Rzym

 0    195 Datenblatt    danielnadolski
mp3 downloaden Drucken spielen überprüfen
 
Frage Antworten
ius publicum
Lernen beginnen
Prawo publiczne
ius privatum
Lernen beginnen
prawo prywatne
Ius commune
Lernen beginnen
prawo pospolite, przysługiwało szerokiemu kręgowi osób, zawierało normy mające powszechne zastosowanie, o generalnym charakterze
Ius singulare
Lernen beginnen
prawo wyjątkowe, zawierało normy odnoszące się do ściśle określonych grup
ius strictum
Lernen beginnen
Prawo ścisłe
ius aequum
Lernen beginnen
Prawo słuszne
Ius gentium
Lernen beginnen
– normy prawne obowiązujące wszystkich mieszkańców państwa rzymskiego
Ius honorarium
Lernen beginnen
część prawa rzymskiego obejmująca przepisy zawarte w edyktach magistratur j
fontes iuris)
Lernen beginnen
źródła prawa
Lex duodecim tabularum
Lernen beginnen
Ustawa XII Tablic
Tablice I- III
Lernen beginnen
Proces cywilny
Tablice IV-V
Lernen beginnen
Prawo rodzinne, spadkowe
Tablice VI-VII
Lernen beginnen
Prawo majątkowe
Tablice VIII-IX
Lernen beginnen
Prawo karne
Tablica X
Lernen beginnen
Prawo sakralne
Tablice XI-XII
Lernen beginnen
Przepisy uzupełniające
działalność jurystów
Lernen beginnen
respondere – udzielanie opinii/cavere – udzielanie praktycznej pomocy/agere – udzielanie porad
contio
Lernen beginnen
zgromadzenie ludowe
rogatio
Lernen beginnen
Odczytanie wniosku(o ustawe) na zgromadzeniu ludowym
lex rogata, lex lata
Lernen beginnen
Uchwalenie ustawy na zgromadzeniu
plebiscita
Lernen beginnen
uchwały plebsu
leges perfectae
Lernen beginnen
Ustawy doskonałe, ich przekroczenie powodowało nieważność czynności
leges minus quam perfectae
Lernen beginnen
Ustawy mniej doskonałe, powodujące tylko karę
Senatus consulta
Lernen beginnen
Uchwały senatu
Ius edicendi
Lernen beginnen
Prawo rocznej zapowiedzi działalności pretora
actiones
Lernen beginnen
skarga/powództwo
exceptiones
Lernen beginnen
zarzut procesowy
edictum translaticum
Lernen beginnen
Zaczerpnięcie przepisów przez pretora z edyktów jego poprzednika
edicta nova
Lernen beginnen
Nowe przepisu pretora
digesta
Lernen beginnen
całościowe opracowanie rozstrzygnięć prawnych danego autora mające moc ustawy
Decreta
Lernen beginnen
Rozstrzygnięcia cesarza w sprawach indywidualnych, które nabierały charakteru rozstrzygnięć ogólnych
Rescripta
Lernen beginnen
odpowiedzi cesarzy na pytania urzędników, sędziów, zwykłych obywateli
constitutiones principis
Lernen beginnen
Konstytucje cesarskie
Mandata
Lernen beginnen
pisemne instrukcje cesarzy dla urzędników, zwłaszcza namiestników prowincji
Codex Gregorianum
Lernen beginnen
uporządkowany prywatny zbiór konstytucji cesarskich z okresu od cesarza Hadriana do 291 r
Codex Hermogenianus
Lernen beginnen
uzupełnienie poprzedniego Codex Gregorianum dokonane w obrębie panowania Dioklecjana
Codex Theodosianus
Lernen beginnen
pierwszy oficjalny zbiór ustaw cesarskich. Prace kodyfikacyjne zostały podjęte przez cesarza Teodozjusza II
Instytucje
Lernen beginnen
wstępny podręcznik Justyniana do nauki prawa, o mocy ustawy
Digesta
Lernen beginnen
urzędowy, podniesiony do rangi ustawy zbiór fragmentów pism jurystów
Kodeks
Lernen beginnen
zbiór konstytucji cesarskich. Miał dwie edycje: pierwsza z nich – to ogłoszony w 529 r. Codex
Corpus Iuris Civilis
Lernen beginnen
Corpus Juris CivilisJustynian traktował Instytucje, Digesta i Kodeks jak jedną całość
legis actio
Lernen beginnen
postępowanie legisakcyjne
postępowanie formułkowe
Lernen beginnen
per formulas
in iure
Lernen beginnen
faza przygotowawcza procesów leg i form.
apud iudicem
Lernen beginnen
faza rozstrzygająca procesów leg i form
cognito extra ordinem
Lernen beginnen
Postępowanie nadzwyczajne/kognicyjne
legis actio sacramento
Lernen beginnen
postępowanie z ustanowieniem zakładu pieniężnego
legis actio per iudicis arbitrive postulationem
Lernen beginnen
postępowanie poprzez żądanie wyznaczenia arbitra lub sędziego
legis actio per conditionem
Lernen beginnen
postępowanie przez zapowiedzenie terminu nowej rozprawy
legis actio per manus iniectionem
Lernen beginnen
postępowanie przez położenie ręki
legis actio per pignoris capionem
Lernen beginnen
postępowanie przez zabranie zastawu
legis actio sacramento in rem
Lernen beginnen
forma dochodzenia praw do władztwa nad rzeczami
legis actio sacramento in personam
Lernen beginnen
forma pozwalająca dochodzić roszczeń o charakterze osobistym
in ius vocatio
Lernen beginnen
wezwanie pozwanego przed magistraturę
vadimonium
Lernen beginnen
Ustalony z pozwanym termin jego wstawienia się przed magistraturą
vindex
Lernen beginnen
Poręczyciel wezwania przed magistrature
confessio in iure
Lernen beginnen
Gdy pozwany uznał roszczenie powoda
indefendus
Lernen beginnen
Termin, który określał pozwanego unikającego wdania się w spór
litis contestatio
Lernen beginnen
Stwierdzenie sporu dokonywane w drodze oświadczenia stron
sententia
Lernen beginnen
wyrok
editio actionis
Lernen beginnen
obowiązku uprzedzenia kandydata na pozwanego o zamiarze wytoczenia mu procesu.
Nominatio
Lernen beginnen
W formułce - wyznaczenie sędziego
Intentio
Lernen beginnen
w formułce - żądanie powoda, które obejmowało przedmiot żądania oraz podstawę skargi
Condemnatio
Lernen beginnen
część formułki, w której sędzia otrzymywał władzę zasądzenia lub uwolnienia pozwanego
Demonstratio
Lernen beginnen
część formułki zawierająca zwięzły opis stanu faktycznego
Adjudicatio
Lernen beginnen
część formułki, która pozwalała sędziemu przysądzić rzecz jednej ze stron
praescriptio pro reo
Lernen beginnen
w interesie pozwanego
Exceptio
Lernen beginnen
część formułki umieszczana w interesie pozwanego, zawierająca zarzut procesowy
Replicatio
Lernen beginnen
– klauzula, za pomocą której powód odpiera zarzut procesowy zawarty w exceptio
Actiones in rem
Lernen beginnen
służyły do ochrony bezwzględnego władztwa nad rzeczami
Actiones in personam
Lernen beginnen
sankcjonowały osobiste uprawnienia wierzycieli przeciw dłużnikom
Actiones perpetuae
Lernen beginnen
powództwa dawnego prawa cywilnego miały charakter „wieczysty” (perpetuae),
actiones civiles
Lernen beginnen
nawiązywały do ius civile, przede wszystkim do Ustawy XII Tablic,
Actiones honorariae
Lernen beginnen
SKargi, które opierały się na prawie pretorskim
actiones utiles
Lernen beginnen
skarga „analogiczna”, odnoszona do sytuacji, które dotychczas nie korzystały z ochrony
Powództwo ze zmianą podmiotów
Lernen beginnen
powództwo analogiczne prowadzące do powstania praktyki zastępstwa procesowego
actiones ficticiae
Lernen beginnen
Powództwo tworzone przez pretora wobec sytuacji regulowanych przez ius civile, ale nie identycznych
vadimonium
Lernen beginnen
przyrzeczenie stawienia się w określonym terminie przed sądem pod rygorem zapłaty przeciwnikowi
denegatio actionis
Lernen beginnen
odmowa ochrony procesowej
iusiurandum
Lernen beginnen
wyjaśnianie sporu za pomocą przysięgi
transactio
Lernen beginnen
ugoda
Negatio
Lernen beginnen
Zaprzeczenie pozwanego w etapie in iure, iż istnieje słuszna podstawa do wszczęcia sporu
Exceptio
Lernen beginnen
forma wdania się w spór polegająca na przeciwstawieniu żądaniu powoda pewnych, odmiennych, okoliczności
Pluris petito
Lernen beginnen
Nadmierne żądanie ze strony powoda
Iudicia bonae fidei
Lernen beginnen
Powództwa oparte na „dobrej wierze”
condemnatio pecuniaria
Lernen beginnen
Wymóg kondemnacji pieniężnej i jego złagodzenie
res iudicata
Lernen beginnen
Sprawa rozstrzygnięta wyrokiem
restitutio in integrum
Lernen beginnen
pozaprocesowy środek ochrony służący do anulowania skutków postępowania i wyroku
venditio bonorum
Lernen beginnen
Egzekucja majątkowa
bonorum emptor
Lernen beginnen
W egzekucji majątkowej Nabywca majątku dłużnika, który poddawał go licytacji
Cessio bonorum
Lernen beginnen
złagodzenie egzekucji w stosunku do dłużników, którzy popadli w trudności nie ze swojej winy
actor
Lernen beginnen
powód
reus
Lernen beginnen
pozwany
Kognitor (cognitor)
Lernen beginnen
Upoważniony zastępca w procesie cywilnym.
Stypulacje pretorskie
Lernen beginnen
pretor, na prośbę zagrożonego szkodą, wymuszał na drugiej stronie stypulacyjne zapewnienie pokrycia ewentualnej szkody
Missiones
Lernen beginnen
uprawnienie do wprowadzenia zainteresowanej osoby w posiadanie majątku drugiej osoby, w całości (missio in bona) lub w części (missio in rem)
Zdolność prawna
Lernen beginnen
zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków
status liberatis
Lernen beginnen
prawo rzymskie rozróżniało ludzi wolnych (liberi) i niewolników (servi)
status civitatis
Lernen beginnen
określał pozycję osoby ze względu na obywatelstwo
tatus familiae
Lernen beginnen
określał pozycję osoby ze względu na położenie prawne w rodzinie
capitis deminutio
Lernen beginnen
umniejszenie prawa, np utrata wolności - capitis deminutio maxima
capitis deminutio media
Lernen beginnen
konsekwencja kary wygnania, pozbawiała obywatelstwa i pozycji w rodzinie, ale pozwalała zachować wolność
capitis deminutio minima
Lernen beginnen
wywoływała jedynie skutki w zakresie prawa cywilnego, tj. zerwanie więzów agnacyjnych
postliminium
Lernen beginnen
gdy jeniec wrócił z niewoli – jego prawa odżywały na podstawie prawa powrotu do poprzedniego miejsca zamieszkania i poprzedniej sytuacji prawnej
fictio legis Corneliae
Lernen beginnen
jeżeli Rzymianin zmarł w niewoli, to na podstawie lex Corneliae przyjmowano fikcję iż jego śmierć nastąpiła w chwili popadnięcia w niewolę
Liberi
Lernen beginnen
ludzie wolni
serwus, ancilla
Lernen beginnen
niewolnik, niewolnica
Libertini
Lernen beginnen
wyzwoleńcy – to osoby, których niewola zgasła na skutek wyzwolenia
Półwolni
Lernen beginnen
Zalicza się do nich dłużników poddanych egzekucji osobistej, najemnych gladiatorów, osoby wykupione spod niewoli nieprzyjacielskiej aż do czasu spłacenia sumy wykupu,
manumissio vindicta
Lernen beginnen
wyzwolenie dokonywane przez właściciela przed organem władzy państwowej, w formie pozornego procesu windykacyjnego
manumissio censu
Lernen beginnen
wyzwolenie przez wpis na listę obywateli rzymskich
manumissio testamento
Lernen beginnen
nadanie wolności zawarte w testamencie
manumissio testamento directa
Lernen beginnen
testator w testamencie przy użyciu formuły rozkazującej wyzwalał niewolnika.
manumissio testamento fideicommissaria
Lernen beginnen
iż testator zwracał się z prośbą do dziedzica o wyzwolenie niewolnika.
manumissio inter amicos
Lernen beginnen
ustne oświadczenie dokonane w obecności przyjaciół jako świadków
manumissio per epistulam
Lernen beginnen
pisemny list wyzwoleńczy, skierowany do niewolnika
manumissio in ecclesia
Lernen beginnen
wyzwolenie wobec Kościoła – oświadczenie złożone w kościele.
ius suffragi
Lernen beginnen
prawo do udziału i głosowania na zgromadzeniach ludowych
ius honorum
Lernen beginnen
prawo piastowania urzędów
ius conubii
Lernen beginnen
prawo zawierania związków małżeńskich uznanych przez ius civile
ius commerci
Lernen beginnen
prawo do udziału w obrocie gospodarczym i zawierania aktów prawnych uznawanych przez ius civile
legis actio
Lernen beginnen
prawo występowania przed sądem celem dochodzenia swoich roszczeń uznawanych przez ius civile
patria potestas
Lernen beginnen
prawo przysługujące mężczyznom do sprawowania władzy ojca rodziny
testamenti factio activa oraz testamenti factio passiva
Lernen beginnen
prawo sporządzania ważnego testamentu oraz prawo bycia dziedzicem ustanowionym przez testament
Latini prisci lub veteres
Lernen beginnen
Latynowie dawni
Latini coloniarii
Lernen beginnen
Latynowie osiedleni
Latini Iuniani
Lernen beginnen
Latynowie juniańscy
cognatio
Lernen beginnen
więzi krwi
Existimatio
Lernen beginnen
cześć obywatelska – poważanie, jakie należało się obywatelowi w życiu społecznym.
Turpitudo
Lernen beginnen
polegała na tym, iż pewna osoba doznawała pewnego poniżenia jej godności osobistej w opinii społecznej na skutek trybutu życia przynoszącego ujmę na honorze
Prodigus
Lernen beginnen
odebranie marnotrawcy zarządu majątku odziedziczonego, jeśli go trwonił i narażał rodzinę na ubóstwo
Czynność kauzalna
Lernen beginnen
zawisłe od causa, np. tradycja jako sposób przenoszenia własności
mortis causa
Lernen beginnen
Czynności na wypadek śmierci
Metus
Lernen beginnen
czynność prawna zawarta pod wpływem groźby
error in corpore
Lernen beginnen
błąd dot. tożsamości przedmiotu lub osoby, np. ktoś kupił ocet zamiast wina.
error in negotio
Lernen beginnen
błąd co do rodzaju (typu) czynności prawnej, np. ktoś podpisał akt darowizny, sądząc mylnie iż podpisuje akt kupna sprzedaży
error in persona
Lernen beginnen
error in persona – błąd dot. tożsamości osoby, z którą miał być zawarty akt prawny, lub której miały dotyczyć skutki prawne
error in materia
Lernen beginnen
błąd dot. materii przedmiotu, (kupiono dzban srebrny myśląc że złoty) – czynność prawna była tu nieważna
error in qualitate
Lernen beginnen
error in qualität
error in nomine
Lernen beginnen
błąd dotyczący nazwy
exceptio doli
Lernen beginnen
zarzut procesowy przeciwko powództwu działającego podstępnie o wykonanie czynności prawnej dokonanej pod wpływem dolus
actio doli
Lernen beginnen
skarga przysługiwała poszkodowanemu, który wykonał już niekorzystne zobowiązanie pod wpływem dolus
restitutio in integrum propter dolum
Lernen beginnen
poszkodowany mógł dochodzić przywrócenia do stanu sprzed dokonania oszukańczej czynności prawnej
exceptio metus
Lernen beginnen
dłużnik mógł się uchylić od spełnienia wymuszonego zobowiązania jeśli jeszcze go nie wypełnił a został pozwany o jego wypełnienie przez nieuczciwego kontrahenta
restitutio in integrum propter metum
Lernen beginnen
poszkodowany mógł dochodzić przywrócenia do stanu sprzed dokonania wymuszonej groźbą czynności prawnej
Essentialia negotii
Lernen beginnen
elementy niezbędne do powstania danej czynności prawnej, decydujące o przynależności danej czynności do określonego typu czynności
Naturalia negotii
Lernen beginnen
elementy treści czynności prawnej, które zależały od stron. Regulowane były przez normy prawa względnie obowiązującego. Były to elementy niekonieczne
Accidentalia negotii
Lernen beginnen
dodatkowe postanowienia szczególne (klauzule) istotne dla stron i przez nie wprowadzone do treści czynności prawnych
condicio
Lernen beginnen
Warunek
dies
Lernen beginnen
termin
modus
Lernen beginnen
polecenie, klauzula zawarta w czynności nieodpłatnej, nakładającej na osobę otrzymującą przysporzenie obowiązek pewnego zachowania się
occupatio
Lernen beginnen
Zawłaszczenie rzeczy niczyjej
konwalescencjia
Lernen beginnen
Możliwość nadania rzeczy nieważnej prawnego znaczenia
Nabycie pierwotne
Lernen beginnen
Przykładem takiego nabycia prawa było zawłaszczenie rzeczy niczyjej
Nabycie pochodne
Lernen beginnen
nabywca nabywał prawo od innej osoby, tj. od poprzednika, który przenosił prawo na nabywcę
Sukcesja uniwersalna
Lernen beginnen
abywający na podstawie jednej czynności prawnej nabywał ogół praw majątkowych
Sukcesja syngularna
Lernen beginnen
nabywca nabywał pojedyncze, indywidualnie oznaczone prawa od zbywcy, każde na podstawie osobnej czynności prawnej
Nabycie konstytutywne
Lernen beginnen
Np. zbywca gruntu ustanawiał na nim prawo wieczystej dzierżawy na rzecz osoby, która to
Nabycie translatywne
Lernen beginnen
np. sprzedaż obciążonego gruntu pociągało przejście prawa własności gruntu wraz z tymi obciążeniami
Konwersja
Lernen beginnen
można było utrzymać nieważną czynność prawną w mocy, jeżeli spełniała ona wymogi innego typu (np. nieważne testamenty utrzymywały się jako kodycyle)
Zastępstwo bezpośrednie
Lernen beginnen
zachodzi wówczas, gdy przedstawiciel działa w cudzym imieniu, a skutki jego działania spadają wprost na reprezentowanego
emancipatio
Lernen beginnen
Wyzwolenie spod władzy pater familias
w linii prostej (linea recta)
Lernen beginnen
pokrewieństwo oparte na pochodzeniu jednej osoby od drugiej – z krewnymi wstępnymi (ascendentes, np. pradziadek, dziadek, ojciec)
w linii bocznej (linea obliqua)
Lernen beginnen
pokrewieństwo oparte na pochodzeniu wszystkich od jednego, wspólnego przodka – z krewnymi bocznymi (collaterales, np. rodzeństwo).
gradus
Lernen beginnen
stopień pokrewieństwa
conubium
Lernen beginnen
zdolność dwojga osób do zawarcia między sobą pełnoprawnego małżeństwa rzymskiego, czyli iustum matrimonium
dojrzałość fizyczna
Lernen beginnen
granica określona wiekiem: 14 lat dla mężczyzn, 12 lat dla kobiet
zgoda małżeńska (consensus)
Lernen beginnen
wymagane zgodne oświadczenie woli zawarcia związku
Confarreatio
Lernen beginnen
akt sakralny, dokonywany wobec dwóch najwyższych kapłanów i w obecności 10 świadków
Coemptio
Lernen beginnen
akt dokonywany przy zastosowaniu emancypacji. Zwierzchnik familijny kobiety (albo ona sama) odstępował mężowi władzę agnacyjną za symboliczną zapłatą
Usus
Lernen beginnen
powodował automatyczną przemianę istniejącego dotąd małżeństwa sine manu w cum manu
Małżeństwo cum manu
Lernen beginnen
kobieta wychodziła z familii agnacyjnej swego ojca a wchodziła do familii i pod władzę męża.
Małżeństwo sine manu
Lernen beginnen
nie zmieniało niczego w dotychczasowej przynależności familijnej żony. Jeśli była sui iuris – pozostawała nią nadal i nadal była pod opieką swoich opiekunów
donatio
Lernen beginnen
Darowizna
Dos profecticia
Lernen beginnen
Posag pochodzący od ojca – ustanawiał go zwierzchnik agnacyjny kobiety
Dos adventicia
Lernen beginnen
pochodzący z innego źródła - mógł go ustanowić ktokolwiek, np. sama żona, która wydzieliła posag dla siebie samej z majątku osobistego, jej matka, krewni, itd.
dotis datio
Lernen beginnen
realne przysporzenie wartości majątkowych składających się na posag. Jeżeli po dokonaniu przysporzenia do małżeństwa nie doszło – ustanawiający mógł żądać zwrotu posagu,
dotis dictio
Lernen beginnen
jednostronne, ustne przyrzeczenie ustanowienia posagu
dotis promissio
Lernen beginnen
dwustronne przyrzeczenie ustanowienia posagu, złożone i przyjęte w formie stypulacji
Concubinatus
Lernen beginnen
trwały związek dwojga wolnych osób, zawiązany i utrzymywany celowo jako związek pozamałżeński
arogacja
Lernen beginnen
arogowany, dotychczas sui iuris, spadał do roli alieni iuris i przechodził pod władzę arogującego wraz ze swym majątkiem oraz wszystkimi osobami podległymi.
adopcja właściwa
Lernen beginnen
adoptowany nie zmieniał swej sytuacji prawnej, przechodził tylko z jednej familii do drugiej
legitimatio
Lernen beginnen
nadanie dzieciom z konkubinatu stanowiska dzieci urodzonych w małżeństwie.
in manu
Lernen beginnen
Wejście pod władzę żony
Ius vitae nescisque
Lernen beginnen
prawo życia i śmierci
Ius vendendi
Lernen beginnen
uprawnienie do sprzedaży dzieci
Peculium
Lernen beginnen
wydzielone z majątku familijnego poszczególne elementy (np. bydło, sumy pieniężne) i powierzone w odrębny zarząd dzieciom oraz niewolnikom.
Peculium castrense
Lernen beginnen
zaliczano do niego to, co Filius familiae nabył jako żołnierz w wojsku (żołd, łupy wojenne). Był to odrębny majątek syna – także pod względem prawnym
Tutela impuberum
Lernen beginnen
opieka nad dziećmi i niedojrzałymi, której celem było przedłużenie zakończonej przedwcześnie władzy ojcowskiej
tutela legitima
Lernen beginnen
opieka ustawowa, do jej sprawowania powoływano najbliżsych agnatów. Tutor jako spadkobierca, był osobą zainteresowaną w sprawowaniu opieki
tutela testamentaria
Lernen beginnen
Ustawa XII Tablic dawała ojcu możliwość powołania opiekuna w testamencie.
tutela dativa
Lernen beginnen
opieka ustanawiana na zarządzenie władzy, gdy brakowało opiekuna ustawowego lub testamentowego
powództwo popularne
Lernen beginnen
przysługujące każdemu obywatelowi (oprócz pupila), wnoszono je w czasie trwania opieki, a celem było usunięcie opiekuna, który nadużył zaufania
powództwo w sprawie rozdzielenia rachunków
Lernen beginnen
pupil po zakończeniu opieki dochodził podwójnej wysokości tego, co opiekun rozmyślnie sprzeniewierzył
actio tutelae
Lernen beginnen
za jej pomocą pupil domagał się rozliczenia ze sprawowania opieki

Sie müssen eingeloggt sein, um einen Kommentar zu schreiben.