co zawsze miało jednoznaczną interpretację
|
|
|
|
Male enim nostro iure uti non debemus Lernen beginnen
|
|
Nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa
|
|
|
|
reus in exceptione actor Est Lernen beginnen
|
|
Pozwany w zakresie zarzutu procesowego staje się powodem
|
|
|
|
sententia facit ius inter partes Lernen beginnen
|
|
Wyrok tworzy prawo między stronami
|
|
|
|
separata esse debet possessio a proprietate Lernen beginnen
|
|
Posiadanie należy odróżnić od własności
|
|
|
|
species perit ei cui debetur Lernen beginnen
|
|
Rzecz indywidualnie oznaczona ginie na ryzyko właściciela
|
|
|
|
qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest Lernen beginnen
|
|
Kto jest w testamencie dziedzicem nie może w tym samym testamencie być świadkiem
|
|
|
|
poena constituitur in emendationem hominum Lernen beginnen
|
|
Kara ustanowiona jest w celu poprawy ludzi
|
|
|
|
Ne eat iudex ultra petita partium Lernen beginnen
|
|
Niech sędzia nie wychodzi ponad żądania stron
|
|
|
|
quod arrae nomine datur, argumentum est emptionis et venditionis contractae Lernen beginnen
|
|
To co daje się pod nazwą zadatku stanowi dowód zawarcia umowy sprzedaży
|
|
|
|
ubi ius incertum ibi ius nullum Lernen beginnen
|
|
Tam gdzie prawo niepewne tam nie panuje żadne prawo
|
|
|
|
Libera matrimonia esse antiquitus placuit Lernen beginnen
|
|
Z dawna już postanowiono, że małżeństwa są wolne
|
|
|
|
servitutibus civiliter utendum Est Lernen beginnen
|
|
Służebności należ wykonywać w sposób oględny
|
|
|
|
. servitus in faciendo consistere nequit Lernen beginnen
|
|
Służebność nie może polegać na działaniu
|
|
|
|
servitutis causa debet esse perpetua Lernen beginnen
|
|
Służebności powinny przynosić gruntowi władnącemu trwałe korzyści
|
|
|
|
Nemo tenetur se ipsum accusare Lernen beginnen
|
|
Nikt nie jest zmuszony do oskarżenia samego siebie
|
|
|
|
Non omne quod licet honestum Est Lernen beginnen
|
|
Nie wszystko co dozwolone jest uczciwe
|
|
|
|
Non sunt iudicandae leges Lernen beginnen
|
|
Ustawy nie podlegają osądzeniu
|
|
|
|
Secundum naturam est commoda cuiusque rei eum sequi, quem sequentur incommoda Lernen beginnen
|
|
Naturalne jest aby ten czerpał korzyści z rzeczy kto ponosi związane z nią ciężary
|
|
|
|
quod initio vitiosum est non potest tractu temporis convalescere Lernen beginnen
|
|
To co od początku jest wadliwe nie może być uzdrowione przez upływ czasu
|
|
|
|
Nostrum est iudicare secundum allegata et probata Lernen beginnen
|
|
Powinniśmy sądzić zgodnie z przedłożonymi i pewnymi dowodami
|
|
|
|
Nulla iniuria est quae in volentem fiat Lernen beginnen
|
|
Nie wyrządza się krzywdy chcącemu
|
|
|
|
Nulla pactione effici potest ne dolus praestetur Lernen beginnen
|
|
Umową nie można wyłączyć odpowiedzialności za podstęp
|
|
|
|
. Nullus idoneus testis in re sua intellegitur Lernen beginnen
|
|
Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
|
|
|
|
Nullus videtur dolo facere qui suo iure utitur Lernen beginnen
|
|
Uważa się, że nie działa podstępnie ten, kto korzysta ze swojego prawa
|
|
|
|
Nuptias non concubitus sed consensus facit Lernen beginnen
|
|
Małżeństwo tworzy nie faktyczne pożycie, lecz zgodne porozumienie stron
|
|
|
|
Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura Lernen beginnen
|
|
Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmienia nas do świadczenia według praw naszego państwa
|
|
|
|
Omni obligationi fideiussor accedere potest Lernen beginnen
|
|
Poręczyciel może przystąpić do każdego zobowiązania
|
|
|
|
Optima est legum interpres consuetudo Lernen beginnen
|
|
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
|
|
|
|
placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris kationem Lernen beginnen
|
|
We wszystkich sprawach powinna mieś pierwszeństwo zasada sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa
|
|
|
|
qui iure suo utitur neminem laedit Lernen beginnen
|
|
Kto nie przekracza przysługującego mu prawa nie narusza praw drugiego
|
|
|
|
. satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari Lernen beginnen
|
|
Lepiej pozostawić bezkarnym występek złoczyńcy niż skazać niewinnego
|
|
|
|
scire leges non hoc est verba earum tenere sed vim ac potentatem Lernen beginnen
|
|
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy ale jej treści i mocy działania
|
|
|
|
ubi eadem legis ratio ibi eadem legis dispositio Lernen beginnen
|
|
W takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
|
|
|
|
utilitas publica privatae praeferri debet Lernen beginnen
|
|
Dobro ogółu powinno być stawiane przed dobrem prywatnym
|
|
|
|
Notoria non eget probatione Lernen beginnen
|
|
Okoliczności powszechnie znane nie wymagają dowodów
|
|
|